کودتای ترکیه ؛ مشکل نظامی ها بادموکراسی یاواکنش دربرابرگرایش اردوگان به خود کامگی ؟

ابراهیم ورسجی
بیست وششم سرطان 1395
دردیگر کشورها ، نظامی ها سنگر های دشمن را فتح می کنند. برخلاف ، درکشورهای مسلمان ، کاخ های ریاست جمهوری را فتح می کنند
سید ابوالاعلی مودودی
فکرمی کردم که کود تا های نظامی پدیده مربوط به دوران جنگ سرد می باشند وبا پا یان جنگ سرد تکرارنمی شوند؛ برخلاف ، کود تا درپاکستان درسال 1998، کود تادر مصر درسال 2013 وکود تای کنونی درترکیه ، نشان داد ند ومی دهند که درکشورهای مسلمان بهتراست به عامل های مانند : فرهنگ خشونت زده توسط جنگ سالاریی مزمن ، بنیاد گرایی مذهبی ، کرختی مردم دربرابر استبداد ، وتاثیرمنفی فقه های ملای در تلقین باطاعت مطلق عوام ازحاکمان به حیث عامل های مشوق کود تا وکود تاچی ها توجه ریز کرده شود. البته که ، بهتراست که ترکیه کمی متفاوت ازدیگر کشورهای مسلمان مورد مطالعه قرارداده شود.
وقتیکه می گویم ترکیه با ید با کمی تمیز ازدیگر کشورهای کود تا زده ی مسلمان مورد بررسی قرارداده شود، هدفم این است که بخاطرنیمه ی اروپای وحضورش در ناتو ، ناتوی که به حیث شاخه نظامی دموکراسی های سرمایداری زده ی غربی عمل می کند نه کمک رسان به رشد دموکراسی واکنون بنام جنگ علیه تروریسم اسلامی بهوده شاخ می زند وشاخ هایش درافغانستان لق شد، ایجاب فرق گذاری میان ترکیه ودیگران را می کند. بادرنظرداشت عامل های یاد شده ، به بررسی کود تای ترکیه می پردازم. معلوم است که ، ارتش ترکیه افزون بر تجربه ی فراوان درکود تاچی گریی ضد مردمی به خصوص کرد ستیزانه ، هنر های دیگری هم دارد وآن اینکه سکولاریسم ودموکراسی را بارها مسخره کرده است. به این معناکه ، تمثیل نادرست یک ارزش انسا نی آن را به ضدارزش تبدیل می کند.
بطورنمونه ، سکولاریسم درزبان انگلسی ولائیسیته درزبان فرانسوی ، تنها جدای دین ازدولت با کمر فرق در هردو محیط زبانی را معنا می دهد؛ همچنان ،ازدموکراسی وملی گرای سرزمینی جدای ناپذ یرمی باشند. برعکس ، اتاترک ، یا پدرترک ،لائیسیته وسکولاریسم را هم ابزار استبداد نظامی هم به دین ستیزی مبدل کرد. درواکنش به سکولاریسم اتاترکی، بنیاد گرایان ملای ودانشگاهی مسلمان، سکولاریسم را برابر به کفرگرفتند. بدون شک، سکولاریسم اتاترک کفرهم بود. مثلا، پدرترک ها در20 سال یا کمتر دوره حکومت خود کامه ی خود چنا علیه دین رزمید که درشروع دهه 1940 میلادی ،ملای یافت نمی شد که درترکیه نمازجنازه مردگان را بخواند یا امامت مسجد برای مسلمان ها کند.
ازاین رو،عصمت انونو ،جانشین پدر ترک ها، ازروی ناچاری یا مخالفت با پدر ناپدرترک ها،" مدرسه های امام خطیب " را ایجاد کرد که فتح الله گولن واسلام مد نی اش ورجب طیب اردوگان وحزب عدالت وتوسعه اش ازهمان مدارس برخاسته اند. قبلا، تذکردادم که سکولاریسم ولائیسیته هم تنها جدایی دین ازدولت را باکمی فرق معنامی دهند هم سه قلوی ملی گرایی سرزمینی و دموکراسی می باشند.سه قلوی که اتاترک وشاگردانش دردشمنی با آن ها برخاستند.ازاین رو، به صراحت می گویم که سکولاریسم ودموکراسی را به ترکیه مسلمان های عارف به ارمغان آورد ند نه اتاترک ونظامی های زیرفرمانش ( رک اسلام وسکولاریسم ازنویسنده ) .
مثلا، عد نان مند رس ، مسلمان عارف ونخست وزیر منتخب ترکیه از1950 تا 1960 بود که هم دموکراسی هم سکولاریسم را به ترکیه هدیه کرد. برعکس، نظامی های کود تاچی درسال 1960 ، مانند کود تای امروز دست به کود تا زده اورا شهید کردند اما مانع فکرو ایدئولوژی ترقی خواهانه اش که ادامه اش حکومت دموکرا تیک نجم الدین اربکان درسال 1997 واکنون حکومت دموکراتیک اردوگان می باشد، شده نتوانستند. درواقع ، کود تا علیه اردو گان، رئیس جمهور منتخب ترکیه ادامه ی کود تاهاعلیه مندرس ،مندریل واربکان می باشد.
من باوجود اینکه نظامی های کود تاچی را سرزنش می کنم ، هرگزبه این معنا نیست که اردوگان را فرشته وفاقد کوتاهی ها وخود سری ها می دانم. بله، اردوگان هم اشتباهات بزرگ کرده است، اما اشتباهات او نمی تواند بهانه شود به اینکه نظامی گریی کود تاچی دست به کود تا زده پروسه دموکراسی روبرشد ترکیه را مختل کند! خوشبختانه ، خیزش مردم ترکیه در برابر کود تاچی ها نشان داد که واقعا ترکیه ، مصر نیست. تاحدی که ، تحولات مصر وحکومت منتخب محمد مرسی وغلطی های آن وغلطی های نا بخشود نی مخالفان سکولار- دموکرات- نظامی اش به شمول ترس عربستان وسلفی ها ازآن را بررسی کرده ام؛ واقعا،سکولار- دموکراتیک های مصری را بسیار سطحی یافتم .سطحی به این خاطرکه، سکولاریسم را مذهب ترس وجاده صاف کن کود تای السیسی کردند .کود تای که بهارعربی را با دالرهای عربستان و امارات متحده ودسیسه موساد / سازمان جاسوسی اسرائیل دفن کرد واکنون نه تنها سران اخوان وحکومت محمدمرسی ، بلک بسیاری سکولار- دموکراتیک مآبان هم توی زندان فتاح سیسی پرسه می زنند!!
بهرحال ، معلوم است که ترکیه ، مصر نیست، اما سکولارهایش همانندی های با همتایان مصری شان دارند، یعنی خود شان سکولار- دموکرات درزیر سایه نظامی ها می باشند؛ برخلاف، مذهبی ها چه فقه زده وچه عارف نواندیش ازنمونه ترکیه، نمی توانند دموکرات - سکولارهای اصیل شوند. بطورنمونه ، حزب جمهوری خلق ، میراث بر نظامی اتاترک وحرکت ملی، اگر حکومت اردوگان سرکوب می شد، خفه نمی شد ند.همین که واکنش شان دربرابر کود تاچی ها سرد بود، نشان می دهد که به سکولاریسم نظامی زده ودموکراسی نیمه جان نظامی ها خوشحال ترند، تا دموکراسی وسکولاریسم عارفانه - روبرشد اردوگانی باهمه کمبودی هایش.
مزید برخطا های ترک های ملی گرا- سکولار- نظامی- کود تا زده، برخورد کمرنگ حزب خلق ها متعلق به کرد ها با کودتاگران ومتهم شدن فتح الله گولن وگروه خد متش توسط تیم اردوگان به سهم داشتن درکود تا زیاد درست به نظرنمی رسد. زیراکه ، گولن وتیمش ومدرسه هایش مبلغ یک اسلام مدنی - خشونت پرهیزمی باشند.ازاین رو، فکرمی کنم که ملوث کردن گروه گولن درکود تا توسط حزب عدالت وتوسعه اردوگان ، زیاد با واقعیت وشیوه ی فکری وکاری جنبش خدمت گولن نمی خواند. بهر حال ، با عرض تبریک به اردوگان وحزبش بخاطر شکست کود تا که حاصل دموکراسی خواهی بخش بزرگ مردم ترکیه می باشد، به او پیشنهاد می کنم که کارهای زیررابکند:
نخست ، بعد ازرئیس جمهور شدن تمایل استبدادی از خود نشان داده است که پایان آن ونمایش ذهنیت وکارکرد دموکراتیک را شیوه کرده به تلافی غلطی های قبلی بپردازد؛
دوم ، ملوث کردن گولن واسلام مدنی اش در کود تا را بسیاری مردم حتا من غیر ترک باورکرده نمی توانم؛
سوم ؛ به معاهده آشتی که با عبدالله اوجلان رهبر زندانی کرد ها امضا کرده است ودراول ماه حمل 1393 درشهر ازمیر نماینده های هردوطرف اعلام کردند، وفا دار مانده به آن عمل کند. زیراکه ، کرد ها بخش بزرگ جامعه ترکیه می باشند ودریک ترکیه دموکراتیک - سکولار، مطابق اصول درج شده درمعاهد می توانند درکنار ترک ها برادرانه زندگی صلح جویانه داشته باشند. درغیرآن، ادامه نزاع میان کرد ها وترک ها به زیان صلح ودموکراسی درترکیه ومنطقه تمام می شود؛
چهارم ، سیاست دوپهلوی اردوگان دررا بطه به داعش بزیان ترکیه وخاورمیانه حتا اسلام می باشد؛ ازاین رو ، باید مورد بازنگری واقع شود؛
پنجم واخیر اینکه ، نظامی های ترکیه سخن نغز سید ابوالاعلی مودودی را درنظر گرفته درفکر فتح سنگرهای دشمنان بیرونی شوند نه درفکر فتح کاخ ریاست جمهوری که با عث افتضاح خود شان در سیاست ترکیه وجهان شد. همین که ناتو وکشورهای عضو آن هم نتوانستند ازکود تا حمایت وازدموکراسی درترکیه حمایت کردند، نشان می دهد که عصر دموکراسی در ترکیه وجهان اسلام شروع شده است وعصر کود تا وتروریسم رو به پایان دارد.