بیانیه ی مشترک رئیسانِ جمهورامریکا وافغانستان وآینده ی نه چندان روشن

ابراهیم ورسجی
23-10-1391
روزجمعه22جدی1391،کرزی رئیس کاخ ریاست جمهوری افغانستان درپایان سفررسمی سه روزه ی خود به واشنگتن،گفتگوئی داشت بابارک اوباما رئیس جمهورامریکا.طوری که ازپیش برنامه ریزی شده بود، روزپنجشنبه21جدی، کرزی درپنتاگون/وزارت دفاع امریکا بالئون پانیته وزیردفاع امریکاگفتگوئی مفصلی داشت، ودرپایان گفتگو،به گونه ی که رسانه هاگزارش دادند،توافق به تقویت ارتش ونهادهائی دفاعی-امنیتی افغانستان وتجهیزهرچه بیشترآن ها درجهت دفاع ازکشورشان صورت گرفته است.پس ازگفتگوهائی روزپنجشنبه باوزیر دفاع ،کرزی روزجمعه درکاخ سفید، بابارک اوبامارئیس جمهورامریکاملاقت داشت. طبق معمول که پس ازهمه گفتگوهائی سران کشورهااعلامیه ی مشترکی به نشرمی رسد،اعلامیه ی هم پس ازگفتگوی هردورئیس جمهوربه نشررسید.
پس ازیک ساعت ازپخش اعلامیه ی نامبرده،نویسنده متن آن رادرسایت "کاخ سفید"مطالعه نمود.مطالعه ی متن بیانیه ی رسمی هردورئیس جمهور برای من وهرافغانی دیگری ازدونگاه مهم می باشد:نخست این که،ازکرزی به حیث رئیس کاخ ریاست جمهوری نامبردم.به این معناکه سخن هاوبیانه هایش تنهادرهمان کاخ دارائی تاثیرمی باشد نه دربیرون آن.به این خاطرکه، هم کرزی فردی بی لیاقت وناشایسته به این مقام می باشد، وهم جورج بوش درپس 11سیپتامبروبراندازیی اداره ی عقب مانده وترسناک طالبان والقاعده کاری کردکه هوائی افغانستان بدست امریکا، وزمین آن بدست اوباشان،تباه کاران وقاچاقبران بیفتد.دوم،باتوجه به ناموثریت رئیس جمهورکرزی درسیاست جاریی کشور،اعلامیه ی منتشرشده درکاخ سفیدچه اثری می تواند بربحران جاری درافغانستان وبیرون رفتن ازآن داشته باشد؟ازاین رو،بررسی ومطالعه ی مضمون وجوهربیانیه ی پخش شده درکاخ سفیدبسیاردارای اهمیت می باشد که دراین نوشته پی گرفته می شود.
برائی همه آگاهانی روابط بین المللی وسیاست خارجی امریکاازفردای جنگ جهانی دوم تاکنون، روشن است که ازهیچ کشوری پس ازپیاده شدن، سربازان امریکائی بیرون نشده اند!وحضورسربازان امریکا درآلمان،اسپانیا،ایتالیا، ژاپان،کوریای جنوبی و...دال براین مدعامی باشد.اما،دراعلامیه ی رسمی هردورئیس جمهورکه درنیمه ی دومِ روزجمعه22جدی-11ژانویه به رسانه هاسپرده شد،آمده است که درنیمه ی سال جاریی میلادی نقش رزمی سربازان امریکائی درافغانستان پایان پذیرفته واجازه داده می شود که نظامی هائی افغانستان درجنگ ودفاع خودی همه کاره شوند که دربلندمدت کاری می باشد نیکووستودنی!البته که، این موضع گیری به معنائی پایان کارامریکا درافغانستان نیست.به سخن دیگر،نظامیان امریکائی دربهارسال جاریی میلادی – آغازسال1392خورشیدی درافغانستان ازنقش جنگی وفرماندهی جنگ به نقش مشوره ی،کمک رسانی وآموزش دهی فنی- نظامی به همتایان افغانِ خود دیگرگونی موضع میدهند.
درواقع،جنبه ی مهم اعلامیه ی رسمی دوطرفه ابرازاین دیدگاه امریکامی باشد که نمی خواهد درافغانستان پایگاه دائمی- نظامی داشته باشد!پرسمانی که درذات خود دیگرگونی بزرگ به شمارمی آید ومتکی برآن؛ مخالفان حکومت کابل ازجمله طالبان ودرپشت سرشان پاکستان می توانند بگویند که امریکاراشکست داده اند!امریکائی که به هرچیز آمده است امانه به پذیرش شکست.این که دراعلامیه ی مشترک ازدستاوردهائی دوطرفه هم نامبرده شده است،آشکارمی شود که سخن گفتن ازشکست درمیان نیست.بااینکه حکومت کرزی وحکومت اوباما دراعلامیه ازدستاوردهاسخن می گویند،ناگفته نباید گذاشت که بسیاریی افغان ها درزمینه با آن هاهم نظرنمی توانند شوند!ازسوی دیگر،همین که امریکاپذیرفته است که به شمول دیگراعضائی ناتودرکنارافغانستان می مانند ونمی گذارند که القاعده ویارانش یعنی طالبان دوباره برافغانستان مسلط شوند،پرسمانی که دراعلامیه بازتاب یافته است،مایه ی دلسردی طالبان وحامیانِ پاکستانی شان خواهد شد.
بهرصورت، دراعلامیه ی مشترک وپیشترازآن درگفتگوهائی راه افتاده درپنتاگون/وزارت دفاع امریکابه وعده هائی داده شده درگردهمائی شیکاگودرماه مه2011به افغانستان توسط کشورهائی عضوناتوتاکیدشده وافزون برانتقال امورجنگی- دفاعی- امنیتی به نظامیها-امنیتی هائی افغان،برچند پرسمان حساسِ دیگر که درزیربازتاب داده می شوند،انگشت گذاشته شده است که عمل به آن هامی تواند مایه دلگرمی افغان هائی دلسرد ازتکراردهه1990میلادی-1370خورشیدی، وباعث ناامیدیی پاکستانی هاوطالبان که بردهل جنگ وتروریسم می کوبند،شود:نخست اینکه،درصورت تضمین قانونی بدادگاه نکشانیدن سربازان امریکائی درافغانستان که درقانون بین الدول"داوریی کنسولی"نامیده می شود و"خمینی ازاین گونه داوریی کنسولی موفقانه علیه آریامهرپادشاه ایران ومتحد نزدیک امریکا درمنطقه درجهت شتاب بخشیدن به انقلاب1979-1357ایران بهره برداری نمود"،شماری ازسربازان امریکائی که پسانترآماردقیق شان تعیین می شود، بخاطرتعقیب القاعده وکمک به ارتش افغانستان دراین کشورمی مانند.کرزی اطمنان داده است که بامشوره بامردم درزمینه تصمیم می گیرد.دراین صورت،امریکاحاضراست که از3هزارتا9هزارسربازخود رادرافغانستان نگهدارد.به روایتی، کرزی خواستارماندن15هزارسربازامریکائی درافغانستان پس از2014شده است.همچنان،طرف امریکائی گفته است که اگرچنان تضمینی بدست بیاید، دیگراعضائی ناتوهم تشویق می شوند که درزمینه فکرنمایند.درسال2011،حکومت اوباما ازمالکی نخست وزیرعراق خواستارچنان تضمینی شده بود که ردشد وواشنگتن همه ی سربازان خود راازعراق بیرون ودرامیرنشین هائی نفت خیزجنوب خلیج فارس جابجاکرد.درواقع،این جابجائی این سخن هینری کیسینجروزیرخارجه ی پیشین امریکاراجامه ی کاری پوشاندکه کشورهائی نفت خیزرا اشغال ودیگران رابه پیروی ازسیاست هائی مورد نظرواداشت!
اکنون که عراق دربدترین شرایطی امنیتی وسه پارچگی قراردارد،درشمال، کردها طبل خود گردانی می زنند، ودربغداد وغرب آن کشور، سنی هائی عرب دست به تظاهرات زده خواستارلغوقانونِ باصطلاح مبارزه علیه تروریسمِ زاده ی سیاست هائی جورج بوش علیه فرزندان خود،شعارهائی رهائی زندانیان ، بویژه زنانِ زندانی وپرهیزازنزدیکی باایران وشیعه گریی حکومت مالکی رابلند نموده اند؛سخن دراین باره که مالکی درفراهم نکردن "داوریی کنسولی به سربازان امریکائی"خوب اندیشیده یابد به این نویشته رابطه ی تنگاتنگ ندارد.اما،دررابطه به افغانستان این موضوع ازدونگاه قابل غورمی باشد:نخست این که،عراق درآمد نفتی ای بالائی دارد و درصورت شیعه گری نکردن مالکی به بهانه ی اکثریت دروغین بودن شمارشیعه هاکه درصورت سنی – شیعه بازی،کردهاهم سنی می باشند ودرتظاهرات اخیروتاکیدبراستیضاح مالکی درکنارسنی هائی عرب ایستاده اند،شیعه هارابه یک اقلیت واقعی بزیرمی کشند،وفضولی نکردن ولایت فقیه ووهابیت درجهت فربه نمودن تروریسم مذهبی می تواند وضع خود راسامان بدهد.اما،وضعیت افغانستان به گونه ی می باشد که بخاطریک حکومت فاسدودرمانده ی متکی به غرب بویژه امریکا،کمبودمنابع درونی ، سلطه ی اوباشان وقاچاقبران جنایت کاریاروبه هائی پرخوروگرسنه ی که توسط جورج بوش به نگهداریی ایچه ی مرغ ها گماشته شده اند،وصنعت صادرات تروریستی پاکستان درقالب سربازان ارزان قیمت طالبان؛برائی مدت هائی درازنیازمند بیرونی هائی دورونزدیک خواهدماند.
باوجود همه ویرانگری هائی که امکان ادامه دارند ودر11سال گذشته کشورهائی عضوناتوونیروهائی کمک به امنیت افغانستان/آیساف هم نتوانستند درمهارآن هاکامیاب شوند،دراعلامیه ی مشترک مواد زیربازتاب یافته اند که امید بخش می باشند:نخست،تاکید براین که امریکا ومتحدانش درکنارافغانستان پس ازسال2014می مانند.دوم،امریکانمی خواهدکه پایگاه دائمی درافغانستان داشته باشد.پرسمانی که موردپذیرائی کشورهائی منطقه واقع خواهد شد.سوم،نگهداری ازدستاوردهائی موجودغرب وحکومت کابل که نمادآن باصطلاح دموکراسی وقانون اساسی وفضائی نیمه بازبیان وآزادیی رسانه ها،بهبود وضع حقوقی زنان و...می باشد.چهارم،تاکید برروندگفتگوباطالبان وتقویه کردن دفتر"دوحه"وتشویق آن ها ودیگرمخالفان به دوری گزیدن ازتروریسم والقاعده،پذیرش قانون اساسی ومبارزه ی قانونی.پنجم،راه اندازیی یک انتخابات آزاد وشفاف درسال2014که زمان آن راحکومت کابل تعیین نموده است.ششم،تاکیدامریکابراین که ازفرد ویژه ی درانتخابات حمایت نمی کند وتنهاازیک انتخابات آزاد حمایت می نماید.به سخن دیگر،حکومت اوباماتلاش نمی نماید که میراث شوم وبد فرجام جورج بوش درقالب حکومت منحط ، درمانده وفاسدکرزی راکه همه داروندارافغانستان وغربی ها رادر11سال گذشته به هدرداده است،نگهداری نماید.هفتم،ایجادفضائی سازگارمنطقه ی درجهت بازگردانی صلح به افغانستان وطوری عمل کردن که این کشوردرمرکزآسیا،شاه راتجارت وداد وگرفت تجارتی شود نه پایگاه تروریسم.
باتوجه به مواد بازتاب یافته دراعلامیه ی مشترک رئیسان جمهورامریکاوافغانستان که بخش هائی ازآن نگاشته شد،به صراحت می توان گفت که برائی افغان ها،هم جای امید وهم جای نگرانی می باشد.جای امیدواری به این که مانند دهه1990 میلادی-1379خورشیدی تنهاگذاشته نمی شوند تاکرگس هائی بومی وکفتارهائی غیربومی تاراج شان نمایند.ناامیدی ازاین که در11سال گذشته غرب حکومتی رابرآن ها بارنموده است که توسط آن جزغارت منابع درونی،غصب زمین های دولتی وشخصی وچپاول کردن کمک هائی جامعه ی جهانی، چیزی دیگری ندیده اند.بهرصورت،این که دراعلامیه آمده است که امریکاازکاندیدی ویژه ی حمایت نمی کند وتنها ازیک انتخابات آزاد وشفاف حمایت می نماید،این امیدواری رادرمردم تقویت می نماید که ازحکومت درمانده وفاسد کنونی رهاودرجهت تشکیل یک حکومت پاسخ گووپیرومنافع وخواسته هائی خود گام برمی دارند.بااین همه،این یک اصل پذیرفته شده است که حق گرفته می شود،داده نمی شود.ازاین رو،برمردم افغانستان است که هوشمندانه برائی تحقق حقوق خود به پاخیزند ومبارزه نمایند وبدانند که مردم متحد،آگاه ،حق خواه وسرسخت راهیچ نیروئی، چه درونی وچه بیرونی، بزیرکشیده نمی تواند.