نگا هی به ائتلاف های بی دستاورد اشرف غنی وژنرا ل دوستم

ابرا هیم ورسجی بیست وهشتم ماه ثور، سا ل 1400 درافغا نستان ، در بیست سا ل گذ شته ، همه ائتلاف های گروهی ی درون وبیرون حکومتی ، فرصت طلبا نه وبی د ستاورد بود ند ؛ اما دو ائتلاف اشرف غنی وژنرا ل د وستم ، هم بی دستا ورد هم نفاق آور ثا بت شد ند. د ستاورد همه ائتلاف های فرصت طلبا نه ، حکومت های فا سد کرزی وغنی- عبدالله وتلف شدن کمک های هنگفت امریکا واروپای غربی ومنا بع ما لی درونی وگسترش تروریسم وبی تفا وتی امریکا واروپا نسبت به افغا نستان وامید وارشدن آی اِس آی نه برای احیای امارت طا لبان بلکه سهم بیشترآن ها در حکومتی می با شد که قراراست در گفت وگو های پیش رو دراستا نبول تحویل مردم افغا نستان داده شود. ود ستا ورد ائتلاف های اشرف غنی وژنرا ل د وستم ، تفرقه اندازی اولی درمیان ازبک ها به نفع خود ش وزیان دومی می با شد. تفرقه اندا زیی که معلوم نیست که کدام طرف را بیشتر زیا نمند می سازد؟ ازاین نگاه که نو شته در محور ائتلاف های بی فرجام اشرف غنی وژنرا ل د وستم می چرخد ، ازابراز نظر درباره ائتلاف های د یگر خود داری وبه اصل مطلب تمرکزمی کنم. همه با سوا دان افغا نستان اطلاع دارند که اشرف غنی در انتخا بات سا ل 1393 خورشیدی ، ژنرا ل د وستم را به حیث معاون اول خود برگز یده بود وهد ف او ازاین گزینش مبارزه علیه تا جیک ها زیر فرمان آی اِس آی بود. در حا لیکه رقیب غنی درانتخا بات نا مبرده عبدالله ازطرف مادر پنجشیری وازطرف پد ر افغان بود. یعنی تا جیک ها کا ند یدی ندا شتند که با غنی رقا بت کند. ازاینکه تا جیک های جهادی به رهبری استاد ربا نی و فرما نده مسعود ، برنا مه تبد یل افغا نستان پسا شوروی به یک ولایت پا کستان را نا کام سا خته بود ند ، با ید ذهنیت با دا ران پا کستا نی حا مد کرزی واشرف غنی ، درباره آن ها دشمنا نه می شد. بهر حا ل ، ازاین نگاه که سیا ست ها وبرنا مه های فرصت طلبا نه وتفرقه اندا زا نه درهمه جا معه های پس ما نده به خصوص درجا معه ی پس ما نده تر وچند قومی ما نند افغا نستان ، پیشینه ی دراز دارد ، ائتلاف پو شا لی ودراصل منا فقا نه وتفرقه انگیزا نه ی اشرف غنی با ژنرا ل د وستم هم تو جیه پذ یرمی با شد. طرفه اینکه ، اشرف غنی هم برای مبارزه علیه تا جیک ها هم برای کمای کردن رای های ازبک ها ژنرا ل د وستم را معاون اول خود گزینش کرده بود ، اما اول اکثریت مطلق مردم درانتخا بات شرکت نکرد ند و دوم ازبک ها رای کمتری به اشرف غنی دا د ند. یعنی ازبک ها ازائتلاف د وستم با غنی ، را ضی نبود ند. بطورنمونه، عبدالله ازهمان رای های کمترازبک ها ، رای های بیشتری از غنی گرفته بود. نتیجه انتخا بات هم ریا ست جمهوری غنی وریا ست اجرا ئیه عبدالله شد که دستاورد صفری آن ها را مردم د ید ند! ازاین نگاه که غنی با ذهن فا شیستی- قبیلگی خود ،تنها درباره ما ندن درارگ واستفاده جوی ازآن می اند یشد ، با رسیدن به ارگ در حا لیکه عبدالله رئیس اجرا ئیه را هم به حیث درد سر برای خود در سپیداردا شت ، ژنرال د وستم را ازمقام معا ونیت اول خود بر کنار و وا داربه رفتن به ترکیه کرد. بله ، ژنرا ل دوستم هم به ترکیه رفت هم جنبش ملی- اسلامی خود را سازما ند هی وفرزند خود را جا نشین خود ویا رهبرآن سا خت. چون جا معه افغا نستان را حکومت های قبا یلی ازگرا یش به سوی ملت شدن دورسا خته اند وقبیله های افغان هم که قبیله ها ما نده اند وقوم نه شده اند ، فربه شدن قوم گرای در د یگرقوم ها وقبیله گرای درافغان ها امر طبیعی می با شد. درچنان شرا یطی مملو ازبحران اعتماد درمنا سبا ت قوم ها وقبیله ها ود سته های فرصت طلب واستفاده جوی درون قومی وبیرون قومی- قبیلگی که حکومت های قبیلگی کرزی وغنی هم درگسترش نفوذ آن ها نقش عمده بازی کرده اند ، بالا شدن ژنرا ل د و ستم به حیث رهبر ازبک ها به نیاززمان تبد یل شد واوهم بهره برداری خا ص خود را کرده در رهبری بلا منازع ازبک ها جای گرفت. درست است که د یگر قوم ها وقبیله ها هم رهبران را ستین ودروغین خود را دا شتند ودا رند ، اما بلند شدن ژنرا ل دوستم به حیث رهبربی رقیب درمیان ازبک ها یک ویژگی خاص هم دارد وآن اینکه اوهم رهبرسیا سی یک قوم هم دا رای نیروی نظامی می با شد که د یگررهبران یا رهبرچه ها فا قد آن می با شند. طرفه اینکه ، ژنرا ل دوستم هم توسط اشرف غنی معا ون اول گزینش شد هم بر طرف شد هم درانتخا بات ریا ست جمهوری سا ل 1398 به نفع عبدالله کو شش کرد هم درماه های قبل که حکمتیار د ست به تظا هرات علیه حکومت غنی درکا بل زد ، ازشبرغان به مرکز رسید و موضع به نفع حکومت گرفت. موضع گیریی که با عث شد که غنی دختر دوستم را سنا تور انتصا بی گزینش کند. ازحما یت دوستم ازغنی در برا بر شعارهای مخا لف حکومت توسط حکمتیار، معلوم شد که اولی توهین خود توسط دومی را فراموش نموده است. ازاینکه همه ائتلاف ها ودوستی های شخصی وبا ند ی درافغا نستان ائتلاف های فرصت طلبا نه واستفاده جویا نه می با شند ، ائتلاف غنی ودوستم هم ازهمان قما ش ثا بت شد ند. بطور نمونه ، وقتیکه غنی ، فا یق وا لی فاریا ب ونفر خاص دوستم را برکنار ودا ود لغما نی را به حیث جا نشین او معرفی کرد. برطرفی نا مبرده توسط دوستم رد وبا عث نزاع ارگ با او شد. غنی که فاشیست وقدرت طلب وفرصت طلب می با شد ، فا یق را سنا تور انتصا بی تعیین کرد تا میان او ودوستم جدای افگند. جدای افگنی ی که به مظا هره های مردمی طرفداران دوستم در فاریا ب وجوزجان منجروفا صله میان او وارگ را اضا فه ترکرد. با اینکه مظاهرات گسترده ی فاریا بی ها وجوزجا نی ها ، قدرت نمای دوستم دربرا بر غنی بود ؛ اما دومی وا لی معرفی کرده خود را ازطریق هوا پیما به میمنه اعزام کرد. جا لب این است که ، وا لی غنی درقشله نظا می اعلام وا لی گری وشروع بکارگرد. در حا لیکه ، مظاهره درمیمنه، علیه تعیین کننده ای وا لی ادامه دا شت ، دوستم گفت که غنی با تعیین وا لی لغما نی عزم تحو یل فاریاب به طا لبان را دارد! بهر حا ل ، اعلام وا لی گریی وا لی غنی در قشله نظامی در میمنه ،بیا نگر دو واقعیت می با شد: نخست ، گوش نا شنوای غنی در شنیدن اعتراض های مردم جوزجان وفاریا ب؛ دوم ، تفرقه اندازیی او درمیان ازبک ها. دررا بطه به اصل نخست ، بهتراست یاد آور شوم که اگر غنی زمان وموقعیت حسا س ولرزان خود را درک می کرد ، د ست به تعیین وا لی نوبه فاریا ب نمی زد. به این خا طرکه ،قرار است گفت وگوهای صلح بزودی دراستا نبول برگزار شود. گفت وگوهای که مرخص کردن غنی وتعیین اداره مو قت درسرکارنا مه آن جای دارد. ازاین نگاه که این خبرهم پخش شده است که یک روز بعد از عید رمضان گفت وگوهای میان نما یند گان طا لبان و نما یند گان غنی دردوحه صورت گرفته است، در حا لیکه قبلا اولی آماده گفت وگوبا دومی نبود، این گما نه زنی بر جسته می شود که بازی قبیلگی میان ارگی ها ودوحه ی های فا شیست وتروریست علیه د یگر قوم ها در حا ل شکل گرفتن می با شد. همزمان با گما نه زنی ها درباره بازی قبیلگی ارگی ها و دوحه نشین ها ،حمد الله محب مشاور امنیت ملی غنی ، سخن های درننگرهارباره نقش منفی پا کستان در افغا نستان گفت که جز تخریب فرا یند گفت وگوها توسط آی اِس آی بوده نمی تواند. با درنظر دا شت شرایط حسا س وکوتاه شدن عمرسیا سی نمای اشرف غنی در ارگ کا بل ،ابراز سخنان غیر دپلما تیک محب در ننگرهار،می توا ند پروسه لرزان صلح را مختل وچند روز یا ماه به عمر سیاه او درارگ بیفزاید! دررا بطه به اصل دوم یا تفرقه اندازی غنی درمیان ازبک ها برای تضعیف موقعیت دوستم ، این خبر رسا نه ای شد که سه شخص ازبک در سه ولا یت شما ل توسط ارگ وا لی معرفی می شوند. شخص ها هم : عبدالملک به حیث وا لی فاریاب ، ایش چی به حیث وا لی جوزجان وسا عی به حیث وا لی تخار. قبلن ارگی های غنی گفته بود ند که برای کا هش تنش بهتر است یک یا د و شخص ازبک تبار،به حیث وا لی ها در ولایت های دا رای جمعیت پشتوزبان درجنوب تعیین شوند. خلاف آن ، سه شخص ازبک تباربزودی درشما ل وا لی معرفی می شوند. و وا لی فاریاب شدن عبد الملک توهین به داود لغما نی هم می با شد! بنا برآن ، دراخیر نوشته ، به صرا حت می گو یم که تعیین ایش چی به حیث وا لی جوزجان وتعیین ملک به حیث وا لی فاریاب ، تفرقه اندازی حساب شده در میان ازبک ها توسط غنی می با شد. همچنان ،این خبر ها هم رسا نه ای شده اند که عبدالله از عدم تطبیق توا فقنا مه میان خود ش وغنی سخن گفته است وارگی ها ازلغو رتبه ای مارشا لی دوستم ولغو سنا توری دختراوهم سخن گفته اند. ازاین نگاه که را بطه دوستا نه میان ملک وایش چی ودوستم وجود ندارد ، غنی کوشش می کند که با وا لی تعیین کردن آن ها درجوزجان وفاریاب ، یا گهواره قدرت دو ستم ،میان ازبک ها تفرقه انگیزی نما ید. در شرا یطی که مرد مان جوزجان وفاریاب به مظاهره های مخا لف غنی د ست زده اند وادامه می دهند ،فکر نمی کنم که ازبک های وا لی معرفی شده توسط او کارکرده بتوا نند. اگر کارکرده نتوا نند که نمی توا نند ، اما غنی تفرقه اندازی های خود را درمیان ازبک ها کرده است. تفرقه انگیزی های که دستا ورد ائتلاف های بی فرجام غنی ودوستم می با شند.