بررسی سال2012سازمان شفافیت بین المللی،افغانستان رادرجایگاهِ فاسد ترین کشورجهان نشاند

ابراهیم ورسجی
17-9-1391
روزچهارشنبه5دیسامبر2012-15قوس1391خورشیدی،سازمان شفافیت بین المللی که مرکزآن درکشورآلمان می باشد،نتیجه ی بررسی سالانه ی خود ازگستره ی فسادِ کشور ها را پس ازارزیابی کارکرد مفسدانه ی 176کشوراز193کشورعضوسازمان ملل رامنتشرکرد.درسال هایی پسین،قاعده براین بوده است که نهادهایی بین المللی مانند:عفوبین الملل،صلیب سرخ،دیدبان حقوق بشر،سازمان خوراکی جهان،سازمان بین المللی بحران،سازمان شفافیت بین المللی و...نتیجه ی کارکرد خود را ازنظرساحه ی کاری به آگاهی جامعه ی جهانی برسانند که نتیجه وواکنشی هایی خوبی هم دربرداشته است.
چند روزپیش،یک سازمان مشا،به حکومت افغانستان رایکی ازنالایق ترین حکومت هایی جهان اعلام کرد که شایسته ی آن بود.سه روزپیش،درادامه ی اعلام بی لیاقتی ای حکومت افغانستان،سازمان شفافیت بین المللی هم درادامه ی وظیفه ی جهانی که بدوش دارد،دستاورد ارزیابی سال2012خود رابه نشررساند.دربررسی امساله ی نهاد شفافیت بین المللی ، ازصومالی،افغانستان،سودان ،کوریای شمالی،ازبکستان،برما،عراق،ترکمنستان ووینزیویلا به گونه ی فاسد ترین کشورهایی جهان نامبرده شده است.
جالب این است که درردیفِ فاسد ترین کشورهایی جهان،ازامریکای لاتین، تنهاوینزیویلا قرارگرفته است؛درحالیکه دیگران همه ازآسیا وافریقامی باشند.به سخن دیگر،کشورهای آسیایی- افریقایی که درچنبره ی حکومت هایی مستبد وخود سرگیرمانده اند؛درواقع، استبدادعامل عمده ی قرارگرفتن آن هادرصف فاسد ترین کشورهائی جهان می باشد.اما،دررابطه به اینکه، وینزیویلادرردیف فاسدترین کشورهایی جهان قرارگرفته است،نویسنده حق دارد که شک نماید.به این خاطرکه، دوماه پیش، دروینزیویلایک انتخابات دموکراتیک وشفاف برگزارشد که درنتیجه ی آن، هوگوچاویزبرنده ی بیشتراز54درصدآراء وبرای بارسوم برگزیده شد،ونتیجه ی انتخابات را،هم رقیبش چاویزپذیرفت وهم نهادهای بین المللی آن راشفاف خواندند.پرسش این است که اگرانتخابات شفاف بوده ورهبرمخالفان هم آن راتییدکرده است،پس چرامردم وینزیویلابه چنان رئیسی جمهوری که برای دومرتبه کشوررا اداره وآن رادرردیف فاسد ترین کشورهاقرارداده است،رائی داده اند؟سازمان بین المللی شفافیت تنهابه ربرسی فاسد ترین کشورهانپرداخته است،بلکه وضعیت کشورهائی عاری ازفساد وکمترگرفتاربه فساد راهم به ارزیابی گرفته است.
درواقع، زمانی به ارزش کارودستاورد پخش شده ی سازمان نامبرده می توان پی برد که فاسد ترین ،پاکترین وکمترفساد زده ترین کشورها راموردمطالعه قراربدهیم.درگزارش سازمان نامبرده،ازفنلاند،دنمارک ونیوزلند به گونه ی پاکترین کشورهانامبرده شده است.پس ازآن ها،کشورهای کمترگرفتارفساد درفهرست آمده اندکه سوئید،سنگاپور،سویس،ناروی،استرالیا،کانادا،وهلندمی باشد.دراروپا،یونان فاسدترین کشوربرآوردشده است، وپس ازآن،ایتالیا،اسپانیاوپرتگال کشورهایی فاسد برآورد شده اند.درخاورمیانه،امارات متحده وقطروضعِ بهتری ازنظرفساد دارند؛درحالیکه دیگرکشورهادرفسادغوطه ورارزیابی شده اند.پاکستان وایران هم ازکشورهای فاسدمی باشند.
درحقیقت،گونه ی ارزیابی طوری می باشد که ازصفربه بالا،هرکشوریکه به100نزدیک نمره گرفته است،پاکترین وهرکشوری که به صفریانزدیک به آن نمره گرفته است،ازفاسدترین می باشد.به سخن دیگر،دنمارک،فنلاند ونیوزلند بانمره ی لاتراز90،پاکترین؛ وصومالی،افغانستان وسودان درکنارصفریابالاترازآن، فاسدترین کشورهاودروقع ناکام ترین ها رده بندی شده اند.
زمانیکه درهرارزیابی وبررسی توسط هرنهادِ بین المللی،صومالی وافغانستان رادریک ردیف گرفته، دومی رابراولی برتری میدهند،به گونه ی که دربررسی سازمان شفافیتِ بین المللی صورت گرفته است،جای غورونقد می باشد.ازچند ین نگاه:نخست اینکه،درصومالی از1991تاکنون حکومتی وجود ندارد،وزمانیکه درسال2006،سازمانِ دادگاه هایی اسلامی به رهبریی شیخ احمد شریف درآن کشورموفق به تشکیل حکومت شد،جورج بوش دردیسامبرسال 2008،کشوراتوپی یاحبشه راکه نزاع دیرین سرزمینی باصومالی دارد،تشویق به سرنگون آن حکومت کرد.غلطی ای که صورت گرفت، وصومالی رابدون حکومت وتمام منطقه ی شاخ افریقارادرگیربا دزدان درائی کرد که تاکنون ازآن رهائی می جوید وموفق نمی شود!به سخن دیگر،صومالی هم حکومت ندارد وهم موقعیتش ارزشمندی مانندافغانستان ندارد که ناتوخود رادرآن درگیرنماید.به عبارت دیگر،صومالی نه حکومت دارد ونه سزاوارآن است که حکومتِ برابرباصفرش فاسدترین نام گذاری شود.
دوم،برخلاف صومالی،افغانستان ازماه اکتوبر2001بدین سو،مورد توجه غرب، بویژه امریکا قرارگرفته وکمک هایی هنگفتی جامعه ی جهانی رابه سوئی خود جلب نموده است.درواقع،افغانستان هم حکومت دارد وهم حمایت کشورهایی غربی راپشت سرخود دارامی باشد.اکنون،پرسش بنیادی این است که افغانستان باحکومت مورد حمایت غرب وکمک هایی بی شمارمالی- سیاسی- نظامی واقتصادیی جامعه ی جهانی چرابه این روزسیاه افتاده است که حکومت آن مسخره وخودش دررده ی فاسدترین کشورهایی جهان جای می گیرد؟پاسخ پرسش نامبرده هم آسان می باشد وهم دشوار!آسان ازاین نگاه که غرب وبه اصطلاح رایج درافغانستان، همه معترف اند که میلیاردهادلاربه افغانستان کمک کرده اند. دشوارازاین نگاه که هزینه ی کمک هابه گونه ی ناشفاف بوده است که حتاسازمان شفافیت بین المللی هم ازآن سردرنمی تواند بیاورد.چرا؟به این خاطرکه اغلبِ کمک ها،نخست، دربانک جهانی واریز،ودرگام دوم، ازطریق بانک نامبرده،سازمان ملل متحد وحکومت کابل هزینه شده است.هزینه ی که بازدهی ای آن ازنظرمردم افغانستان قابل دید نمی باشد، واگرمی باشد،بسیارتاریک می نماید.
اکنون که کمک هایی بزرگ به افغانستان صورت گرفته وباوجودچنان کمک هایی،هنوزهم درصف فاسد ترین کشورهایی جهان قراردارد، وکمک کننده هاهم قراراست که درسال2014این کشورراترک نمایند،این پرسش خود نمائی می نماید که ممکن است حکومتی که این کشورشوربخت رادرصف فاسد ترین کشورهایی جهان نشانده است،به زندگی ننگین وسیاه کارخود دربرابرنارضایتی مردمی وتروریسمی مورد حمایت پاکستان وایران ادامه بدهد؟پاسخ روشن است.حکومتی که افغانستان راباوجودکمک هایی بزرگ جامعه ی جهانی درصف فاسد ترین کشورهایی جهان قررداده است،پس از2014،نه تنهاتوسط تروریسم،بلکه توسط خیزش های مردمی بتاریخ سپرده می شود.
درحالیکه دورنماتاریک می نماید،پس چه باید کرد که هم تاریخ سیاهِ دهه ی1990میلادی-1379خورشیدی تکرارنشود،وهم وضعیت به گونه دیگرگون شود که افغانستان به سوی شرایطی بهتری گام بردارد؟برای رفتن به سویی وضعیت مطلوب، دوراه کارِ زیرپیشِ رومی باشد:نخست،خیزش هایی مردمی به گونه ی بهارعربی.دوم،برگزاریی یک انتخابات شفاف.اگربه حکومت فاسدودرمانده ی کنونی کابل که باکارکرد فساد گسترانه ی خود،افغانستان رادرردیف فاسد ترین کشورِجهان قرارداده است،اجازه ی برگزاریی انتخابات داده شود،بدون شک،انتخاباتی برگزارخواهد کرد که تنها ادامه ی وضعیت کنونی راکه کشورمارادرصف فاسد ترین کشورهایی جهان نشانده است،نگهداری، وگفته می توانم که بدترازاین هم خواهد کرد!اینکه کرزی رئیس اداره ی فاسد کابل می کوشدافراد ناظرِوابسته به سازمان ملل درکمیسیون شنوائی شکایت هایی انتخاباتی حضورنداشته باشند،به این معنامی باشد که کمربسته است تاکمک به برگزاریی بدترین انتخابات وبالاکشیدن فاسدترین دسته ها درقدرت نماید.
ازاین رو،اختیاربهترپیشروئی مردم افغانستان وجامعه ی جهانی،تشکیل یک حکومت موقت و برگزاریی یک انتخابات شفاف توسط آن به کمک سازمان ملل ونهادهایی بین المللی می باشد.درغیراین صورت،هم مردم افغانستان وهم جامعه ی جهانی باید بدانند که درصورت برگزاریی انتخابات توسط حکومت کرزی،وضع کنونی، حتا بد ترازآن ادامه یافته وشرایط رابرایی فرورفتن کشوردریک جنگ وآشوب درونی بامداخلات منطقه ی مساعد می نماید.مداخله وآشوبی که همه ی سرمایه گذاریی جامعه ی جهانی ومردم افغانستان را نابود، وتروریسم وتریاکی برخاسته ازافغانستان آشوب زده ، نفس بشریت راخواهد کشید! بنابرآن،امید وارهستم که افغان هابویژه افغان هایی آگاه وخارجی هایی درگیردربحرانی بی پایان افغانستان، این موضوع راجدی گرفته درجهت عملی کردن آن گام هایی لازم وسازنده بردارند.