باوجود کمک هایی هنگفت جامعه ی جهانی،افغانستان درصف ناکام ترین کشورهای جهان قراردارد

ابراهیم ورسجی
23-8-1391
دردوره ی جنگ سرد میان بلاک هایی کمونیستی وسرمایداری زیررهبریی شورویی سابق وامریکا،ازحکومت هایی فاسد ونالایق نامبرده می شد وازحکومت های ناکام سخنی درمیان نبود.شاید علت اینکه ازحکومت ها، زیرنام"ناکام وناکام ترین"نامبرده نمی شد،این بود که حکومت هایی ناکامِ زیرِ اثراین وآن قدرت بزرگ، ضمانت هاوپوشش هایی توسط آقابالاسرهاداشتند که ناکامی شان راتحت شعاع قرارمی داد.ازجانب دیگر،درآن دوره، غرب زیررهبریی امریکا،جهان رابدوبلاک آزاد ودربند تقسیم کرده بود،یعنی کشورهایی دموکراتیک وکشورهای تک حزبی- کمونیستی که دموکراسی وآزادی رازاده ی فرهنگ سرمایداری قلمداد کرده نکوهش می کردند.
طرفه اینکه،دربخش حاشیه ی جهان گرفتارجنگ سرد وبلاک هایی نظامی ای"ناتو"و"ورشو"که هردوبه دموکراسی سیاسی واقتصادی ید ک می کشیدند،جهان رهایی یافته ازچنگال استعمارکهنه قرارداشت که خود رازیرنام"جنبش غیرمتعهدها"متمرکزورهبران شان درعین دوری گزیدن ازبلاک هایی نظامی، به مسکووواشنگتن سری می زدند تابهره ی ازکمک هایی نظامی- اقتصادیی آن ها ببرند.درواقع، افغانستان ازهمان کشورهای دوره گردی بود که درحین غیرمتعهد بودنِ شعاری، موقعیت جغرافیایی خود رابه مسکوفروخت تاهم درجهت دسترسی به توسعه کمک کمایی نماید وهم درنزاعِ ارضی باپاکستان درمسئله ی پشتونستان سودی به جیب بزند.سیاست خیال پردازانه واحمقانه ی که نتیجه ی آن اوضاع کنونی کشورمی باشد!ازهمه مهمتراینکه،بافروپاشی ای کمونیسم روسی وبلاک نظامی زیراثرش، فرهنگیان وسیاست مداران وابسته به نظام سرمایداری، ازروی غروروخود خواهی، سرمایداری رابرنده ی بازیی جنگ سرد تبلیغ ولیبرال دموکراسی را دربخش هایی سیاست واقتصاد،ایدئولوژیی موفق جهان آینده اعلام کردند.
درچنان شرایطی بود که درسه نقطه ی جهان، دیگرگونی ای معجزه گونه ی رخ داد که همه پیش گویی هایی فرهنگیان ، سیاست کاران واقتصاد دانانِ بلاک لیبرال- دموکراسی رانقشی برآب کرد،وآن سه نقطه، امریکای لاتین، ببرهایی جنوب شرقِ آسیاونظام تک حزبی- کمونیستی ای چین بود.به سخن واضح تر،درامریکای لاتین،چریک هایی تفنگ بدستِ دوره ی جنگ سرد ودرواقع دشمنانِ سوگندخورده ی حکومت های نظامی ای طرفدارامریکا،ملاهایی روشنفکرکلیسایی که با ایدئولوژیی"الهیات رهایی بخش"مجهزشده بودند، ، مارکسیست هاوروشنفکران طبقه ی متوسطِ شهری دست بدست هم داده کمونیسم ومذهب کلیسایی را انسانی کرده به سیاست واقتصاد دموکراتیک متوسل شدند که نتیجه ی آن ، یک نیم کره ی غربی ای مستقل ازسیطره ی امریکاواروپامی باشد که درآن ازبحران اقتصادیی سال2008که اقتصادِ سرمایداری راتکان داد،خبری نیست.کشورهای این منطقه چنان موفق شدند که در سال جاری،خانم لیگارد رئیس بانک جهانی ازآن هاخواهش کرد که درکاهش بحران اقتصادیی جهان کمک نمایند!
درسوی دیگراین ماجرای خوشایند، کشورهای جنوب شرق آسیاقرارداشتند ودارند که ازفیلیپین تاکوریایی جنوبی دردهه ی1990میلادی"ببرهایی اقتصادآسیایی"رابه معرکه آوردند که ازهرنگاه تعجب برانگیزمی نمود.دردرون این ببرها،کوریای جنوبی ومالیزیی مسلمان وسنگاپورازهمه خوبتردرخشیدند،حتاویتنامِ کمونیست چنان سربرافراشت که به هیچ صورت قابل پیش بینی نبود.دربخش شرقی ای این مجموعه، چین کمونیست بانظام تک حزبی ای خود، گونه ی ازمدرنیسم یاتوسعه ی اقتصادی رابه میدان آورد که نتیجه ی آن فروپاشی نظریه ی لیبرالیسم، پایان تاریخ بود.واکنون این چین کونیست بابازار سوسیالیستی نمای خود بااینکه زیان هایی زیادی به محیط زیستِ مردمِ خود وارد کرده است، دربازارصادرات کالای انبوه ومصرف انبوه سخن نخست رامی گوید.
ازهمه غم بارتراینکه،درکنارپیروزیی چشم گیرهرسه بخش ازجهان که ازآن نامبرده شد،افریقاوکشورهایی اسلامی قراردارند که درتوسعه ی اقتصادی وضع بدتری راتجربه می کنند.بطورنمونه،درسال1971،یک نویسنده ی نیجریایی یک کتابی نوشت زیرعنوان"اداره ی عامه"که درآن ازسه کشورفاسد ودوکشورنالایق نامبرده بود.ازآن پنج کشورکه سه شان فاسد ودوشان نالایق نام گذاری شده بود،نیجریاکشورخود نویسنده، تایلند وپاکستان ازفاسدان بودند؛عربستان وافغانستان ازنالایقان که چهارتای آن هامسلمان وآسیایی- افریقای ویکی هم بودی- آسیای است که تایلند می باشد.این کشوردرکنارببرهایی جنوب شرق آسیاوضعیت خودرابه گونه ی قابل پذیرفتنی بهبود بخشیده است. برخلاف، پاکستان درهمان سال1971، بخاطرخیانت حکومت نظامی اش به مردم بنگله دیش، به شرق وغرب دوپارچه ومسخره شد، وپس از ماجراجویی شوروی درافغانستان وکمک های غرب، عرب ها وچین دربهایی نابودیی افغانستان به گونه ی نسبی سرپا ایستادش کرد.
طوریکه گفته شد،ازکشورهایی فاسد، تایلند باکارآمد سازیی ساختاری وکاهش سطح فساد اداری ومالی درمسیر توسعه ی اقتصادی قرارگرفت،وپاکستان که ازحکومت نالایق دررنج بود ودرگام نخست ازتهاجم شوروی به افغانستان فایده گرفته بود، درگام دوم؛ بخاطرماجراجویی دردامن زدن به تند روی وتاریک اندیشی ای مذهبی وتقویت تروریسم دربرابرافغانستان وهند خودش هم گرفتارتروریسم وبحران اقتصادی شده است.اما،عربستان نالایق رانفت وغرب درهمسویی بانالایقی اش سرِپا نگهداشت، ونیجریاشرایطی مانند پاکستان دارد که امکان تقسیم آن به شمالِ اغلب مسلمان وجنوب اغلب مسیحی می رود.بدبختانه،دراین میان،افغانستان وضع بدتری دارد.بدترازاین لحاظ که،بخاطرهمان نالیاقتی حکومت هایش، نخست، میدان تاخت وتازشوروی، واکنون میدان تاخت وتازغرب وکشورهای منطقه شده است ودرعین زمان ازفاسدترین وناکارآمدترین حکومتِ تحمیلی ای دوستان خارجی وتباه کاریی تروریستانِ زیرسرپرستی ای پاکستان ودودوزه بازیی ایران رنج می کشد.
درارتباط بارنج هایی مزمنِ افغانستان که مادرِهمه ی بدبختی هایی آن، فساد، ناکامی، ناکارآمدی ، نوکریی ونامرد می بودن حکومت هاوسیاست مداران بداخلاق ومردم فریبش می باشند،روزشنبه3نومبر-13عقرب هفته نامه ی"کانادیی- آسیایی"رامطالعه می کردم که نظرم درصفحه ی نخست به این عنوان"ناکام ترین کشورهای جهان"خورد.درنخستین لحظه دریافتم که حتماافغانستان هم درچنان ردیفی می آید.زمانیکه به صفحه ی دوازدهم نگاه کردم که درآن ناکام ترین کشورها ردیف شده بودند،و افغانستان پس ازصومالی، اما،در،درجه ششم جای گرفته بود، ومنبع هم"مجله ی امورخارجی، نشریه ی معتبرامریکایی معرفی شده بود.با اینکه افغانستان درردیف ناکام ترین کشورهاجای گرفته بود،نه درجه اول،بلکه درجه ششم قید شده بود که حکایت ازپیشرفت نسبی البته درمقایسه باسال2011می کند.برای معلومات بیشتر،به ویب سایت مجله ی امورخارجی رفتم تااگاهی بیشتری بدست آورم که موفق نشدم.اما، به ویکی پیدیایی انگلیسی رفتم وتوانستم ناکام ترین کشورها رادربرآورد سال های2011یو2012پیدانمایم.
درشماره ی نمبر237نشریه ی"کانادایی- اِشیایی"که تادهم نومبررادربرمی گرفت، این کشورها به حیث ناکام ترین ها درجه بندی شده بودند،امابادرجه های متفاوت:صومالی ناکام ترین درجه اول،افغانستان ناکام ترین،امادرجه ششم،عراق ناکام ترین، امادرجه نهم.پاکستان ناکام ترین،امادرجه سیزدهم.نیجریاکه پیشترازآن به حیث کشورفاسد درکنارپاکستان نامبرده شد، درجه چهاردهم.برما،ناکام ترین،اما بادرجه 21یکم.ودرشماره ی238که تا17نومبر27عقرب رادربرمی گیرد،کوریای شمالی،ناکام ترین،اما بادرجه22؛سوریه ناکام ترین،اما بادرجه23؛نیپال ناکام ترین،اما بادرجه 27؛بنگله دیش ناکام ترین،اما بادرجه29؛سریلانکا ناکام ترین،اما بادرجه29؛مصرناکام ترین،اما بادرجه31؛ایران ناکام ترین،امادر34درج شده بود.
زمانیکه به ویکی پید یایی انگلیسی نگاه کردم،درواقع،نام ورتبه ی همه ی کشورهای درجه اول ، دوم ودارای درجه های بالاتردرردیف ناکام ترین کشورهای جهان را درسال2011وترقی شان ازدرجه اول به درجه هایی دوم وبالاترراکه حکایت ازپیشرفت نسبی می کند، دیدم ومطالعه کردم. درصف ناکام ترین کشورها آن هم درجه اول درسال هایی2011و2012این هامی باشند:هایتی،صومالی،جمهوری دموکراتیک کانگو،افغانستان،سودان جنوبی،مالی وچند کشوری دیگر.برای نویسنده بالاکردن افغانستان ازنمره ی اول یاناکام ترین کشوراول نمره درسال 2011به ناکام ترین کشوردرجه ششم درسال2012دارای اهمیت بسیارمی باشد.البته ازاین نگاه که،چه تفاوتی درافغانستان درعرصه ی رشد وترقی ازسال گذشته تاکنون بوجود آمده است که ازناکام ترینِ درجه اول به ناکام ترین درجه ششم ارتقانموده است؟
دراین زمینه،سال هاپیش کتابی را بنام"دولت های ناکام"خوانده بودم که درآن کشورهایی ناکام این گونه توصیف شده بودند:کشوریاکشورهایی که نظام سیاسی ای یاحکومت مرکزیی آن هاناتوان،بی اثردرمرکزواطراف بوده و ازکنترول برخاک یاقلمروسرزمینی ناتوان می باشند، ودربخش هایی دفاع ملی، تامین امنیت وحاکمیت ملی،برنامه ریزی واجرای برنامه ها،آموزش وپرورش،ایجادِ زیرساخت ها،شهرسازی و خانه سازی،پاک سازیی محیط زیست وبهداشتِ مردم خد مات عرضه کرده نمی توانند،و افزون برآن ها،ازفساد گسترده هم دررنج وشکنجه باشند.جنایت وآوارگی درآن هاسلطه می داشته باشد،وهمچنان تحرک غیررضاکارانه ی مردم وجود داشته وازانحطاط اقتصادی هم دررنج می باشند.برخی نویسند گان نقض حقوق بشربویژه حقوق زنان راهم برکاستی های نامبرده افزود می کنند.
باتوجه به ویژگی های نامبرده، به صراحت می توان ابرازکرد که افغانستان درمقایسه باسال2011که درآن ناکام درجه اول ردیف بندی شده بود،ودر2012که روبه پایان می باشد،دروضع دشوارترازسال2011قراردارد.ازاین رو،جای دادن آن دردرجه ی ششم ناکام تین کشورهاخلاق واقع می باشد.چرا؟دربخش تامین حاکمیت ملی هرروزپاکستان مناطق مرزی کشورمارادرولایت های کنر،نورستان وننگرهابمیادرمی کندوکاری ازدست حکومت کابل ساخته نیست.ازهمه مسخره تراینکه،درمیدان هوای کابل پس ازتلاشی پولیس افغان هندوهاپیش ازوردوبه هواپیماشان مسافرین افغان وغیرافغان راتلاشی جانی وبکس و...می کنند که توهین آشکارونقض حاکمیت ملی می باشد.دربخش امنیت مردم همه می دانند که تروریسم وچپاول دارای های مردم ودولت توسط نیروهای خود سروباندهایی شامل درحکومت تاچه اندازه ادامه وگستره دارد.آلود گی محیط زیست بیشترازتروریسم صحت وجان افغان هارامی گیرد ونهادهایی بنام شهرداری هاهستند که بدون کاروبا اخذ معاش ازبود جه ی دولت روزمی گذ رانند وشهرسازی وتوزیع نمره های خانه راهم باندهاوسردسته های باندهاازجمله سیافِ درازریش دراختیاردارند ونهاد قضایی هم دردست این گونه افراد منحط وفاسد می باشد که بجایی کمک به مردم، جیب شان راخالی می کند!
بادرنظرداشت آنچه که گفته شد،چگونه می توان افغانستان رادرسال2011دردرجه ی اول ناکام ترین کشورهاودرسال2012دردرجه ی ششم ناکام ترین هانشاند؟اگرصومالی وهایتی دردرجه ی اول ناکام ترین کشورهاقراردارند،باید داشته باشند.چراکه صومالی ازسال1991تاکنون حکومت ندارد،وهایتی هم درماه فوریه ی سال2010بایک زمین لرزه ی نیست کننده تمام شهرهابویژه مرکزخود را ازدست داد.ازهمه مهمتراینکه،هردوکشورنامبرده اهمیتی افغانستان راندارند وکشورهای غربی هم توجهی که به کشورماکردند به آن هانکردند.درماه دیسامبرسال2011که گردهمایی بن برای افغانستان برگزارشد،خودغربی هااذعان کردند که مبلغ63میلیارد دلاربه افغانستان کمک شده است که ضمیمه ی کمک سال2012حداقل سربه 70میلیارد دلارمی زند.پرسش بنیادی این است که درافغانستان چه کاری باپول نامبرده شده است؟اگرسیلوی کابل وکاخ دارالامان تاکنون ویران مانده ودرکابل صد کیلومترسرک پخته نشده است وتونل سالنگ وضع برزخی دارد ودربخش بهداشت، مردم برای تداویی ملاریابه پشاورمی روند ودرهرکوچه ی کابل صدهاگداگرپرسه می زنند،کمک کننده هاوحکومت کابل چگونه این وضعیت راارزیابی می کنند؟ازاین رو،نویسنده باوردارد که افغانستان برخلاف برآورد مجله ی"امورخارجی"و"ویکی پیدیایی انگلیسی"مانند سال2011درپایان سال2012هم درردیف ناکام ترین کشورهای جهان قراردارد،ومقصراین ضعیت بیشترازخارجی ها حکومت درمانده،فاسد وناکارآمد کابل وتکنوکرات هایی نادان وغارت گران جهادی نماوطالبی وقاچاقبران مسلط برآن می باشند!حکومتی که بجای کیفردهی ای تروریستان بخاطرکشتارروزعیدقربان درشهرمیمنه،امربه نابود کردن موسیقی میدهد،حق دارد که باوجود کمک هایی هنگفت جامعه ی جهانی افغانستان رادرصف ناکام ترین کشورهایی جهان بنشاند!
منابع:
World,s most failed states
www.en.wikipedia.og/wiki/list_of_countries_by_failed_states_index
read epaper-www.canasiantimes.com
vol3*issue237th*november10th.2012
val3*issue238th*november17th.2012