در هند ، سکولاریسم وهند و ئیزم شاخ به شاخ شده اند ؛ به امید غلبه ای اولی بردومی

ابرا هیم ورسجی
اول ماه جدی سال 1398
هند یگا نه کشور درجهان پسا استعماری می با شد که بد و د ستاورد خود می نا زد وحق هم دارد که بنا زد : نخست ، دموکراسی ؛ دوم ، سکو لاریسم. دررا بطه به اصل نخست ، آشکار است که هند با نها د ینه کردن دموکراسی بد ون پیشرفت اقتصادی سخت دردهن مستبدان کشورهای مستعمره ونیمه مستعمره به خصوص دردهن مستبدان مسلمان نما دربرهه پسا استعماری کوبید. کشورهای که رهبران آن ها استدلال می کرد ند که دموکراسی بد ون پیشرفت اقتصادی عملی نیست. دررابطه به سکو لاریسم هم ، هند مستبدان به خصوص مستبدان تحمیل شده برکشورهای مسلمان را مسخره کرد! به این خاطرکه ،حکومت های استبدادی وستمگر خود را سکولار نا میده ومی نا مند. درحا لیکه ، سکو لاریسم بد ون دموکراسی ارزشی ندارد. بنا برآن ، لازم می دانم که هم درباره د موکراسی بد ون توسعه اقتصادی هم سکولاریسم برا بر به جدا ی د ین ازدولت ، هند پیشا مودی را نمونه قرارداده مفصل درباره ای آن ابرازنظرنما یم.
دررا بطه به دموکراسی ورشد اقتصادی ولازم وملزوم ساختن آن ها با یک د یگر وسکولاریسم / جدای د ین ازد ولت ، براسا س تجربه ای تاریخی ابرازنظرمی کنم. ازنظر تاریخی ، آشکار است که دموکراسی ، دونیم هزارسال پیش در دولت -شهر آتن ، براه اندا خته شد. مطا بق جمع بند یی ارسطو در" سیا ست"، نظام های سیا سی زیر دریونان آن زمان طرفداران خود را دا شتند: پاد شا هی، اشرافی گری ، آلیگارشی / چند سری ودموکراسی . جا لب این است که ، درهرسه نظام اولی ، ثروت مندان بیشترین اثر گذاری را داشتند. بنا برآن ، کم درآمدان آتن دموکراسی ، یا حکومت مردم را براه انداختند تا زیر پای زورمندان سیاسی -نظا می- مالی متلاشی وتکه - پاره نشوند.
بنا برآن ، به صرا حت می گویم که دموکراسی را نا داران برای نگهد اریی موجود یت وحقوق خود ایجاد وراه اندازی کرد ند. دموکراسی ای که توسط نظامی گریی سکندر مقدونی سرکوب ویک ونیم هزار سال بعد درسال 1215 ترسایی در بریتا نیا با ساختن "مگناچارته " توسط بارون ها برای محدود کردن قدرت شاه بطور کمرنگی باز سازی شد. درآلمان هم که اصلاحات مذ هبی مارتین لوتربه استبداد شیخ یا پاپ ضربه زده راه را برای دموکراسی بازکرد. قا بل یاد آوری می دانم که ، شاه بریتا نیا به مگنا چارته متعهد نما ند. بنا برآن، مردم انقلاب مشروطه براه انداخته با کشتن یک شاه ، بعد ازآن ،درسال 1688 ترسای ، دموکراسی را درکشور خود تحقق بخشیده اند. یک قرن بعد ازآن ، مردم فرانسه ،با انقلاب کبیر به سوی دموکراسی گام برداشتند. گام برداریی که نا پلئون موقتا مانع آن شد. مردم رها شده از استبداد لوی شا نزدهم ، نا پلئون را درجزیره واترلونظر بند ودموکراسی را تحقق بخشید ند وانقلاب امریکا با حذ ف استعمار انگلیس ،دموکراسی را به مردم تحویل داد. ازاین رو، دموکراسی ازاروپای غربی تا امریکا وکا نادا همه گا نی شد.
دررابطه به سکولاریسم هم ، تاریخ اروپای غربی نشان می دهد که جنگ های 30 سا له ای مذ هبی میان پروتستان ها وکا تولیک ها ، از 1618 تا 1648 ، دربخش های بیشتراروپا ادامه وشش میلیون انسان را کشت. جنگ وکشتاری که سیا ست مداران را وادار کرد تا درسال 1648 ، درشهر ویستفا لی درغرب آلمان ، گرد هم آمده با امضای قرارداد ویستفا لی همه دارای های کلیسا را به نفع دولت مصا دره وپا پ وامپراتوریی مقد س روم اورا سر عقل بیا ورند. اگر چه پاپ وکلیسای کا تولیک وامپراتوری مقد س نمای روم او تا 1806 نیمه جان زنده ماند ،اما رشد نهضت های روشنفکری درادامه نهضت روشنگریی فرا نسه وجا معه ای مد نی وحزب های سیاسی وروزنامه نگاری ،آ ن را به سوی زباله دان تاریخ سوق دا د ند.
با این که امپراتوریی مقد س روم زباله شده بود ،اما درایتا لیا کمی شاخ می زد. بنا برآن ، حکومت فاشیستی موسولینی از دست زدن های پاپ وکلیسا در امور سیا سی واداری تنگ آمده در سال 1926 با امضای معا هده ای دوطرفه، منطقه واتیکان دربخشی ازشهر روم را رسما قلمرو کاریی پاپ تعیین ومرزکشی میان دولت وکلیسا کرد. اینکه رفتار موسولینی با کلیسا وپاپ بود. وقتیکه درسال 1941 ، سربازان هتلر ، ورشو پا یتخت لهستان را اشغال کرد ند ، فرمانده مسلط برآن شهرازاوخواست که اینجا کلیسا قوی ونما ینده پاپ نزد مردم محبوبیت دارد. بنا برآن ، با او چگونه رفتار کنیم؟ هتلرفرمان داد که روحا نی بزرگ ورشو را احترام کنید وبه او بگو ئید که " گاو ها را مطا بق خوا ست ما بچراند؟" شا یان یاد آوری می دانم که ، برخورد موسولینی با پاپ نسبت به برخورد هتلر با زیر دست او درورشو ، محترمانه تر بود! اینکه نگاه فاشیسم ونازیسم درباره کلیسا ومذ هب می با شد ؛ پس ، لازم است که نگاه بریتا نیا را هم در باره د ین وسکولاریسم بازتاب دهم.
دررا بطه به نگاه بریتا نیا درباره سکولاریسم ، در کتاب" اسلام وسکولاریسم " ، سخن گفته ام. سکو لاریسمی که هم در بریتا نیا هم درهند پیشا مودی میوه ای خوب داده ودرکشورهای مسلمان هم قا بل تطبیق می باشد. مثلا، وقتیکه بریتا نیا در سال 1857 ، حکومت مسلمان مغول ها را بر انداخت ،دو نگاه درمیان مسلمان ها نسبت به این کشور قا بل مشا هد بود: نگاه مدرسه دیو بند که خصما نه بود ونگاه قا ضی سر احمد خان که معقول وکارآمد تمام شد. طوریکه درعمل د یده شد، ملکه ویکتوریا / ملکه انگلیس که ملکه هند بریتا نیا هم بود ،" قانون کیفری توهین به مذ ا هب" را تصویب ودرهند چند مذ هبی را یج سا خت . مطا بق قا نون نامبرده ، توهین پیروان مذا هب به مذ هب های یک د یگررا ممنوع اعلام وقانون شکنان را از شش ماه تا سه ونیم سال سزاروارزندان دانست. قا بل ذ کرمی دانم که ، قرارداد ویستفا لی ، کلیسا را از دولت جدا کرد اما نام سکولاریسم به آن جدا سازی نداد. تا این که ، واژه سکولاریسم یا جدای کلیسا ودولت دردوره ملکه ویکتوریا ، درنیمه دوم قرن نزدهم دربریتا نیا را یج ودرقرن بیستم جهانی شد. برای این که نوشته طولانی نشود ،به تعریف کوتاه ازسکولاریسم می پردازم. درزبان انگلیسی ، سکولاریسم هم این جهانی اند یشی هم جدای د ین از دولت یا حکومت را معنا می دهد. سکولاریسمی که بریتا نیا آن را قبلا درقلمروخود را یج وبعد تردر هند بریتا نیا گسترش داد.
ازاین که زبان انگلیسی زبان دانشگا هی ودفتری درهند شده بود ، وارد شدن فرهنگ وارزش های حقوقی- فرهنگی- سیاسی- مد نی بریتا نیا به آن امرطبیعی می باشد. همچنان ، انگلیس درسال 1885 ، حزب کنگره را ساخت تا فرهنگ سیاسی- حقوقی خود را توسط آن درهند را یج نما ید. وقتیکه انگلیس د ید که مسلمان ها به حزب کنگره که رهبری واعضای آن اکثرا هند ومی باشند نمی روند ، درسال 1906، حزب مسلم لیگ را برای آن ها ساخت تا آماده حکومت کردن درهند پسا استعماری شوند که شد ند. برخلاف بریتا نیا ، فرانسه درمستعمرات خود : الجزایر، مراکش ، تونس ، سوریه ، لبنا و...، اسلام ستیزی کرد. معلوم است که، ویران گریی کنونی اسد به کمک آخوند یسم ایران وپوتین یا تزار نوین روسی درسوریه، ارتبا ط ریشه ای با استعمار فرانسه دارد. مثلا، فرانسه ، سلیمان اسد جا سوس خود ازفرقه علوی را بر ارتش این کشوربارکرد. حا فظ اسد فرزند او با کود تا وبه کمک شوروی و بشار اسد فرزند او به کمک ملائیزم ونو تزاریسم ، سوریه را بنام مبارزه با تروریسم زاد های توحش خود ویران کرد. بحران کنونی لبنان هم زاده سیاست استعماریی فرانسه می باشد. ازانقلاب الجزایر علیه فرانسه وخود گردان شدن آن در سال 1962 ومدا خلات کنونی آن دراین کشورنظامی گری وکود تا زده همه آگا هان آن بخش از افریقا اطلاع دارند.
آنچه که گفته شد ،دروا قع، مرزکشیدن میان لائیسیته ای د ین ستیز فرانسه وسکولاریسم انگلیسی ارج انگار به د ین ها از افریقا تا جنوب آسیا می باشد. نا گفته نما ند که ، بریتا نیا ، هند چند مذ هبی را با کمترین خشونت هم اداره هم متحد نگهداری کرد. برخلاف ، مها تما گا ندی ،جواهر لعل نهرو ومحمد علی جناح ، به نما یند گی از هند و ها ومسلمان ها ، آن را مستقل ولی دوبارچه سا ختند. سه شخصیتی که با سکولاریسم انگلیسی تا حدی زیادی همراهی کرد ند. مثلا ،وقتیکه در سال 1947 ،هند هم مستقل هم دوپارچه شد وهند وهای متعصب وهمتا یان مسلمان شان به کشتار یک د یگر پرداختند ،ابواللام آزاد که همکار گا ندی ونهرو در کنگره مانده بود ،به گا ندی گفت که مسلمان های زیادی درهند مانده اند ، بنا برآن، مانع کشته شدن آن ها توسط هند وها شوید. گا ندی به هند وها هشدارداد که اگر ازکشتارمسلمان ها خود داری نکنید ، تا مرگ اعتصاب غذای می کنم که کرد وکشتار مسلمان ها را ازاین طریق متوقف کرد.
متا سفا نه ، یک هند وی متعصب گا ندی را کشت! بعد از قتل گا ندی توسط یک هند وی متعصب ،جواهر لال نهرو عزم سکولار سا ختن هند را کرد. ودراین راستا ،قانون اسا سی سکولاررا درکشور خود جاری ومیان د ین وحکومت مرزکشی کرد. مرزکشی ای که تا سال 2013 ، یا شروع حکومت مذ هبی نارند را مودی از حزب " بهارتیه جا نا تا " ادامه یا فت. نا گفته نما ند که ، اتل بهاری واچ پای ازهمین حزب دومرتبه نخست وزیر هند شد وبا ارج گذاریی قانون اساسی سکولار وفرهنگ کثرت گرای هند ،به مسلمان ها که دومین جمعیت هند بعد از هند و ها می با شند ارج گزاری کرد. یعنی اعضای حزب بهارتیه جا نا تا ، همه مودی منش نبود ند ونمی باشند. بلی ، مودی وقتیکه سروزیر ولایت گجرات بود ، مزاحمت ها برای مسلمان ها را شروع کرده بود. مزاحمت های که با عث شد تا وزارت های امورخا رجه ای امریکا وبریتا نیا به سفارت های خود در دهلی فرمان بدهند تا به او ویزا / روا د ید سفر به کشورهای نا مبرده صا در نکنند!
بهرحال ، مودی درسال 2013 ، نخست وزیر منتخب هند شده هند و نوازی را داغ و تند روی مذ هبی را فربه ترکرد. مثلا، دکتر داریوش شا یگان دانشمند ایرانی که تزدکترایش برای دانشگاه سوربن درپاریس " ادیان ومکتب های فلسفی درهند " بود ، دو یا سه سال قبل ، به هند رفت ودربازگشت ازآن:" گفت که تند روی مذ هبی دراین کشور بازاری گرمتری پیدا کرده است!" معلوم است که ،داغتر شدن تند روی مذ هبی در هند ، دستا ورد نخست وزیریی مودی می باشد. مسلمان های ولایت کجرات هند که رفتار خشن مود یی بنیاد گرا را در آن ولایت دروقت وا لی بود نش تجربه کرده بود ند ؛ بعد ازنخست وزیرشدن او، آن ها ود یگرمسلمان ها درعمل دید ند ومی بینند که وی وبا ند ش درمسلمان ستیزی شاخ ودمی هند و ئیستی - فاشیستی در آورده اند.
بطورنمونه ، مودی روز پنجم ژولای سال جاری با لغو یک ماده قانون اسا سی هند ، خود مختاریی داخلی کشمیری ها را ضرب صفر وهزاران مسلمان را روا نه ای زندان ها کرد. درحا لیکه فشاربی سا بقه برمسلمان های کشمیر ادامه داشت ، روز11 دسامبر ، مجلس اعیان هند که اعضای آن اکثرا ازهمفکران مودی می باشند با تصویب قانون دا را کولایی / بربریی با صطلاح شهروندی که ، به تصویب آن 125 رای موافق و105 رای مخا لف و15 رای ممتنع داده شد، به هند و ها وسیک ها ود یگرنا مسلمان های پنا برده به هند ازافغانستان وپاکستان وبنگله د یش ،حق شهروندی داده مسلمان های پنا هنده را ازاین حق مستثنی کرد ند. همزمان با تصویب این قانون دارای کو لای / بر بری ، هزارروشنفکرهند با فرستادن نا مه ای سرکشاده به مودی ، ازاو خوا ستند این قانون تبعیض آمیزرا کناربگذارد، ورنه اورا درداد گاه به چا لش می کشند. قانون تبعیض آمیزی که توسط مسلمان های عادی ، عالمان مذ هبی ودانشجو وسیا سی ، حزب کنگره ،حزب کمونیست ، جامعه مد نی وروشنفکران وحقوق دان های هندی بنام زیر پا کردن سکولاریسم وتقویت تبعیض، مورد سرزنش واقع وباعث مظاهرات سرتا سری ودوام داردرتمام هند شده است. حکومت فا شیستی مودی هم بیشتر ازیک هفته می شود که اززور وخشونت علیه مظاهره کننده ها استفاده وبراساس برآورد رسا نه ها تا روز شنبه 21، دسامبر، 23 نفررا کشته وپا نزده صد نفررا زندا نی کرده است. خشونت وزندا نی کرد نی که درتاریخ هند مستقل بی سا بقه می باشد.
با درنظردا شت فد را لی بودن نظام سیا سی هند ،چند ین ولا یت ازجمله :پنجاب ، کرا لا،بنگا لی غربی،چا تیسگروماد یا پرد یش ،اعلام کرد ند که قانون نامبرده را اجراء نمی کنند. چند قاضی دیوان عالی هند هم با قانون دارا کولای مودی ابرازمخالف کرده اند. ازنهاد های بیرونی ،کمیسیون آزاد یی مذ هبی امریکا ازنهاد های حکومت فد رال خوا سته است که تحریم های را علیه امیت شاه وزیر کشور هند که این قانون بربری را پیش کش پارلمان کرده است اعمال کند. ازکشورهای مسلمان ، اردوگان رئیس جمهورترکیه دروقت سخنرانی خود درگردهمای اسلامی کوالا لام پور، قانون مسلمان ستیزمودی را سرزنش کرد. روز شنبه ، مها تیر محمد نخست وزیر ما لیزی هم قانون بربری ومسلمان ستیزمودی را سرزنش وباعث خرابی اعصاب او شد. عمران خان نخست وزیر پاکستان هم که موضع تند اتخاذ کرد. متا سفا نه ، ولی فقیه حاکم بر ایران وحکومت وهابی عربستان ، درزمینه ، تا کنون سکوت پیشه کرده اند.
بهر حا ل ، ازاین نگاه که ، سکولاریسم وبرد با ریی مذ هبی وکثرت گرا یی فرهنگی وسیا سی سا بقه ای طولانی در هند دارند ونهاد ینه هم شده اند وتند رویی مذ هبی نا رند را مودی شش سال می شود که سربرآورده وضربه به اعتباراین کشوردرجهان هم زده است. ومظاهرات سرتا سریی همه گرا یش های مذ هبی وسیا سی واید ئولوژیک علیه هند و ئیزم او از11 دسامبر تا کنون دررا ستا ی حفظ وتقویت سکولاریسم درتمام هند ادامه دارد ؛ واقعا ، ما یه امید واری می باشد. درسطح جهانی هم که ،کشور ها وگروه ها وسازمان ملل ونهاد های حقوق بشری ورسا نه ای از تند روان وتروریستان مذ هبی ای همه ای مذ هب ها بسیار نا را حت وخشمگین می باشند. بنا برآن ، امید وارهستم که مدافعان سکولاریسم وکثرت گرایی ومسلمان های زیر فشارقرار گرفته درهند که مظا هرات شان علیه هند و ئیزم مودی ادامه دارد وحما یت جامعه بشری ازآن ها جنازه ای جزم اند یشی ای هند و یی را بردا شته وکمک به غلبه ای سکولاریسم وکثرت گرایی وبرد باریی مذ هبی برآن بکنند.