بازیی جدیدِ نظامی هائی پاکستانی درافغانستان

ابراهیم ورسجی
5-10-1391
درچندماه پسین،نمی خواستم مقاله ی راجع به نقش تباه کارانه ی نظامی هاوامنیتی هائی پاکستانی درافغانستان بنویسم وعلت نانویشتن هم دوپرسمان زیربود:نخست،دردوسال گذشته بیشترین مقاله هائی بازتاب یافته دروبلاک"اندیشه"دراطراف کارکرد ویرانگرانه ی پاکستان ازچهاردهه بدین سود درافغانستان دورمی زد.دوم،ناتوانی،درماندگی وفساد حکومت کابل بویژه دسته ی بالائی آن بیشترازدست اندازی هائی نظامی ها وامنیتی هائی پاکستانی به کشورما زیانمند تمام شده است.اگراین سخن نغزفارسی راکه"خانه ی خود را نگهداری کن وهمسایه رابد زدی متهم نه نما"راسنجه قراربدهم که باید بدهم،پس به صراحت می توان گفت که بی کفایتی وفساد حکومتی هائی ما درکابل است که مشوق فرماندهان ارتش وجاسوسان پاکستانی درراه اندازیی تروریسم وتباه کاردرافغانستان شده است.پس سخن گفتن وکاردراین زمینه، باید برتاکید برجنبه هائی بیرونی بچربد.
باتوجه به گفته بالا،درماه هائی پسین بیشترین تمرکزبنده درنوشته هامتوجه ناکار گی،درماند گی وفساد پیشگی حکومت کابل بوده ، ودرکنارآن، گه گاهی دست اندازی هائی پاکستان هم به حیث فربه کننده ی چنان درماندگی وفسادپیشگی به بررسی گرفته شده است.اکنون که به نوشتن این مقاله دست می زنم،علت این است که درشبانگاه یکشنبه23دیسامبر-3جدی مصروف مطالعه ی تحلیل هاوگزارش هادرباره ی مصردرسایت هفته نامه"الاهرام"بودم که ناگهان نظرم به عنوان زیرجلب شد:"پرویزکیانی فرمانده ارتش پاکستان به بازگشت صلح "در افغانستان اولویت قایل شده است"!
گذاشتن ندائیه دراخیرسخن کیانی ،نشانه ی این است که نه تنها نویسنده،بلکه هرافغانی که درچهاردهه ی پسین شاهد ریاکاری، دودوزه بازی وتباه کاریی نظامی هائی پاکستانی درافغانستان بوده می باشد،حق دارد که به سخن پرویزکیانی بدیده ی شک،بدگمانی ،تعجب وبازیی ریاکارانه ونوی دیگری درعرف دیپلماسی وجنگ نگاه کند.ازنوشته ی االاهرام که منبع خود را"رویترز"خبرگزاریی انگلیس یاد نموده بود،متوجه شدم که حتماًبازیی درمیان است.باوجود اینکه می دانستم ارتش پاکستان بازیی نوی رابرائی پس از2014درافغانستان روی دست گرفته است،اما دردنیائی پرازتردید،کوشیدم که دررسانه هائی پاکستانی هم موضوع نشرشده توسط "اهرام"راپیدانمایم.زمانیکه موفق به پیداکردن اثری ازگزارش نشرشده دراهرام دررسانه هائی پاکستانی نشدم،به یقین باورکردم که بازیی شیطانی نوینی نوی است که درمرحله ی دوم ریاست جمهوریی اوباما وبانزدیک شدن 2014، زمان عقب نشینی سربا زان ناتوازافغانستان راه اندازی شده است.
بربنیاد گزارش رویترزکه بتاریخ23دیسامبر-3جدی درسایت الاهرام به نشررسیده بود ونامی هم ازخبرنگاری خبرگزاریی رویترز برده نشده بود،درظاهرمی توان باورکرد که تغییری درسیاست افغانی ارتش پاکستان رونماشده است.ودلیل اینکه باید به رونماشدن چنان تغییری اندیشید،این است که اززمان بازسازیی طالبان افغانی وایجاد طالبان پاکستانی به حیث سنگرپشت جبهه ی آن ها درسال2004و2006،وآغازبرخورد ریاکارانه ی ارتش پاکستان باطالبان پاکستانی ای دست ساخت خودش که اوج آن درسال2009زیرفرماندهی پرویزکیانی بود،تاکنون هیچ خبرنگاری مستقلی حق نداشته است که ازمناطق قبیلگی دراستان خیبر- پشتونخواه درشمال غرب پاکستان دیدن وخبرتهیه نماید، وچند خبرنگاری هم که گزارشی ازدورونزدیک درباره ی اوضاع سیاسی- نظامی وامنیتی منطقه تهیه و به رسانه هائی درونی وبیرونی پاکستان داده بودند،توسط طالبان به اشاره ی آی اِس آی کشته، یاحداقل به خاموشی واداشته شدند.
ازاین رو،شناخت عملیات نظامی ارتش وبیان اوضاع سیاسی- نظامی وامنیتی ای منطقه هائی هفت گانه ی قبیلگی که"ایجنسی"نامیده می شوند،وپاگاه عملیات طالبان پاکستانی-افغانی درافغانستان می باشند،ازدسترسی گزارش گران دورمانده بود.براساس کزارش رویترزکه درالاهرام بازتاب یافته است،یک خبرنگارانگلیسی درماه گذشته توانسته به کمک نظامی هابرائی سه روزبه منطقه ی قبیلگی وزیرستان جنوبی سفرومصاحبه بافرماندهان مستقردرساحه وهمچنان گزارشی ازوضعیت حاکم برمنطقه مرزی تهیه نماید.فرماندهان وظیفه داردرمنطقه ی قبیلگی به گزارشگررویترزگفته اند که:"زمانی بود که مافکرمی کردیم که آقائی افغان هاهستیم.اکنون می خواهیم که آن هاآقائی خود باشند،ومادیگرتمرکزبه حل دشواری هائی خود می نمائیم"!یک فرمانده عمده در"وانه "مرکزوزیرستان جنوبی در30کیلومیتریی مرزافغانستان گفته است که پاکستان زمینه سازی برائی صلح وآشتی درافغانستان می کند وتوان این راهم دارد.فرمانده ارتش پاکستان به خبرنگارِ رویترزگفته است که :"ما دربرابرچالش ها ایستاد می شویم وتاحدامکان تلاش می نمائیم."وفرمانده دیگرگفته است که:"چگونه می توان این هایعنی جنگ جویان طالبان راواردزندگی عادی اجتماعی نمود؟فکرمی کنیدکه آن هاتاجروشهروند عادی می شوند!بهرحال،باید درزمینه کوشید"!علت تغییردرنگرش فرماندهان ازنظرگزارش خبرنگاررویترزاین گونه برآوردشده است که:"بی ثبات شدن افغانستان پس از2014،می تواند تند روان را درپاکستان تشویق نماید."
روشن است.درکشوری مانند پاکستان که نظامی ها همه کاره می باشند ودربیشترازنیمه ی تاریخ سیاسی آن کشورحکومت کردند وسیاست مداران هیچ کاره یانیمه کاره،یک یاچند فرمانده درمنطقه هائی مرزی نمی توانند بدون اطلاع وآگاهی ازسیاست هاوسخن هائی که درمرکزفرماندهی ارتش می گذرد،چنان سخنی رابزبان بیاورند.براساس گزارش نامبرده،بتاریخ7دیسامبر-17ماه قوس،پرویزکیانی فرمانده ارتش پاکستان درنشست فرماندهان ارتش درراولپندی گفته است که:"مامی کوشیم به بازگشت صلح درافغانستان ازطریق گفت وگوکمک نمایئم وتشویق گفت وگوهائی میان- افغانی، یکی ازاولیت هائی مامی باشد."این مطلب رایک افسرعالی رتبه ی ارتش که درنشست فرماندهان زیرفرماندهی کیانی حضورداشت،به خبرنگاران گفته است.
ازاین رو،رئیس جمهوراوبامامی تواند بگوید که سیاست هایش برنظامی هائی پاکستان اثرگذارواقع شده است.برکشوری که باکارکرد خود ثابت نموده است که متحدغیرقابل اعتماد می باشد.واقعاً، درصورتِ عملی شدن گفته هائی پرویزکیانی فرمانده ارتش پاکستان،می توان ابرازکرد که سیاست امریکا درافغانستان وپاکستان به موفقیت می انجامد.ازاینکه بارهافرماندهان نظامی پاکستان چنان سخنانی رابیان کرده اند وپس ازآن خلاف کاری نموده به کمک طالبان وتروریستان شتافته اند،دشواراست که باورمندشد که گربه ی مکاریک شبه عابد وصوفی می شود!تناقض میان گفتاروکردارپاکستانی هاسبب شده است که هم امریکائی هاوهم حکومت دست نشانده شان درکابل باملاحظه کاری بامسئله برخورد نمایند.بطورنمونه،رئیس شورائی عالی صلح که درهفته هائی اخیربریاست هیئتی به اسلام آباد سفرداشت،گفته است که نظربه اشاره هائی پاکستانی هامحتاطانه به گفت وگوهائی صلح خوش بین است،ودیگرمقا هائی حکومتی درکابل ازخود داریی حکومت پاکستان دررهانمودن ملابرادراززندان که شخص رابط میان کابل وطالبان بود،نسبت به کمک آن هابه روندصلح کم باورمی باشند.
طوریکه درگزارش پخش شده درالاهرام آمده است،مانند افغان ها، دیپلمات هائی اتحادیه ی اروپائی که دراسلام آباد ایفائی وظیفه می نمایند وباپاکستانی هاازنزدیک درتماس می باشند،نسبت بروند صلح ونقش پاکستان درآن ؛باوجود ابرازعلاقمندیی پرویزکیانی وکمک اوبه گفت وگوهائی صلح، بدبین می باشند.امایک مقام اتحادیه ی اروپائی گفته است که این باروضعیت پاکستانی هاچه سیاست مداروچه نظامی- امنیتی درمقایسه باپیش تغییرنشان میدهد.چون ازدوسال بدین سو،کشورآلمان وفرانسه به گردهمائی هائی افغان ها دلچسپی نشان داده اند ومیدهند،وآلمان وفرانسه میزبان برخی گردهمائی هاهم بودند،آشکاراست که دیپلمات هایشان دراسلام آباد ازبرخورد دوگانه ی پاکستانی هابدرستی آگاه می باشند.به گفته ی مقام اتحادیه ی اروپا،پاکستان تمایل پررنگ به تلاش هائی اروپائی ها درجهت برگزاریی نشست هائی بین الافغانی دردوبی،بن وپاریس نشان داده است.پاریس که میزبان گردهمائی برخی افرادافغانی ازگرایش هائی گونه گون ازجمله طالبان درروزهائی پنجشنبه وجمعه20و21دیسامبر-29قوس واول جدی بود که بدون نتیجه به پایان رسید،شایدبتواند بگوید که نقش پاکستان بهترشده است یامانند گذشته به بازیی دوگانه ادامه میدهد.ازنظراروپائی ها،دررفتارپاکستانی هاتغییرمشاهده می شود، وهرمقامی پاکستانی تمایل نشان میدهد که کاری درجهت به نتیجه رسیدن گفت وگوهائی آشتی جویانه ی افغان هابشود.وبرخی هم ازاشتباه ها درگذشته وجبیره کرده آن ها سخن گفته اند.
بااینکه دیپلمات هایی غربی وبرخی مقام هائی افغانی تغییراتی رادررفتارپاکستانی هامشاهده نموده اند،هنوزهم دوپرسمان زیرپرسش برانگیزمی باشد:نخست اینکه،آیاپرویزکیانی می تواند ومی خواهد که برتند روان ارتشی- امنیتی که به بهانه ی مبارزه بانفوذهند درافغانستان تروریسم پروری می نمایند، کنترول اعمال نماید؟درگزارش نشرشده درالاهرام آمده است که:"برخی تند روان ارتشی وامنیتی پاکستان متوجه می باشند که درنتیجه ی گفت وگوهائی صلح جویانه چگونه ساختاری درافغانستان ایجاد می شود،آیا ممکن است ساختاری ایجاد شود که نفوذهند درآن محدود کرده شود؟"درزمان هجوم شوروی درافغانستان،پاکستانی هابنام حمایت رسانی به مبارزان افغانی، هم تجارت می کردند وهم علیه منافع افغانستان تباه کاری می نمودند.اکنون که شوروی بتاریخ پیوسته است،پاکستانی هاتمام تباه کارئی هائی خودرا درافغانستان ، زیرنام مبارزه بانفوذ هند توجیه می نمایند! مبارزه ی که آن هارابابادارشان امریکا شاخ به شاخ نموده است.اکنون که دریافته اند امریکاپس از2014درافغانستان می ماند،کوشش می نمایند که دربازیی سیاسی ازنمد افغانستان پس از2014کلاهی برائی خود تهیه کنند!
برای نویسنده،همان گونه که تغییر،چه واقعی وچه نمایشی دررفتارفرمانده ارتش پاکستان وزیردستانش مهم می باشد، زمان نمایش این گونه تغییرات هم مهم جلوه می نماید.طوریکه دیده شد،درماه هائی پسین ،گسترش تروریسم وهجوم هائی خود کشانه درپاکستان وحملات طالبان غیرخودی به پسته هائی نظامی وامنیتی درمناطق مرزی وشهری، برائی نظامی هابسیارنگران کننده می باشد.نویسنده که همه روزه رویدادهائی پاکستان رادنبال می نماید،هیچ روزی نیست که درکراچی،کویته ،پشاوروبخش هائی دیگری پاکستان، بویژه مناطق هم مرزافغانستان ،بم گذاری، ترور،تباه کاری،کشتار،زورگیری وآدم ربائی برائی پول رخ ندهد.بطورنمونه،روزشنبه22دیسامبر-دوم جدی،دریک بم گذاری درمرکزگردهمائی ناسیونال عوامی پارتی درپشاورکه آن راطالبان بدوش گرفتند،چندین نفرازجمله بشیربلوروزیرولایت خیبرپشتونخواه کشته شدند،وپیشترازآن، در روزشنبه15دیسامبر-25قوس بم گذاری درمیدان هوائی پشاور،سبب کشته وزخمی شدن شماری بسیاری ازمردم شده بود. ودرعرصه ی بین المللی ،پیروزیی دوباره ی اوباما درانتخابات ریاست جمهوریی امریکا،کاندیدی که مورد تاییدپاکستان نبود،برای این کشوربسیارحایزاهمیت می باشد.طوریکه کیانی درنشست فرماندهان ارتش درراولپندی گفته است که پاکستان درمرحله ی حساس ودشواری قرارگرفته است،آشکارمی شود که خطر زمان پُرآشوب برائی پاکستان ،افغانستان ومنطقه رابدرستی دریافته است.باتوجه به همین دریافت بود که کیانی همراه ربانی کهروزیرخارجه ی پاکستان در20ماه نوامبر-30عقرب به کابل رفت تاباکرزی ملاقات نماید وپس ازبازگشت ازکابل درروزهائی اول دیسامبر،هردوبه بروسیلزمرکزناتورفتند تاباوزیران خارجه ی کشورهائی عضوبلاک نظامی نامبرده ملاقات ونشان بدهند که کشورشان تمایل به کمک درجهت رفع بحران افغانستان دارد.پرسمانی که زیاد برائی غربی هابخاطرعقب نشینی سربازانشان دراخیرسال2014ازافغاانستان دارائی اهمیت می باشد.افزون برگسترش تماس هابامقام هائی حکومتی درکابل،نظامی ها وامنیتی هائی پاکستان کوشش نموده اند تابا افرادی مخالف طالبان وابسته به اتحادشمال که اکنون دیگربه این نام موجودی وجود ندارد ،تماس برقرارنموده نشان بدهند که دیگردرافغانستان مانند گذاشته به حمایت پشتون ها تاکید نمی نمایند.رفتاری که دستکم درنمایش ازتغییرسخن می گوید.
بهرصورت،اینکه دررفتار پاکستان چقد رتغییرمثبت یامنفی رخ داده است،موضوعی می باشد که افغان هاازهرگرایش وتباری باید با آن هوشمندانه برخورد نمایند وازاین حقیقت غافل نشوند که به آسانی پاکستانی ها ازرفتاردوگانه ی خود درافغانستان دست برنمی دارند.همین که پاکستانی هابه امریکا،بادارخود درافغانستان درد سرآفرینی کرده اند،باورنمایند که به هیچ صورت به افغان ها راست نمی گویند ودرست کارنمی نمایند.وازرفتارامروزین پاکستانی ها آشکارمی شود که پرسمان هائی زیرآن ها را نگران ساخته است تادرواقع یا درنمایش بخاطرفراراززیرفشارغرب بویژه امریکا دررفتاریاسیاست افغانی خود تغییرنشان بدهند:نخست،نزدیکی حکومت بارک اوباما بادهلی نووسرمایه گذاریی گسترده ی اخیری دربخش هائی اقتصادی - سیاسی - آموزشی- فرهنگی افغانستان.دوم،پایگاه نظامی امریکا درافغانستان پس از2014،وتاکید تمام کشورهائی غربی به کمک به نهادهائی دفاعی وامنیتی افغانستان تاتوان دفاع ازکشورخود راپیدا نمایند.سوم،دیگرگونی اوضاع افغانستان درمقایسه بادهه ی1990سده ی گذشته که درآن، مخالفان پاکستان دراین کشورازموقعیتی بهتری برخوردارمی باشند،وطالبان وپاکستان بیشترازهرزمانی منفورترشده اند.این که حتاعرب هاهم نمی خواهند طالب گرائی وبه حمایت ازپاکستان بپردازند،نشانگرنفرت روزافزون ازطالبان وپدربزرگ آن یعنی ارتش پاکستان می باشد.ازهمه مهمتراین که،تروربد فرجام ملالی یوسفزای دختر14ساله ی پاکستانی بخاطردفاع قهرمانانه اش ازآموزش وپرورش دختران توسط طالبان، نفرت جهانی راعلیه طالبان حتادرداخل پاکستان دامن زد وسبب سرافگندگی نظامی هائی پاکستانی حامی طالبان وسازمان مذهبی آن کشورشد.چهارم،وضع نابسامان امنیتی- سیاسی واقتصادیی پاکستان.پنجم،بتاریخ22اکتوبر-اول عقرب،راسموسن نماینده ی امریکادرافغانستان وپاکستان گفته بود که کشورش مرز"دیورند"رابه حیث مرزرسمی میان افغانستان وپاکستان برسمیت می شناسد.پرسمانی که مورد پذیرائی اسلام آباد واقع شد.ازاین رو،معلوم می شودکه پاکستان باتغییرواقعی یانمایشی درسیاست افغانی خود،هم دنبال اعلام رسمی حکومت افغانستان درزمینه می باشد وهم تلاش می نماید که درافغانستان پس از2014،موقعیت خود رامستحکم نماید.بنابرآن، برائی افغان ها است که به کمک غرب، بویژه امریکابکوشند پاکستان راوادارنمایند که واقعاً ازفرایند صلح درافغانستان حمایت نماید،نه درنمایش وشعار.ونمایش درست کاری درمیدان کارزارو بسنده نکردن به سخن هاوشعارهاایجاب می نماید که پاکستان درعمل ازمداخله وصادرکردن تروریسم وتندروی به افغانستان دست برداشته به مناسبات برادرانه میان دوکشورهمسایه وخود گردان تن داده بجائی عمق استرتژیک بازی که سرِآن به عمق استراتژیک امریکابرخورده است،به توسعه ی تجارت وبهبود اقتصادی درسطح منطقه بویژه هردوکشورمسلمان وهمسایه بیندیشد.دراین صورت،افغانستان وپاکستان به حیث دوکشورباهم برادر،باحسن همجواری می توانندهم درصلح زند گی نمایند وهم ریشه هائی تروریسم راکه تهدید بزرگ برائی هردوجانب می باشد، براندازند.
Resourse:
-pakistan,s army chief makes afghan peace top priority,reuters,Sunday23december2012
www.english.ahram.org.eg/news content/2/9/61159/world/international/pakistans-army-chief-makes-afghan-peace-top-priori.aspx