سفر شتابزده صدر اعظم آلمان به ترکیه

ورود روسیه به جنگ سوریه

تمام محاسبات را به هم ریخت!
استانبول- بهزاد دولت آبادی






سفر یکشنبه گذشته صدراعظم آلمان "آنجلا مرکل" به ترکیه را باید از دو دیدگاه بررسی کرد.

1- سیاست داخلی و خارجی ترکیه

2- سیاست داخلی و خارجی آلمان و در واقع کل اتحادیه اروپا.



سیاست داخلی در ترکیه هم اکنون حول دو محورمی گردد.

الف- انتخابات اول نوامبر مجلس

ب- سرکوب خواسته های سیاسی- اجتماعی نیروهای پیشرو در کل جامعه و خصوصا مطالبات کردها.



در حیطه سیاست خارجی ترکیه نیز می توان به دو محور اشاره کرد.

1- استراتژی و تاکتیک ترکیه نسبت به جنگ داخلی در سوریه.

2- منش ترکیه در برخورد با اتحادیه اروپا (بویژه آلمان)، روسیه، ایالات متحده و حوزه خاورمیانه (بویژه ایران) و غیره.



اتحادیه اروپا و خصوصا آلمان با پدیده پناهجویان و خصوصا پناهجویان سوری مواجه است و این در حالی است که بیش از 90 درصد شان از طریق ترکیه به اروپا می روند.

افزایش بحران، خصوصا اقتصادی در اتحادیه اروپا که پیروزی احزاب راست در انتخابات سوئیس نشانه آنست. در بعد خارجی نیز اتحادیه اروپا بویژه آلمان با مسئله سوریه و خصوصا نقش روسیه در تقویت جایگاه کنونی بشار اسد روبروست.

این مجموعه دلائل اهمیت سفر صدر اعظم آلمان به ترکیه است.

تلاش ترکیه برای ورود به جامعه اروپا به اواسط دهه پنجاه سده گذشته بر می گردد. ترکیه برای اولین بار در سال 1957 تقاضای حضور در اتحادیه اقتصادی اروپا را کرد. این روند در سال 1987 با تقاضای عضویت در این اتحادیه از طرف ترکیه و سپس در سال 1999 با قبول ترکیه به عنوان نامزد اتحادیه اروپا شتاب گرفت و در دومین سال آغاز حکومت حزب عدالت و توسعه در سال 2005 مذاکرات رسمی برای عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا آغاز شد. در آغاز اتحادیه اروپا خواهان برخی اصلاحات سیاسی- اجتماعی- اقتصادی در ترکیه شد. هرچند افزایش (ظاهری) حقوق اقلیت ها در ترکیه محصول این خواست بود. ولی در عرصه اقتصادی و خصوصا با خصوصی سازی و سیاست لیبرالی اقتصاد ملی ترکیه روز به روز به نابودی و ورشکستگی کشیده شد و زمینه برای رانت داخلی و کنترل بازار توسط شرکت های خارجی فراهم گشت. نخست وزیر وقت رجب طیب اردوغان از آغاز پیروزی اش در انتخابات 2002 تا انتخابات سال 2011 در بخش های غربی ترکیه بر طبل "عضویت در اتحادیه اروپا" و در مرکز ترکیه بر "ملی گرایی ترک" و در شرق ترکیه بر طبل "حقوق کرد ها" کوفت. ولی پس از 2011 و خصوصا پیروزی اش در انتخابات محلی و ریاست جمهوری 2014 رفته رفته بر بعد "سیاست عثمانی" روی آورد و این در حالی بود که بحران سوریه در حال افزایش بود. بر این اساس مذاکرات عضویت در اتحادیه اروپا عملا در سال 2011 مسکوت و فراموش شد. و جایش را به آرمان های "خلیفه گری" اردوغان سپرد. جنبش بزرگ اجتماعی موسوم به "پارک گزی" در واقع محصول انفجار مردم و خصوصا جوانان نسبت به این نوع سیاست اسلامی-عثمانی اردوغان بود. با رشد و انسجام نیروهای پیش رو و خصوصا کردها حول محور حزب دموکراتیک خلق ها اردوغان با ضربه و شکست سختی در انتخابات 7 ژوئن 2015 مواجه گشت و چاره اش تجدید انتخابات بود. سیاست "گشایش در امور کردها" یش با شکست مواجه شد و هم اکنون در آستانه انتخابات اول نوامبر مجددا شروع بر نواختن طبل "عضویت در اتحادیه اروپا" کرده.

سفر مرکل به ترکیه در حالی صورت گرفت که این انتخابات حیاتی پیش رو است و از دید بسیاری چه در داخل و چه در خارج ترکیه این سفر آب در آسیاب اردوغان ریخت و تبلیغی برای وی فراهم آورد. اولین دیدار مرکل در بدو ورودش به ترکیه دیدار با نخست وزیر داود اوغلو بود. وی به مرکل هشدار داد که "در آینده ای نزدیک موج جدیدی از پناهجویان از شهر حلب راهی ترکیه خواهند شد." به عبارتی سعی کرد به پیشروی قوای دولت سوریه با حمایت نیروهای هوایی روسیه و زمینی ارتش سوریه اشاره کند و در این رهگذر شاید بتواند آلمان را به حمایت از ترکیه وادارد. با توجه به خروج سامانه پاتریوت آلمان از ترکیه پس از آغاز بمباران مواضع کردها توسط ترکیه این پیام داود اوغلو پر معناتر می شود. شهر حلب می رود که از داعش و قوای سلفی به اصطلاح میانه روی مخالف بشار اسد پاک شود و این کابوس ترکیه است. زیرا حلب در نزدیکی مرز ترکیه و منطقه ای بین نیروهای یگان های مدافع خلق و مخالفین بشار اسد است و نزدیک به دریای مدیترانه. و ترکیب دو نام "نیروهای مدافع خلق و دریای مدیترانه" کابوس اردوغان است. وی به خوبی می داند که با اتصال "جرابلوس" به حلب نیروهای کرد عملا به دریای مدیترانه دست خواهند یافت و مسیر حمل انرژی نفتی- گازی ایران و عراق و حتی روسیه بجای خاک ترکیه از خاک جغرافیای خودمختاری به اسم "کردستان سوریه" عبور خواهد کرد. این مسیر حمل انرژی بی شک برای ما ایرانی ها نیز اهمیت دارد و یقینا به نفع آینده کشورمان است. حال نامش جمهوری اسلامی باشد و یا نامی دگر.

در ماه ژوئن سال 2014 "معاهده نامه استرداد پناهجویان" در مجلس ترکیه به تصویب رسید. بر اساس این معاهده "هر کشور اروپایی می تواند پناهجویان را به ترکیه استرداد کند." در حالی که ترکیه در حکم یک کشور ترانزیت است و نه مبدا. و در مقابل قول داده شد که تا جولای سال 2017 ضرورت ویزا برای سفر اتباع ترکیه به اتحادیه اروپا برداشته شود. ولی در دیدار اخیر مرکل در خصوص حذف ضرورت ویزا به توافقی رسیده نشد. با این حال اتحادیه اروپا قول داد که تسهیلاتی در صدور ویزا به اتباع ترکیه قائل شود.

به عبارتی بر اساس نوشته ای از "دنیز یوجل" در "دویچ وله" :"اردوغان در پی ایجاد منطقه تامپونی در سوریه بود ولی خودش تبدیل به منطقه تامپون اتحادیه اروپا و آلمان در جنوب اروپا شد."

پیک نت 28 مهر