نگا هی به کشمکش هند وپاکستان درکشمیر وتاثیر آن براوضاع شکننده سیاسی افغانستان

ابراهیم ورسجی
بیستم ماه اسد 1398
وا قعیت این است که ، تنش درروابط هند وپا کستان که لغو خود مختاریی کشمیرتوسط نا رند را مودی به وخا مت آن افزوده است، تا ثیرعمده براوضاع افغانستان می گذا رد. به این خاطرکه ، قبا یل افغانِ دوسوی مرزجنوبی خراسانِ افغانستان نا میده شده توسط هند بریتا نیا وروسیه تزاری در سال 1880 ترسای ، ریشه تاریخی- فرهنگی درهند دیروزوپاکستان امروزدارند. ازاین رو، هرتحولی چه منفی چه مثبت درمنا سبات هند وپاکستان تا ثیرعمده براوضاع افغانستان می گذارد. افزون برآن، ادعای سرزمینی استعمارزای های افغان علیه پاکستان از ظهور آن تا کنون ، مناسبات دوطرف را تیره ترساخته است. ازسوی دیگر، تباه کاری ها ووطن فروشی های استعمارزای های کهنه ونوی نگهدا شته شده در ارگ توسط کهنه - سرخ - نو استعمارها مانع ازآن شد که افغانستان مستقل / خود گردان شود.
بطورنمونه ،احمد خان ابدا لی ، افسرزیر فرمان نا درافشار، اول درهمراهی فرمانده خود ودوم برای زراند وزی برای استوارسازی وادامه ای حکومت پو شا لی خود لشکرکشی ها علیه حکومت مسلمان دهلی کرده آن را به نفع شرکت انگلیسی هند شرقی تضعیف کرد. نتیجه این شد که ، با بهره برداری از نا توانی حکومت مسلمان ها دردهلی ، شرکت هند شرقی لشکرسیک را ایجاد ودارودسته چپا ولگراحمد خان ابدا لی را ازهند بیرون ودرمرزهای شمال غربی وجنوب غربی ای هند دیروز وپاکستان پاکستان امروز متمرکزکرد. نا گفته نما ند که ، غارتگری های احمد شاه ابدا لی درغرب هند / پاکستان کنونی ، چنان نفرت علیه پشتون ها ایجاد کرد که تا کنون سیا ست مداران ونظامی های پاکستانی مصروف انتقام گیری ازآن ها می باشند. البته که انتقام گیری درادامه نفرت هند و ها وسیک ها ازپشتون ها. سیاست مداران ونظا می ها که خیر، حتا اند یشه ورزان دینی هم اززورگویان ستمگر ابراز نفرت کرد ند. مثلا ، سید ابوالاعلی مودودی پا یه گذار جما عت اسلامی هند ،در کتاب خود" سلا جقه " ، غوری ها را تا یید ومحمود غزنه واحمد شاه ابدالی را لتره / لنده غر نا میده سرزنش کرده است.
با درنظرداشت غارتگری های لتیره ها / لنده غرهای افغان درهند، اول ، هند بریتا نیا در1880 ترسای با تبد یل نام خراسان به افغانستان ، زندان بی بامی به زندان با نی عبدالرحمن خان وحشی ساخت. دوم،لارد آکلند ، نا یب سلطنه انگلیس در هند ، درسال 1901، قانون کیفریی مرزی / ایف سی آر را بر مناطق قبا یلی شمال غرب هند تحمیل کرد. قانون بربری گونه ای که حکومت پاکستان تا سال 2017 آن را ادامه داد. نا گفته نما ند که ، درمیا نه ای سال نامبرده ، پارلمان پاکستان دردوره نخست وزیری نوازشریف ، آن قانون ترسناک مرزی را لغوومنا طق قبا یلی را بخشی ازولایت خیبر اعلام کرد. دوسال بعد ، یعنی در ماه جولای 2019 ترسا یی، اولین انتخا بات پا رلما نی درمناطق قبا یلی برگزارشد.
ترسناک این که ، لروبر/ بالا وزیر افغان خواهان د یروزوامروز، چه در قند هار چه درچارسده ، گا هی هم انتقادی به ایف سی آرنکرد ند. غمبارتراین که ، با پیاده شدن ارتش سرخ بتاریخ ششم جد یی 1358 درافغانستان وشد ت گرفتن جنگ جهادی ها با حما یت امریکا ازطریق پاکستان علیه حکومت دست نشانده آن، مناطق قبا یلی یا لروبرافغان دردوسوی مرز دیو رند ، به پا یگاه پشتون های جهادی مخا لف حکومت دست نشانده ارتش سرخ تبد یل شد. من که هم شا هد بودم هم کتاب دوجلدی" جهاد افغانستان وجنگ سرد قدرت های بزرگ " را نوشتم ؛ لروبر، یا با لا وپا یین افغان خواهان ازظاهرخان- داود خان تا کرزی - غنی خان را سرزنش می کنم. به این خاطرکه ، هم حکومت داری مطا بق خواست مردم نکرد ند هم با نزاع مرزی با پاکستان ، به آن فرصت فراهم کرد ند تا اول بنام جهاد با خون افغان ها تجارت نما ید ودوم با ساختن طالبان ، افغان ها را تروریست معرفی نما ید وسوم دردوره اداره مخوف طالبان ، افغانستان را پا یگاه تروریسم ساخته ازافغان ها وکشمیری ها تروریست تربیت وروانه کشمیرهند نما ید. تروریست پروریی که، افغانستان را درمرکزتوجه هند قراردا د.
با درنظرداشت گفته های بالا، هند که با استعمارزای های قبلی ای شاهی- چپی را بطه دوستا نه داشت ، اما با ظهورحکومت جهادی ها رابطه اش با کا بل کمرنگ شد وطالبان را که ملیشه های پاکستانی می دانست. اما بعد ازجنگ امریکا وانگلیس علیه تروریسم ورانده شدن طالبان به پاکستان وشکل گرفتن حکومت نابکارکرزی ، هند به کا بل برگشت. پاکستان که خود را به حیث عضو کمپ مبارزه با تروریسم همکارامریکا ساخته بود ، ازفعال شدن سفارت هند درکا بل برآشفت! بنا برآن ، درسال 2004 ، طالبان افغان را بازسازی وبا کمک کرزی وغنی ودارودسته شان به افغانستان برگشتا ند ودرسال 2006 ، طالبان پاکستانی را برای کمک به طالبان افغان درمنا طق قبا یلی خود ساخت. درباره طالبان پاکستانی ، هند به این باور شد که برنامه ای تربیتی ای تروریستان وصادرکردن آن ها به کشمیر می باشد.
ازاین نگاه که ، جهادی های فارسی زبان وازبک ودوستم ازبازمانده ها ی حکومت استعمارزای های چپ گرای افغان هم درحکومت امریکایی- استعمارزایی کرزی جا یگاه درجه دوم داشتند هم پیشینه ای رزمی با طالبان داشتند ؛ کمک کرزی وتیمش به بازگشت طالبان را رسا نه ای کرد ند. مسئله ای که بسیارمورد توجه هند واقع شد. ازاینکه با یگا نی هند بریتا نیا هم درشمله هم درراولپندی پُرازسند های طمع کاریی افغان های قبا یلی وخود فروشی شان دربرابر کلداربود ، آن ها با نگاه ریز به آن سند ها استخدام افغان ها برای هد ف های خاص خود را روی دست گرفتند. مثلا، وقتیکه نما ینده حکومت استعمارزای کا بل ، درماه سیپتامبر 1947 ،درمقرسازمان ملل درنیویارک ، نسبت به عضویت پاکستان رای منفی داد ونما ینده پاکستان موضوع را به کراچی اطلاع داد ووزیرخارجه محمد علی جناح قاید اعظم را درجریان گذاشت. جناح به افسران اطلا عاتی خود گفت که با یگان جاسوسی هند بریتا نیا را جع به افغانستان دررا ولپندی می باشد، به آن با دقت نگریسته هم افغان های قبا یلی را به نوکری استخدام هم معاش های آن ها را بالا ببرید!
درواقع ، بدستورجناح عمل وازهمان وقت نوکریی افغان های نوکرهند بریتا نیا به پاکستان شروع شد. شا یان ذکراست که ، هند هم با نگاه به با یگا نی هند بریتا نیا درشمله ، نوکرگیری ازافغان ها را شروع کرد. ازاینکه ، نادرخانی های پشتونستان خواه خود دیره دونی بود ند ودیره دون درهند موقعیت دارد، درخد مت سازمان جاسوسی هند قرار گرفتند که تا جمهوریی پوشالی داود خان ازهمان دیره دونی ها ادامه یافت. به سخن دیگر، هم هند هم پاکستان ، ذخیره های جاسوسی ازافغان ها ازدوره هند بریتا نیا داشتند وآن ها را بکار اندا ختند. نا گفته نما ند که ، هم دردوران جنگ علیه شوروی هم دردوران جنگ علیه دولت اسلامی به رهبریی جهادی های فارسی زبان، همان ذخیره ای قبا یلی مورد استفاده پاکستان قرارگرفت. ازاین رو، به صراحت می گویم که هم آغازتحریک نام نهاد طالبان هم بازسازیی آن توسط ارتش پاکستان واعزام دوباره آن ها به افغانستان ، ریشه تاریخی دارد. درحقیقت ، همان ریشه تاریخی می باشد که بد گما نی درذهن امریکای های ملکی ونظامی کارمند درافغانستان هم ایجاد کرده است. بد گما نی ای که کمک به بهود مناسبات سفارت های امریکا وهند درکا بل کرده است.
بنا برآن ، هند درزیرریش حکومت امریکای- افغانی یا استعمارزای های نو درکابل، در قندهار، خوست وجلال آباد ، کنسولگری های خود را بازوفعال ودست به طالبان سازی ازافغان های قبا یلی وصادرکردن آن ها به پاکستان زد. همچنان ، هند ازطریق کنسولگریی خود در قند هار به حما یت ازبلوچ های تجزیه طلب پا کستانی درولایت بلوچستان آن مبا درت ورزید! ازاین رو، دوسوی مرزمشترک افغانستان وپاکستان تبد یل شد به میدان بازیی شبکه های زیرزمینی ای هند وپاکستان. ارتش پاکستان که ازنیرو مند یی ارتش هند هراس داشت ودارد، ازسطح با لای صادر کردن تروریسم به کشمیر کا ست وتوسط طالبان وگروه حقانی وطالبان داعش نا میده شده با رها کنسول کری های هند درقندهار، خوست وجلال آباد وسفارت آن درکا بل را مورد حملات تروریستی قرارداد.
با درنظردا شت این که هند قدرت بزرگ وپاکستان قدرت کوچک می باشد ، دومی ازرویا رویی نظامی با آن ترسیده با استفاده ازگروه های تروریستی- مذ هبی با آن مبارزه می نما ید. مبارزه ای که افغانستان یک میدان آن می با شد. طرفه این که ، سال ها ست که ائتلاف نظامی ها ومولوی ها درپاکستان هم درلباس طالبان تروریست پروری می کند هم میا نه ای خوبی با دموکراسی ندارد. درحالیکه هند هم دموکراسی دارد هم حزب کنگره به حیث یک حزب سکولار درآن دست بالاداشت. ازخوب یا بد روزگار،حزب کنگره درهند تضعیف وحزب ملی گرای جا نا تا بالا آمد آن هم نارند را مودی ، هند وی متعصب رهبر ونخست وزیر آن. شخصیت تند رو هند و ورقیب کمرشکن ائتلاف نظامی ها وملا های پاکستانی.
اگرچه حزب کنگره موقع به اتحاد هردوکشمیر به نفع پاکستان نداد ، اما کشمیری های هند را زیاد زیرفشارهم نگرفت. جالب این است که ، حزب بارتیه - جا نا تا زیر رهبریی اتل بهاری واجپای هم کشمیری ها را زیرفشار قرار نداد. افزون برآن ، بیاد دارم که واجپای درسال 1998 ، با موتر به لاهور آمد ومورد پذ یرا یی نوازشریف همتای پاکستانی خود قرار گرفت. دررسانه های دیداری وشنیداری آن وقت پاکستان دیدم وشنید م که، واجپای به میزبان خود گفته بود که اول مناسبات تجاری ورفت وآمد مردم به دوسوی مرز را آسان ودوم درباره نزاع کشمیر گفت وگو وتفاهم خواهیم کرد که مورد تا یید میزبان ومهمان قرارگرفت.
برخلاف ، پرویزمشرف که فرمانده ارتش بود ، خود وتیم نظامی اش فکرکرد ند که هند ازنظراقتصادی قوی وپاکستان ضعیف می باشد. بنا برآن ، مناسبات خوب اقتصادی ،پاکستان را دراقتصاد بزرگ هند منحل می کند. ازاین رو، درکارگیل دربخش کوهستانی کشمیر هند جنگ را آغازکرد ند. ماجراجویی که هند را آماده حمله به ارتش پاکستان کرد. مشرف که منا فق تمام عیار بود ، اول کارگیل را ازترس خالی کرد تا مورد حمله هند واقع نشود ودوم با کود تا حکومت منتخب نوازشریف را سرنگون ویک سال بعد بسیار مسخره به آگره رفت ومورد پذ یرایی سرد واجپای قرار گرفت. بلی ، رفتن مشرف به آگره تنش را کا هش داد اما کمکی در کاهش نزاع درکشمیرنکرد.
ما یه تا سف برای پاکستان این است که ،درسال 2013، ناریند را مودی هم رهبر حزب بارتیه - جا نا / حزب ملی گرای هند وهم نخست وزیرمنتخب هند شد. شخصیت تند رو هند و ونا برد بار درباره پاکستان وسیاست کشمیرخواهی آن. معلوم است که ، درپنجسال گذ شته ، مودی هم روابط دوستانه با پاکستان نداشت هم روابط بسیار نزد یک با کاخ سفید و ارگ کا بل برقرارکرد. افزون برآن ، امارات متحده وعربستان دو دوست نزد یک پاکستان ، را بطه بسیار دوستا نه با حکومت مودی بر قرار کرد ند. چین هم که پاکستان به دوستی با آن می نا زید ، مناسبات سیاسی- تجاریی بسیارنزد یک با حکومت مودی برقرارکرده است! معلوم است. درحالیکه مودی سیاست خارجی موفقی داشت ودارد ، با برنده شدن درانتخا بات ماه مه 2019 ودوباره نخست وزیر منتخب هند شدن، مناسبات درشت تری را با پاکستان راه اندازی کرد.
افزون برآن ، مودی روز پنجم ماه اوت / 14 دهم ماه اسد 1398، مواد 370 و35 قانون اساسی هند را ملغی وخود مختاریی کشمیری ها را بزمین زد. سیا ست خشنی که هم کشمیری های مسلمان هم پاکستان را خشمگین سا خت. شا یان یاد آوری می دانم که ، کشمیر زیر اداره هند متشکل از سه بخش می باشد: کشمیر با مرکزیت سرینیگرکه اکثریت جمعیت آن مسلمان می باشد، جمو که اکثرجمعیت آن هند ومی باشد، لداخ که جمعیت آن بودا یی ، هند و ومسلمان های شیعه می باشد و با چین هم ، هم مرزمی با شد. نا گفته نما ند که ، کشمیر پاکستان با مرکزیت مظفرآباد هم سه حصه می باشد:کشمیر،گلگیت -بلتستان ،بخش سوم آن را پاکستان دردوره حکومت ژنرال ایوب خان به چپن سپرد. جالب این است که ، پاکستان یک حصه کشمیر خود را به چین داده وتلاش دارد که کشمیر هند را بگیرد البته با حما یت پکن. این هم درشرایطی که چند جنگ بی دستاورد با هند داشته است واکنون برآن کشور نارند را مودی یک ناسیونالیست سرسخت هندو حکومت می نما ید وآماده هیچ گونه سازشی درباره کشمیر حتا گفت وگو درباره آن با پاکستان نمی باشد. ازشعارهای انتخا با تی مودی درماه های مارس وآوریل معلوم بود که راجع به کشمیر تصمیم نا خوشا یند برای پاکستان می گیرد.
مثلا، برنده شدن مودی درانتخابات ماه مه 2019 وشروع دوردوم نخست وزیری اش ، پیام تلخی برای کشمیری ها وپاکستان داشت. پیامی که خود را به گونه لغو ماده 370 و35 قانون اساسی هند که منوط به کشمیربود ، به نما یش گذا شت. ماده 370 ،سیاست خارجی ،مالی ودفاعی را به دهلی سپرده بود وخود مختاریی کشمیری ها را تامین کرده بود. خود مختاریی که کشمیری های پاکستان ازآن بی بهره می باشند. ما ده 35 قانون هم اجازه زمین وخانه خریدن به هند وها را درکشمیر نمی داد. با لغو مواد نامبرده قانون اساسی هند توسط مودی ،کشمیری ها ازخود مختاری محروم وسیاسی ها ونظامی های پاکستانی بسیار پریشان شد ند. بنا برآن، عمران خان هم روا بط دیپلماتیک حکومت خود با هند را کاهش داد هم مناسبات تجارتی با آن را قطع کرد.همچنان ، وزیرخارجه حکومت خود را به پکن فرستاد تا حما یت آن را کمای نما ید. ازاین نگاه که ،حکومت پاکستان گفته است که نه ازطریق جنگ بلکه ازطریق سیاسی- حقوقی- دیپلماتیک مسئله کشمیررا پیگیری می نما ید ،حمایت پکن ازآن البته درشورای امنیت مهم می باشد.
بهر حال ، معلوم است که کشمیرخواهی پاکستان ازطریق نظامی- سیاسی، 72 سال عمربی دستاورد و پُرهزینه دارد ومودی هم هفته ای گذ شته برتا بوت آن لگد زد وباعث مظاهرات فراگیردرپاکستان وکشمیر زیر اداره آن شد. ازاین رو، با تمرکز به تا ثیر سیاست کشمیریی مودی براوضاع افغانستان آن هم در شرا یطی که گفت وگو های نام نهاد صلح میان خلیلزاد ، نما ینده امریکا وطالبان دردوحه ادامه دارد ؛ نوشته را پا یان می دهم. ازاین نگاه که حکومت کا بل بسیار فاسد ونا بکارمی باشد، به احتما ل قوی ، دو بازی به سرنوشت آن توسط مودی ودرظاهرعمران خان ودراصل فرمانده ارتش پاکستان صورت می گیرد: نخست ، نظا می های پاکستانی کوشش می کنند که با کمک در پروسه نام نهاد صلح درافغانستان که خواست ترامپ می باشد ،حمایت اورا درمسئله کشمیرکمایی نما یند. دوم ، ازاین که میان ترامپ ومودی مناسبات دوستا نه برقرار می باشد وهردو سیاست متمرکز درمبارزه با تروریسم دارند ،لازم است که سری پاکستان درکا بل خم شود. معلوم است که ، خم شدن سری پاکستان درکا بل وابسته به بستن کارخانه ای تروریست پروری درخاکش علیه افغانستان می باشد. دراین صورت،هم میان کا بل واسلام آباد وواشنگتن مناسبات دوستا نه بر قرار می شود هم مودی را برای تغییر موضع درکشمیروا دار می نما ید. درغیرآن ،روابط دشمنا نه یا رقا بت داغ پاکستان وهند درمسئله ای کشمیرتا ثیر مرگباری براوضاع افغانستان می گذارد.