به جهادی ها اجازه داده نشد که درافغا نستان اداره سازی کنند ،اما چرا تکنوکرات ها به کمک 48 کشور، اداره درآن سا خته نتوا نستند؟

بخش پنجم ابراهیم ورسجی روزهفد هم ماه ثور ، سا ل 1400 دربخش چهارم این سلسله نوشته ها که درمحورفروپا شی اداره عا مه ودرمجموع نظام سیا سی نما ودراصل قبیله سالاری زده ای افغا نستان می چرخند ، ازعلت های درونی وبیرونی نا توا نی جهاد ی ها دراداره سازی وحکومت داری سخن گفتم. دراین بخش ، به سراغ نا توا نی تکنوکرات ها دراداره سازی وعلت های آن می روم. شا یان یاد آوری می دا نم که ، درباره نا توا نی تکنوکرات ها بیشترتمرکزمی کنم. به این خاطرکه ، آن ها را شبکه های جا سوسی نصب کننده شان به قدرت تکنوکرات نا مید ند وخود شان هم با افتخارخود را به عوام یا مردم تکنوکرات جازد ند. البته به عوام افغان نه عوام د یگر قوم ها. ازاین که تکنوکرات ها همه به قبیله های افغان تعلق دا رند ، موجه می با شد که خود را به قبیله های خود تکنوکرات معرفی کنند. تکنوکراسی هم که اداره علمی وفنی نهاد های گونه گون یک کشوررا می گو یند. بروکراسی ازنظرواژه شنا سی حکومت اداره یا مد یرنا آگاه ازسیا ست ازنظر تخصصی را می گو یند واداره عا مه در اصل اداره درخد مت مردم وغیرسیا سی می با شد. درگذ شته ، افغا نستان یک لیسه بنام اداره عامه درکا بل دا شت وحکومت فا رغان همان لیسه را کمتر بدا نشگاه راه داده وکارمندان اداره ها از علا قداری ها تا مردم داری ها وولایت ها می گما شت. فارغان د یگر لیسه ها که درکا نکورموفق ووارد دا نشگاه می شد ند ؛ بعد ازفراغت ازدا نشکده های گونه گون درهمان بخش کارمند حکومت درمرکز وولا یت ها می شد ند. بطورنمونه ، فارغان دانشکده ای اد بیات معلم / آموزگاروفارغان بخشی فقهی دانشکده شرعیات ، قاضی وداد ستان وفارغان بخشی معارف اسلامی آن معلم می شد ند. فارغان دانشکده حقوق دروزات عد لیه وداد ستا نی وفارغان دانشکده اقتصاد دروزارت های ما لیه ووتجارت وفارغان دانشکده زراعت دروزارت زراعت وفارغان دانشکده های انجینیری وپل تخنیک دروزارت های معادن وصنا یع وشهرسازی وشهرداری ها وفارغان دانشکده های طب وفارمسی / دارو سازی در بیمارستان ها ودارو فروشی ها کارمند می شد ند. نام های توظیف شده ها را هم حکومت مامورین گذا شته بود. یعنی افرادی که مامورمی با شند وازبالافرمان می گیرند واختیاری ندارند. به سخن د یگر، کارمندان اداره عامه ماموران ودروا قع برد گان حکومت های قبا یلی افغا نستان بود ند وتا اندازه ی اکنون هم می با شند. شا یان یاد آوری می دانم که ، کا را یی اداره عا مه درهرکشوری پیوند به سطح وسویه وچگو نگی دا نش مکتب ها ولیسه ها ودا نشکده ها ودا نش سراهای آن ها دارد. یعنی اگر کیفیت مضا مین درسی وکا را یی استا دان وآموزگاران / معلمان با لا با شد ، فارغان ازهمه بخش های دا نشگا هی- دا نش سرای- لیسه ای ، مد یران وآموزگاران خوب واگر کیفیت مضا مین درسی وسویه استا دان وآموزگا ران پا یین با شد ، فارغان مد یران وآموزگا ران نا لایق بارمیا یند. ازاین نگاه که درمیان امیران ورئیس جمهوران افغانستان از عبدالرحمن خان تا اشرف غنی ، تنها ببرک کارمل واستاد ربا نی را با سوا د می دا نم وحکومت های هرد وی آن ها قربا نی بازی های دا خلی وخارجی شد ند. بنا برآن ، داوری درباره با سواد بودن د یگر امیران را به خوا نند گان می سپارم. بهر حا ل ، همه با سوا دان می دا نند که دردوره اداره تروریستی- پا کستا نی طا لبان ، بیشترین شماربا سوا دان ازکا بل ود یگر شهرها به پاکستان وایران ووهند وغرب وشماری هم با دولت اسلامی مجا هد ین به شما ل وآن سوی آمورفته بود ند. درشما ل ، درفضای جنگی موقعیت فکری کمتری برای با سوا دان با قی ما نده بود. با وجود آن ، وقتیکه تاریخ مصرف طا لبان برای دست های پشت میدان تمام شد ، با ید تغییرات میا مد وآمد. البته این گونه تغییرات آمد که ،درافغا نستان فروپا شیده ازنظر سیا سی واداری واقتصادی واجتما عی ، گروهی بنام تکنوکرات وارد میدان اداره سازی وسیا ست کرده شد ند. مردم به خصوص با سوا دان که هم علاقمند به صلح وامنیت هم بازسازی وکاریا بی بود ند ، از نصب شدن تکنوکرات ها به قدرت امید وار شد ند! افزون بر امید واری ازتکنوکرات ها، امریکا واروپای غربی وژا پان ود یگر همکا سه های ایشان درجهان سرما یداری واقمارغیرغربی شان وعده های پردا خت های کلان برای بخش های دفاعی وامنیتی وبازسازی افغا نستان ویران شده را داد ند. درچنان شرایط حسا سی که مردم منتظر اداره سازیی تکنوکرات ها وتا مین امنیت وبازسازی درکشور فروپا شیده ی خود بود ند ،کمیسیون حقوق بشر هم برای آن ها سا خته شد ووعده ای تحقق دموکراسی وحکومت قا نون هم برای آن ها کرده شد. دراین شکی نیست که تا مین امنیت وبازسازی ورعا یت حقوق بشروتحقق دموکراسی ، را بطه تنگا تنگ به اداره عا مه ای درست کاردارد. زیرا که اداره عامه ازنظرکارکرد تطبیق کننده پا لیسی ها وبرنا مه های حکومت می با شد. بنا برآن ، اداره سازی با ید در سر همه امورجای داده می شد ومسئولیت تکنوکرات ها هم همین بود. من که هم سیا ست خوا ندم هم پیشینه ای نیم قرن مطا لعه دارم ؛ می دا نستم ومی دا نم که اداره سازی درافغا نستانِ چند قومی و ازنظرسا ختاری فروپا شیده کاری بسیار دشوار می با شد. با درنظردا شت د شوار بودن اداره سازی درافغا نستانِ ازنگاه سا ختاری فروپا شید، نگا ه انتقا دی به تکنوکرات های جعلی و واردا تی وتعریف ازتکنوکراسی را ضرورت مبرم دراین نوشته می دا نم. تکنوکراسی ازنظر واژه شنا سی حکومت فنی وتخصصی را می گو یند. دراد بیات سیا سی سنتی هم معلوم ست سپردن کارها به اهل شان همان تکنوکرا سی به زبان د یگرمی با شد. تکنوکرات هم که افراد دارای فهم تخنیکی وعلمی ازاداره عا مه وکاربرد آن را می گو یند. سیا ست دان ها به خصوص با فهم های امور بین المللی می دا نند که ژا پان پیشگام همه کشورهای آسیای حتا غربی دربخش فناوری واداری می با شد ؛ اما درآن کشورهیچ کسی واژه تکنوکراسی / حکومت فنی را یاد نمی کند. درآلمان وامریکا هم کسی ازتکنوکرات وتکنوکراسی سخن نمی گو ید. یعنی همه از اداره عا مه یا بروکراسی وکارنا مه روزا نه ای آن یاد می کنند. بنا بر برآن ، را یج کردن واژه های تکنوکرات وتکنوکراسی درافغا نستان جنگ وتروریسم وفقرومواد مخدر زده خنده آورمی با شد. ازنظر نیازمبرم زمان وشرا یط ، مردم افغا نستان به مد یران نیازدا شتند ودارند نه به تکنوکرات های جعلی. تکنوکرا ت های جعلی- مصنوعی که توسط شبکه های زیرزمینی بیرون مرزی بزرگ سا خته شد ند تا توقع دروغین درمیان مردم ایجاد وبرنا مه های خود را به پیش ببرند که خوب هم به پیش برد ند ومی بر ند! سا بقه بسیاری این تکنوکرات های جعلی درغرب وپا کستان ، نشان می دهد که هم جا سوس هم ان جی اوزکار/ نهاد کاران با صطلاح غیر دولتی بود ند. جا سوسان ونهاد کا را نی بد روغ تکنوکرات معرفی شده که دستاورد تکنوکراسی واداره سازیی بیست سا له شان افغا نستان بی اداره کنو نی وگسترش تروریسم وغارت شدن کمک های هنگفت بیرونی به خصوص امریکا ومنا بع ما لی درونی می با شد. برخلاف خوا ست تکنوکرات های جعلی وبا دا ران شان ، افغا نستانِ ازنظر اداری فروپا شیده به حکومت غیرمتمرکزدرکا بل وتمرکز بیشتربه اداره سازی در ولا یت ها نیازدا شت ودارد. اگراکنون حکومت مرکزی ضعیف وتروریستان ود سته های مسلح وما فیای مواد مخدر درولا یت ها قوی ترمی با شند ، را بطه ای تنگا تنگ به قا نون ریا ستی- فاشیستی ومتمرکزدارد. ازاینکه تکنوکرات های جعلی وبی سواد به قبیله های افغان تعلق دارند وذهن قبیلگی کمک به فاشیسم قبیلگی وتمرکز قدرت درارک دا شت ودارد، با ید با تطمیع برخی بهوده ها ازد یگر قوم ها ، مرکزگرای واطراف فراموشی می شد که شد. اطراف فرا موشی که بزیان مردم ومنا فع با ند های مسلح وتروریستان وما فیای مواد مخدر تمام شده است. و را بطه تنگا تنگ میان ضعف اداری تکنوکرات های جعلی وگسترش تروریسم وافزا یش توان ما فیای مواد مخدر هم که به همه با سوا دان افغا نستان روشن می با شد. اگردر روز های پسین خبرهای عقب نشینی سربازان امریکای ونا تو وگسترش تروریسم خبرهای دا غ رسا نه های درونی وبیرون می با شند ودسته های مسلح قومی هم شکل گرفته ودرحا ل شکل گیری های بیشترمی با شند وامکان فروپا شی حکومت متمرکزوارگی اشرف غنی هم مطرح با شد، بد ون شک، زاده ای نا دا نی تکنوکرات ها ونبود اداره عا مه می با شد. نه بودی که با تمرکزگرای فا شیستی - قبیلگی اشرف غنی را بطه تنگا تنگ دارد. طرفه اینکه این تمرکز کننده های قدرت به نفع خود در کا بل چنان درمیان قبیله ها وجا های پیدا یش خود نا شنا خته وبی را بطه می با شند که در بیست سا ل گذ شته جرئت نکرد ند که یک شب درشهر یا روستای زاد گاه خود رفته بخوا بند! ازاینکه تکنوکراسی وتکنوکرات گریی ایشان نبود را بطه با روستا های زاد گاه شان می با شد ، حق با طا لبان تروریست همتبارشان می با شد که قوم وقبیله های این گونه افراد را زیر تا ثیرخود درآورده برآن ها فرمان تروریستی برا نند! به سخن د یگر،تکنوکرات های جعلی بخاطر بی را بطه بودن با افغان های خود کمک به رخنه کردن تروریستان در میان آن ها کرد ند. معلوم هست که بی ارتبا طی تکنوکرات های جعلی با مردم را بطه به نبود اداره عامه وروسیا هی بیشتری آن ها دارد. بنا برآن ، در پسین بخش نو شته ، به آگا هی مردم به خصوص با سوا دان ونیمه با سوا دان هموطنم می رسا نم که شمار طا لبان تروریست در تمام افغا نستان به پنج هزارنفرنمی رسد. در حا لیکه شمار سربازان وپو لیس ها وافراد امنیتی زیر فرمان حکومت تکنوکرات های دروغین نزد یک به مرز شش لک می رسد. اینکه شش لک نیروی دفاعی وامنیتی نمی توا ند به حساب پنج هزار تروریست بر سد ؛ به این واقعیت تلخ را بطه تنگا تنگ دارد که تکنوکرات های جعلی استعداد اداره سازی وسازمان دهی نیروهای دفاعی وامنیتی واجتما عی افغا نستان را ندارند. ازاین رو ، به صرا حت می گو یم که نا توا نی تکنوکرات های جعلی دراداره سازی وتا مین امنیت وباز سازی مشوق پا کستان به ادا مه کمک به تروریستان شده است. بطور نمونه ، بارها در رسا نه های د یداری وشنیداری امریکا وپا کستان د یدم و شنیدم که اولی دومی را همکار تروریستان معرفی ودومی می گفت که درافغا نستان نبود حکومت واداره با عث گسترش تروریسم شده است نه کمک بیرونی به تروریستان. دراین شکی نیست که کمک پا کستان به تروریستان در افغا نستان ادامه دارد، ودراین هم شکی نیست که جهل ونا دا نی تکنوکرات های افغان در اداره سازی وبرنا مه ریزی وتطبیق بر نا مه های سود آور برای همه با عث د لسردی مردم از حکومت ومشوق تروریستان به ادا مه تروریسم وتباه کاری در سرزمین جفا کشیده ما شده است. ادامه دارد.