بینان سیوان ، نما ینده قبلی سازمان ملل درامورافغا نستان وپا کستان ، گفته است که اشرف غنی به سرنو شت نجیب الله گرفتارمی شود

ابرا هیم ورسجی هشتم ماه جوزا ، سا ل 1400 ازاین نگاه که افغا نستان ، تنها کشوری در منطقه وجهان می با شد که تاریخ نا شاد بارها درآن تکرار شده است ، گرفتار سرنوشت نجیب شدن غنی ،عجیب به نظرنمی رسد! به گواهی تاریخ سیا سی نا شاد افغا نستان ، این کشوری پوشا لی د ست سا خت هند بریتا نیا وروسیه تزاری در سا ل 1880 ترسا یی ، که ازعمرسیاه آن 141 سا ل می گذارد. دراین مد ت 141 سا ل ، هم امیران افغان نوکران استعمارهای کهنه وسرخ ونوبود ند ومی با شند هم دشمنان مردم بود ند ومی با شند. معلوم هست ؛ اگر امیران کهنه ونو تحمیل شده بر افغا نستان ، د شمنان مردم نمی بود ند ؛ آن ها گرفتار وضع فا جعه بارکنونی ی زاده حکومت فا سد ونوکرخارجی وتروریسم نوکری نوکری خارجی نمی شد ند. طرفه اینکه ، امیران کهنه ونو تحمیل شده بر افغا نستان ،هم مردم را بد بخت سا ختند هم خود را قهرمان های دروغین برای آن ها نما یش دا د ند! قهرمان سازیی زاده ذهن اسطوره ی تاریخ زده که ازهرنگاه قا بل رد وسرزنش می با شد. جای شاد ما نی هست که ، درنیمه دوم قرن نزدهم ترسای ، تاریخ نویسی توسط نما ینده های اصیل مردم شروع شد وتاریخ نویسی سیا سی وحکومتی را زبا له کرد. درحا لیکه ، تاریخ نویسی مردمی درزمان یاد شده شروع شده بود ؛ اما زمام دا ران مستبد مسلمان به خصوص زمام داران مستبد وبی فرهنگ تحمیل شده بر خراسانِ افغا نستان نا میده توسط استعمارهای کهنه ، سرخ ونو ، ما نع ازتاریخ نویسی ی نوین- مرد می شد ند تا مردم را در قلمرو ذ هن اسطوره ی نگهداری وکمک به ادا مه حکومت دا ری های قبا یلی- کهنه ونوفا شیستی ی خود نما یند. بهرحا ل ، اگرازعرصه سیا ست ، به عرصه ی دا نش ومعرفت بروم ، طوریکه د یده شد ، نا در غدار با بهره برداری ازتجربه دا نشگاه و دا نشگاه سازی درایران ، بد ون استا دان وابزارنو دا نشگا هی ، پوهنتون / دا نشگاه کا بل را سا خت. ازاین نگاه که دا نشگاه او دردوره فرزند ش ظاهر شاه ادامه یا فت ، اما ، توان تولید اند یشه وفرهنگ را که ندا شت ؛ طرفه اینکه ، توان مصرف اند یشه ودا نش وفناوریی نوایجاد ورونق یا فته در ایران وهند وپا کستان وشوروی را هم پیدا کرده نتوا نست. بنا برآن ، درباره پوهنتون حربی / نظا می افغا نستان سخن نه گفته به سراغ پوهنتون کا بل می روم. پوهنتون کا بل به زبان پشتو/ افغا نی که ترجمه دا نشگاه از فارسی ، یا دا نشگاه کا بل می با شد ؛ بد بختا نه ، نه تنها دا رای توان مصرف اند یشه ی تو لید وترجمه شده دربیرون را ندا شت بلکه کمک به ایجاد گرا یش های کمرنگ کمونیستی ود ینی وملی گرا نما ودراصل قبیله گرا هم کرد. گرا یش های کمونیستی ود ینی پیدا شده در دا نشگاه کا بل که نام های خلق وپرجم وشعله جا و ید وجوانان مسلمان را به خود گرفتند ؛ چنان ضعیف بود ند که توان مصرف اند یشه کمونیستی حزب توده ایران وترجمه های ایرا نی جمعیت اخوان المسلمون / برا دران مسلمان مصری به زبان فارسی را هم ندا شتند. بطور نمونه ،احسان طبری نظریه پرداز حزب توده ایران دراثرپسین خود" کژراهه " نوشته است که :" چپ های افغا نستان استعداد فهم اید ئولوژی کمونیستی ترجمه شده به فارسی ونوشته شده توسط متفکران چپ گرای ایران را ندا شتند." در صف مخا لف آن ها، جوانان مسلمان که فارغان دا نشگاه ازهرمصرواستاد شده دردا نشکده شرعیات دا نشگاه کا بل ، اسلام فهم های آن ها بود ند ؛ متا سفا نه ، کارنا مه برجسته فکری ازخود تبارز ندا د ند. درچنان شرا یطی- بحرا نی- فکری- ذهنی که اند یشه های کمونیستی واسلامی ازایران وارد افغا نستان شده بود ویک مرکز در پشاور ، ترجمه های فارسی نوشته های ما ئوزیتنگ را به حیث وسیله میان کا بل وپکن ، به اولی می فرستاد. یعنی هم گرا یش های چپ هم گرا یش های مذ هبی افغا نستان ، مصرف کننده های نا قص اند یشه های کمونیستی واسلامی تو لید شده دربیرون بود ند! افزون برآن ، اتحاد شوروی که هم برسا ختارحکومت افغا نستان سلطه دا شت هم با درنظردا شت 40 میلیون جمعیت مسلمان در جنوب خود از رشد جوا نان مسلمان در افغا نستان ترسیده بود ونفوذ بی سا بقه در ارد و / ارتش افغا نستان هم دا شت ، در روز26 سرطان سا ل 1352 ، با کود تای سفید ، حکومت شا هی را برکنار وجمهوری قلا بی را با ریا ست جمهوری محمد دا ود ازهمان خانواده شا هی به میدان آورد. ازاین نگاه که اتحاد شوروی از نهضت جوانان مسلمان ورشد آن درافغا نستان ترسیده بود ، درگام نخست ، توسط جمهوری قلا بی داود به اعدام وسرکوب وزندا نی بزرگان آن پردا خت وهمچنان برخی از آن ها را وا دار به پناه هنده شدن به پا کستان کرد. طرفه اینکه ،همان نهضت جوا نان مسلمان ، درگام نخست ، بنام جمعیت اسلامی ، درد سربرای جمهوری قلابی داود ، ودرگام دوم ، در قا لب های جمعیت اسلامی وحزب اسلامی ، جمهوری خلقی نمای تره کی - امین را لرزان تر، ودر گام سوم ، ارتش سرخ وحکومت دست نشانده ی آن را درافغا نستان به چا لش گرفت وسرانجام کمک به نا بودی اتحاد شوروی به کمک امریکا ازطریق پا کستان کرد. من که شا هد همه رو یداد های افغا نستان ازکود تای ماه سرطان سا ل 1352 تا کنون می با شم وکتا ب " جهاد افغا نستان وجنگ سرد قد رت های بزرگ " را درد و جلد نویشته ام ، همه گرا یش های چپی ورا ستی ومذ هبی افغا نستان را می شنا سم. بازی های نا روای قد رت های بزرگ خاوری وبا ختری ومنطقه ی دررا بطه به آن ها را هم می شنا سم. همزمان با شنا خت همه گرا یش ها وچرخش های فکری- بعد یی آن ها، این مطلب برا یم بسیارجا لب ثا بت شد که دراخیرحکومت نجیب الله ، همه گرا یش ها در دا خل حکومت وصف مخا لف آن ها سمت وسوی قبیلگی وقومی پیدا کرده جنازه های اید ئولوژی های کمونیستی - اسلا می قبلی خود را به گونه ی غیررسمی بردا شته ود فن کر د ند. ازسوی د یگر، پاکستان دربرهه ی پسا ارتش سرخ ، حا می جهادی های افغان درمحورحزب اسلامی حکمتیاروحکومت ملای ایران حا می هزاره های شیعه متشکل درحزب وحد ت اسلامی به رهبری علی مزاری وتا جیک های جمع شده درجمعیت اسلامی وتا جیک های شیعه جمع شده درحرکت اسلامی آیت الله محسنی- قندهاری ،به رهبریی استاد ربا نی هم مخا لف پا کستان هم مورد بی مهریی حکومت ملای ایران واقع شد ند. مخا لفت پا کستان وبی مهری حکومت ملای ایران به دولت اسلامی مجا هدان که رهبر آن استاد ربا نی تا جیک بود ،نخست ، با عث تخریب کا بل ،ود وم ، با عث تخریب شما لی ، د ومنطقه ی اکثرا دا رای جمعیت تا جیک / فارسی زبان شد. هزاره های فارسی زبان هم دراین بازیی ویرا نگر درکا بل زیا نمند شد ند. وسفرولایتی وزیر خارجه ایران درماه میزان سا ل 1371 ، به کا بل وآماده گفت وگو نشدن فرمانده مسعود با او را عا مل درجه اول زیا نمند شدن هزاره ها در کا بل می دا نم. به این خا طرکه ، را بطه د وستی- شخصی با مزاری دا شتم ومی خوا ستم پل میان او وفرمانده مسعود شوم. متا سفا نه ، بعد از سفرولا یتی به کا بل ، مزاری به فرمان او متحد حکمتیار ومخا لف فر مانده مسعود در جنگ شد وسرانجام با فرار حکمتیاربه لغمان ورسیدن طا لبان به چارآسیا ب وبخشی ازغرب کا بل ،مزاری دوست طا لبان شد وتوسط آن ها کشته شد. این بود خد مت ولا یتی به هزاره های شیعه درغرب کا بل. همان غرب کا بل که ، د و هفته قبل ، شا هد کشتار دختران وپسران کودک هزاره در مکتب سید شهیدان توسط طا لبان تروریست افغان بود! بهر رو، د ررا بطه به همسرنوشت نجیب شدن اشرف غنی ، مطا بق برآورد بینان سیوان ، نما ینده سازمان ملل درروزهای پسین حکومت دست نشا نده ارتش سرخ ، در کا بل به ریا ست اولی، به صرا حت می گویم که ، با وجود فرق ها میان هر د و برهه ی حسا س تاریخی ومهره های استعما ل شده استعمارمتوفای سرخ واستعمارشکست خورده نو درافغا نستان ، به گمان غا لب تاریخ نا شاد افغا نستان درادامه تکرارهای قبلی درحا ل تکرارشدن دربرهه ی نومی با شد. علت ها وبازی گرا نی درونی وبیرونی همسان ونا همسان هم مصروف ایفای نقش درتکرارسرنوشت شوم نجیب به غنی می با شند. بنا برآن ، بهتراست که نخست به سراغ اشتبا ها ت نجیب وبازی گران موا فق ومخا لف او دردوره حکومت داری اش بروم ودوم به سراغ غنی وشرا یط همسان نجیب درپیش روی حکومت پو شا لی او با توجه به فرق هرد و حکومت د ست نشا نده ارتش متوفای سرخ وامریکا ونا توی شکست خورده درحکومت سازی درکا بل ومهارتروریسم پا کستا نی-افغا نی درافغا نستان بروم. در پیوند به اصل نخست ، به صرا حت می گو یم که نجیب با فرار از کمونیسم روسی وافتادن بدا من قبیله گرا یی - افغا نی ،گام نخست فرود خود را در درون حزب نام نهاد وطن بردا شت. بطورنمونه ، همه با سوا دان چپی ومذ هبی می دا نند که ببرک کارمل فرمان روای بی رقیب در جناح پرچم متشکل از تا جیک ها وهزاره ها وازبک ها وافغان های شهری شده وتره کی وامین حاکم بر خلقی های قبا یلی - روسی شده بود ند. ازاینکه نا در غدار بارود به کا بل درهمرا هی با قبا یلی های جنوبی ووزیرستا نی هم کا بل را غارت هم اداره ارد و / ارتش را به همان قبا یلی ها سپرده بود ، قبا یلی های که هم مسلط برارتش ما ند ند وهم خلقی شد ند. وقتیکه کارمل رئیس جمهور ونجیب رئیس خاد / دستگاه امنیتی حکومت او شد، همان خلقی های مسلط بر ارتش دوکاررا کرد ند: نخست ، به رقا بت با پرچمی ها برخا ستند؛ دوم ، بازی پنها نی با آی اِس آی / شبکه اطلا عا تی- امنیتی ارتش پا کستان را شروع کرد ند. ازاینکه افسرهای خلقی نمای ارتش بسیاری شان پیشینه ی شرق خط د یورندی دا شتند ، دردام آی اِس آی افتاد ند یا به وطن اصلی خود رفتند! معلوم بود که در ارتش ، پرچمی ها هم حضور دا شتند اما حضورشان در رده های با لا کمتر از خلقی ها بود. بنا برآن ، نجیب رئیس خاد زیر فرمان ک گ ب / شبکه امنیتی- اطلا عاتی اتحاد شوروی ، ملیشه سازی را روی د ست گرفت. ازاین نگاه که اکثرخلقی های بالا رتبه درارد و / ارتش ، افغان های جنوبی بود ند وقبا یل شان را نادر غدار از سربازی معاف کرده بود وسربازان ازد یگر قوم ها بعد ازپیاده شدن ارتش سرخ به افغا نستان ، یا مجا هد شد ند یا ترک سربازی کرده به پاکستان مهاجرو یا به ایران برای کار گری رفتند. پس ، ژنرال های خلقی شد ند ژنرال های بد ون سرباز. همان ژنرال های بد ون سرباز هم برای کارمل دشواری آفرینی کرد ند هم برای نجیب که کود تای شاهنواز تنی نماد آن می با شد. افزون برآن ، نجیب به قبیله گرای دردا خل حزب با صطلاح وطن د ست زد. قبیله گرا یی که با دعوت ازکارمل ازمسکو وآوردن او به کا بل وتوهین به او توسط نجیب ،سنگر تازه ی علیه د ومی در دسته ی حاکم حزبی- ارگی ایجاد کرد. همچنان ، نجیب به مبارزه علیه ژنرا ل د وستم فرما نده فرقه هشتم خاد وعلیه سلطان علی کشتمند نخست وزیر قبلی از قوم هزاره اقدام کرد. د وستم که در کا بل حضورنظا می دا شت به جوزجان رفت تا موقعیت بومی خود را استوارتر بسازد. درچنان شرا یطی ، نجیب ژنرا ل جمعه اچک را در مزار فرما نده فرقه سا خت تا علیه ژنرا ل مومن تا جیک فرما نده فرقه حیرتان وژنرا ل دوستم فرما نده فرقه هشتم خاد مستقرشده درجوزجان مقا بله نما ید. با توجه به بازی های قبیلگی نجیب ، ژنرا ل مومن وژنرا ل د وستم همکار با فرما نده مسعود شد ند وجنازه حکومت چپی قبلی وقبیله گرا شده ی نجیب را بردا شتند. طرفه اینکه ، درهمان برهه ، بینان سیوان نما ینده سازمان ملل مصروف رفت وآمد میان کا بل واسلام آباد بنام تا مین صلح درافغا نستان بود و نجیب هم در حا ل بازیی قبیلگی- افغا نی با حکمتیار بود. ازاین نگاه که د وستم پیشتر لشکر:" ایثار" ازحزب اسلامی حکمتیاررا به فرمان نجیب در لوگر کو بیده بود ،برخی اعضای شورای اجرا ئیه حزب اسلامی با تما س مخفی امیر خود با او مخا لفت کرده بود ند. ازسوی د یگر، کو د تای شا هنواز تنی علیه نجیب ، خلقی ها را در ارتش تضعیف وپرچمی ها را تقویت کرده بود. در چنان شرا یطی ، نجیب ازطریق غنی ومنا بعی د یگربا سازمان اطلاعات مرکزی امریکا را بطه بر قرارکرده بود. بطورنمونه ، در" جنگ های اشباح " نوشته ستیف کول آمده است :" نجیب به یک ما مورسیا درکا بل گفته بود که منا فع امریکا را بهتر از بنیاد گرا یان درافغا نستان تا مین می کند." این را بطه نجیب با سیا، به ک گ ب دردوره پسا شوروی آشکار وبا عث بی توجهی با دار قبلی به نوکر بی وفا شد! ازاینکه جهادی ها در جنگ جلال آباد سرکوب شده بود ند ود وستم حزب اسلامی را درلوگر کو بیده بود، اگر نجیب بازی نوبا با دار خیا لی نو راه اندازی نمی کرد، با کمک روسیه ی یلسین می توا نست به حکومت خود ادامه وراه بهتری برای آشتی ملی با جهادی های فارسی زبان مخا لف پا کستان پیدا کند. وارونه ای آن ، نجیب هم قبیله بازی درحزب وطن هم قبیله بازی در شما ل کرد هم به کمک بینان سیوان در حا ل سفر به اسلام آباد برای تسلیم شدن به آی اِس آی بود که در میدان هوای کا بل با مخا لفت فرماندهان پرچمی طرفدار کار مل موا جه ورفت بد فتر سازمان ملل پنا هنده شد. پنا هنده شدن نجیب بد فتر سازمان ملل ، با عث کشمکش ژنرا ل های پرچمی تا جیک وپشتون به نفع فرما نده مسعود وحکمتیار شد. کشمکشی که درآن خلقی ها مغلوب وروا نه ی چارآسیا ب نزد حکمتیار وژنرا ل های تا جیک ، فرما نده مسعود را وارد کا بل کرد ند. به سخن د یگر، بازیی قبیلگی نجیب در حزب وحکومت هم حزب هم حکومت را متلاشی وجاده سازی برای پیروزیی بد فرجام مجا هد ین وویران شدن کا بل توسط نظامی پا کستا نی کرد. ازاینکه ژنرا ل اخترعبد الرحمن یوسفزای رئیس آی اِس آی دردوره ژنرا ل ضیا ء الحق ، گفته بود که :" کا بل با ید به آتش کشیده شود ، دردوره ریا ست جمهوری غلام اسحق خان افغان پشاوری ، ویرا نی کا بل با ابزارکردن حکمتیار راه اندازی وپیا ده شد. این بود سرنوشت نجیب ود ستاورد قبیله بازیی اوکه به گو نه ی ویران شدن کا بل وکشته شدن او توسط طا لبان خود نمای کرد! دررا بطه با همسرنوشت نجیب شدن غنی ، ابراز نظرمقا یسه ی کرده ونوشته را پا یان می دهم. روشن هست که نجیب به حیث عضو فعا ل حزب پرچم هم را بطه با بخش های ازمردم دا شت هم توسط ک گ ب جا نشین کارمل سا خته شد هم به زبان های فارسی وپشتو بسیار خوب سخن می گفت. بر خلاف نجیب ، غنی هم سا ل ها درامریکا زند گی ورا بطه با مردم ندا شت هم زبان های پشتو وفارسی را درست نمی فهمد هم درپا کستان نهاد کارغیر دولتی / ان جی او کار هم طرفدار طا لبان هم سهم دار در دزدی ها در حکومت کرزی هم هفت سا ل می شود که در ائتلاف با عبدالله ، مصروف درحکومت داریی می با شد بنام فا سد ترین حکومت در جهان شنا خته شده است! دررا بطه به عقب نشینی ارتش سرخ ازافغا نستان ومقا ومت حکومت نجیب دربرا برجهادی ها بعد ازآن، به شکست جهادی ها درجلال آباد ولوگر، در برا برآن اشاره کردم. اینکه حکومت نجیب با وجود سرکوب حملات جهادی ها درلوگر وننگرهار،فرو پا شید ، زاده قبیله گرای خود ش درحزب وسا ختارحکومتی می با شد. واینکه سربازان امریکای ونا تو دراخیر ماه سنبله ازافغا نستان می روند وحکومت فا سد ونا بکارغنی می ما ند یا می رود یا خود ش همسرنوشت نجیب مطا بق پیش بینی بینان سیوان می شود یا نه ؟ بردا شت ها د وگونه می با شند: یک بردا شت این است که غنی قبلن وفا دار به طا لبان بود وجا ده سازی برای آن ها تا رسیدن شان به کا بل می کند ومی رود به امریکا وصد ها میلیون دا لر دزدی کرده خود را با فرا غت وآرا مش درآنجا نوش جان می کند وبردا شت دومی این است که حکومت غنی متلاشی وجنگ دا خلی میان جهادی های سا بق ومارشا ل دو ستم و یا مقا ومت گران سا بق وطا لبان شروع می شود وغنی هم که هم کا سه طا لبان بود ومی ما ند. همچنان ، سیا ست های تفرقه انگیزا نه ی قومی ی غنی هم به مخا لفت ها علیه او دا من زده است. بطور نمونه ، رد وا لی تعیین شده توسط غنی برای ولا یت فاریا ب توسط جوزجا نی ها وفاریا بی ها به خوا هش مارشا ل دوستم وتا یید فر مانده اسما عیل خان وصلاح الد ین ربا نی واحمد مسعود ازخیزش های مردمی در ولا یت های نا مبرده ورد مردم دار ها / لسوا ل های تعیین شده توسط غنی برای چند مردم داری / ولسوا لی در پروان توسط شورای ولا یتی آن ولا یت وخیزش علیپوردر بهسود ؛ بیا نگرزبا له شدن زود هنگام حکومت فا سد غنی می با شد. با توجه به سفر اخیر قمربا جوا فرمانده ارتش پا کستان درهمراهی با نیک کارتر فرما نده ارتش انگلیس به کا بل وگفت وگوی تنهای آن ها با غنی ، گفت وگوی که درباره آن به رسا نه ها چیزی گفته نه شد وسخنان تند وغیر دپلما تیک محب مشاور امنیتی غنی در ننگرهاردررا بطه به پا کستان ، سخن های که وا کنش های تندی دراسلام آباد در پی دا شت ؛ می توا نم بگو یم که پل ارتبا ط میان ارگ وآی اِس آی هم تخریب یا لرزان ترشده است. ازاین نگاه که طا لبان شرکت خود در گفت وگوهای صلح در استا نبول را مشروط سا خته اند ، معلوم می شود که فرمان تازه ازقمر با جوا فرما نده ارتش پا کستان گرفته اند. بنا برآن، اگرگفت وگوهای احتما لی ی استا نبول میوه ندهند وسا ختن شورای عا لی دولتی توسط غنی هم بیا نگر نوعی ایستاد گی در برا بر با دارطا لبان می با شد وکار آمدی شورای نا مبرده هم زیر سوا ل می با شد. درصورت ادا مه ی وضع نا بسا مان کنونی، جنگ دا خلی وزمین بوس شدن حکومت فا سد غنی وگرفتار سرنوشت درد ناک نجیب شدن او نزد یک به یقین معلوم می شود.