استبداد ، روشنفکری وروشنفکر درعربستان

بخش چهارم
ابراهیم ورسجی
بیست وهفتم ماه عقرب سال 1398
مسلمان ها بخاطر مهد ظهور اسلام بودن وموجو دیت کعبه و مسجد نبی در عربستان ، احترام ویژه ای به این کشور قا یل می باشند. احترامی که بیشتر برخا سته از احسا سات می باشد نه عقل وخرد ورزی . من که سال های زیادی درپاکستان وکمی درایران زند گی آوارگی داشتم ؛ اما، نتوانستم بزیارت حج به عربستان بروم. بلی ،با فروپاشی حکومت دست نشانده شوروی ورسیدن جهادی ها به قد رت، دوره آوارگی ام تمام شد ورفتم به کا بل. بد بختانه، با رسیدن طالبان به کا بل البته زیرفرمان وزیر داخله پاکستان ودست های پشت پرده امریکا وانگلیس وپطرودالر عربستان ،دوباره آواره به پاکستان شدم. البته که باردوم نمی خواستم درپاکستان بمانم ، اما رفتار زشت رژیم آخوندی ایران درمشهد وادارم کرد تا به ترکیه بروم. درترکیه ،امکان زند گی مهاجرتی بهترازپاکستان برایم میسر بود ،اما دیگر وقت وتوان آموختن زبان ترکی را نداشتم. ازاین رو ، دوباره به پاکستان رفتم تا درباره امکان رفتن به امریکا یا اروپا فکر کنم. شرایط رفتن به امریکا برایم فراهم شد ،اما درپشاورماندم وعزم نوشتن " جهاد افغانستان وجنگ سرد قدرت های بزرگ " را کردم. طرفه اینکه ،کتاب نامبرده دردو جلد به چاپخانه رفت وجنگ امریکا وانگلیس علیه تروریسم ،اداره طالبانِ زیراثرآی اِس آی را مرخص وحکومت پوشا لی طالب کرزی ودیگر طالبان دریشی پوش را تحویل افغانستان داد. حکومتی که درظاهر با حکومت وحشی طالبان فرق داشت اما درعمل یکسان می باشند. ازاین نگاه که ، مبارز می باشم نه فعال سیاسی. درحا لیکه درسطح بالا سیا ست هم خوانده بودم وفرق مبارز با فعال سیاسی این است که اولی برای حکومت داریی خوب وتحقق آزادی وعدالت مبارزه می کند ودومی برای کرسی وپیدا کردن پول تلاش می ورزد ،عزم جزم کردم که روانه ای غرب شده با شناخت نزد یک ازفرهنگ وتمدن غربی ونگاه نو به اسلام ،کاری تازی را دستکم درمیدان فرهنگ واند یشه آغازکنم.
ازروی برنا مه یا تصادف ،شرایط آمد نم به کا نادا میسر شد؛ و روز سی ام ماه سپتامبر 2004 ، همراه پنج کود کم به میدان هوای تورنتو درکا نادا رسیدم وطبق معمول ترجمان به خد متم رسید وگفتم که به ترجمان نیازندارم. وقتیکه گفتم به ترجمان نیازندارم ، یک کارمند فرود گاه به همکارخود گفت که 20 سال می شود که اینجارکارمی کنم ویک نفرآمده است که نیازبه ترجمان ندارد! بهرحال، ازتورنتو به آتوا پا یتخت کانادا رسیدم ویک هفته بعد به کتابخانه رفته کارت گرفتم. با داشتن کارت ، می توانستم برای سه هفته ازیک تا ده عنوان کتاب برای مطالعه گرفته به جای زیستم بیاورم. کارت کتابخانه امکان گرفتن کتاب های زیادی تحقیقی درهمه زمینه ها را برایم فراهم کرد ، اما نگهداریی دو کودک چهارساله وپنجسا له وبردن آن ها به مکتب وآوردن شان به خا نه ونان پزی وشست وشوی کالا های آن ها وسه کودک کلانترهم بدوشم افتاد. بنا برآن ، روزها هم آن ها را به مکتب می بردم ومیاوردم هم برای آن ها نان پزی وشب ها هم که فرصت برای مطالعه برایم میسر شد. کتاب های مطا لعاتی خود را بیشتر متمر کز کردم به نگاه اند یشمندان غربی درباره اسلام به ویژه عرب ها. ازاین نگاه که تروریسم طالبان والقاعده وپا یگاه تروریسم ساخته شدن افغانستان توسط نظامی های پاکستانی ورئیس جمهورشدن جورج بوش و دیک چینی ، دوبنیاد گرای مسیحی ویهودی ، اسلامیزم را درجای کمونیسم نشانده بود ،متوجه شدم که بنیاد گرایی مسیحی ویهودی وتروریسم نام نهاد اسلامی به کمک مالی عربستان واستفاده جوی های مالی وسیاسی نظامی های شیاد پاکستانی چه گلی را بزیان اسلام ومسلمان ها به آب داده اند؟
ازضربه زدن های نظامی های شیاد ومنا فق پاکستانی وتروریسم طالبانی دست ساخت شان به اسلام ومسلمان ها وتاریخ وفرهنگ پاکستان که اطلاعات گسترده داشتم ، اما نیاز به فهم بیشتردرباره عربستان داشتم. باری دریکی از نوشته های حسن البناء ، بنیانگذار جمعیت اخوان المسلمون ، خوانده بودم که گفته بود:" تا عرب ها اصلاح نشوند ، اسلام اصلاح نمی شود"! این سخن یکی مبارزان اصلاح طلب مسلمان درذهنم می چرخید وروزی در کتابخانه ای عمومی آتوا کتا بی به عنوان " سفر به اسلام " نوشته اکبر اِس احمد ، رئیس کرسی ابن خلد ون دردانشگاه واشنگتن د یسی را یا فتم. اکبر احمد علت سفر خود به اسلام ، یا د یدن از چند ین کشور اسلامی ازجمله عربستان را گره زده بود به تولید نگاه منفی جنگاوران علیه تروریسم نسبت به اسلام درغرب. شا یان یاد آوری می دانم که درسفربه اسلام یا سفربه کشورهای مسلمان ، یک زن مسلمان ویک زن مسیحی اورا همراهی می کرد ند.
جالب این است که ، درسفر به اسلام، استاد اکبر احمد نوشته است که : " عربستان بد ون درآمدی نفتی وزیارت مسلمان ها هیچ می باشد "! درحالیکه نگاه اکبر احمد درباره عربستان برایم مهم بود ، عزم کردم که درمسیر آتوا- کا بل یا کا بل آتوا ،ازعربستان د یدن کنم. درسال 2011، درفکر سفر به عربستان وفراهم کردن مصارف آن بودم که دوستی ازمکه تلفون وخواهش کرد که اول درمکه مهمانش شده حج عمره ادا کنم ودوم به کا بل بروم که چنان کردم. نا گفته نما ند که ، 20 روزدرمکه ومد ینه ما ند م وازجده هم د ید ن وحج عمره را هم ادا کردم . درجریان حج عمره ، د ید م که جهل وخرافات بنام مراسم حج چه می کنند؟ دراین را بطه ، یک مولوی هرا تی را د ید م وازاو درباره حاجی ها پرسان کردم وگفت که احمقانه میا یند ومی روند. پس ، این شعررا یاد کردم:" خرعیسی گرش به مکه برند / چون بیا ید هنوزخربا شد" واوهم آن را تا یید کرد! بهر حال ، با ما ندن 20 روزه درمکه ومد ینه وجده ، ازدوستم درباره ریا ض پرسان کردم وگفت که فرقی با جده ندارد. بنا برآن ،صد در صد ، تعریف اکبر احمد درباره عربستان را پذ یر فتم. بنا برآن ، تصمیم گرفتم درباره استبداد ، روشنفکری وروشنفکر درکشور های مسلمان ، کتا بی بنویسم. نوشته ای که درادامه : "اسلام وسکولاریسیم" ،" اسلام ،غرب ودموکراسی " و" اسلام، غرب وحقوق بشر" می باشد. ازاین رو ، نوشتن درباره استبداد وروشنفکری وروشنفکر در عربستان را درادامه نوشته ها درباره روشنفکری وروشنفکران درکشورهای مسلمان لازمی دانسته آغازکردم.
شا یان یاد آوری می دانم که ،قتل ترسناک جمال خاشقجی ،روزنامه نگار وتحلیل گرعربستانی بخاطر مقا لا ت انتقا دی اش ازبن سلمان ولیعهد عربستان در روزنامه واشنگتن پست ،درکنسولگریی عربستان دراستانبول بتاریخ دوم اکتوبر سال 2018 ،نشان داد که استبداد حاکم بر عربستان درتوحش وترور وبربریت شاخ ودمی تیزتر ودرازتر از رژیم پل پت (1975-1978) در کشور کمبود یا دارد. با درنظرداشت توحش نا مبرده ،تصمیم نوشتن درباره استبداد حاکم بر عربستان وفشاروستم آن بر معترضان را گرفتم. دراین راستا ، به سراغ یک تن از عالمان دینی- معترض واصلاح طلب عربستانی می روم. ازاین نگاه که ، انتقاد واعتراض مسئولیت وکارنامه ای تاریخی روشنفکران برای آینده ای بهترمی باشد ،عالم معترض د ینی - عربستا نی هم در جا یگاه مناسب روشنفکر قرار می گیرد ؛ وعالم معترض ومنتقد مورد نظرم حسن ما لکی استاد دانشگاه وزندانی درزندان مخوف درعربستان می باشد.
آشکارهست که ، حسن ما لکی درعربستان هم نوسنده هم استاد دانشگاه هم روزنامه نگار هم تحلیلگر امورد ینی به خصوص منتقد مذ هب جزم اند یش وها بی بود. درعربستان که گرفتار استبداد بد وی وطرز فکرقشریی وها بیت می باشد ، منتقد آن هم ازنگاه مذهبی وسیا سی خطر های را درپی دارد. ازاین رو، حسن ما لکی ماه سپتامبر 2017- سنبله 1396 زندا نی کرده شد. درجامعه استبداد ومذ هب جزم اند یش وها بی زده، باید حسن ما لکی ای منتقد وها بیت وسلفی گری زندانی می شد که شد. باری هم دستگاه بد وی وبنام قضا یی عربستان تصمیم به اعدام ما لکی گرفت که با اعتراض نهاد های حقوق بشریی بین المللی موا جه شد. ازاین نگاه که وها بی ها وسلفی ها بسیار با قرآن وحد یث بازی می کنند ، نوشته های انتقاد یی ما لکی بذ هن وتفکرجزمی شان تخریش کننده ثابت شد تا تصمیم بزندانی کردن حتا اعدام او که تا کنون عملی نشده است بگیرند. اینجا ست که بازتاب نوشته های ما لکی دارای اهمیت می شوند.
مثلا، یکی ازکتاب های نوشته شده توسط حسن ما لکی ، آزادی عقیده درقرآن وسنت پیامبر، یا " حریت الاعتقاد فی القرآن وسنت نبویه" می باشد که درآن قتل مرتدان را خلاف قرآن دانسته است. واحا د یث قتل مرتدان را سا خته اموی ها برای انتقام ازمخالفان شان می داند واحا د یث بخاری را نیزرد کرده است. حسن مالکی به سراغ تاریخ وسیاست هم رفته وبا نوشتن" درآمدی سیا سی به شنا خت تاریخ اسلام ، یا " المقد مته السیاسیه لفهم تاریخ" ، حد یث ها را نقد می کند. شا یان یاد آوری می باشد که ، نوشته حسن ما لکی به عنوان :" نقش قد رت سیا سی درجهت دهی احا د یث وروا یات تاریخی" درایران ، به فارسی ترجمه شده است. ازنگاه مالکی ،عقب ما ند گی وضعف کنونی مسلمان ها ریشه دررخ داد های قرن نخست اسلام دارد. او غلبه ای حد یث محوری برقرآن محوری را ازعوا مل اصلی دوری مسلمان ها ازاهدا ف عا لیه اسلام می داند.
ازنظر او ، قرآن بر آزاد یی عقیده ، کرامت ذات انسا نی ، عد ل وحقوق آد میان تا کید می کند. اما درکتاب های حد یث مسلمان ها ، خبری ازاین ارزش ها نیست. مثلا، درکتاب های حد یث فعلی زیرعنوان ، کرا مت انسان ها، آزادی عقیده ، عدم اجبار به د ین ( لا اکراه) ونقد سلطان وعالمان دنیا گرا وجود ندارد. ازنظر او ، خفقان قرن اول اسلامی که اموی ها ایجاد کرد ند ، برروند تد وین حد یث اثرجد ی گذا شت. واین روند ، مجموعه حد یثی را ازاهدا ف عالیه قرآن دورساخت وبه سمت کتمان ، تحریف ، تا یید وتوجیه سلطه سوق داد. او دررسا له ای دیگری ، نشان می دهد که چگونه احا د یثی ازنظر او صحیحی که در مذ مت شد ید معا ویه ازپیامبر اسلام نقل شده است ، درمتون حد یث اهل سنت کتمان شده یا بی اعتبارجلوه داده شده است (1).
با تا یید نگاه حسن مالکی درباره تحریف احاد یث توسط معا ویه واموی های بعد ازاو، این مطلب را اضا فه می کنم که خدا درآیه 38 سوره شوری امرکرده است که امورمسلمان ها با مشوره با همی شان حل وفصل کرده شود. همچنان ، درسوره حد ید / آهن ، آ یه 25 ، فرموده است که رسولان را با بینات وکتاب ومیزان فرستا د یم تا مردم با قسط وعد ل سرنوشت خود را بچرخانند. این دو آیه وآیه های دیگرنشان می دهند که قرآن تنها به شیوه ای حکومت مردمی تا کید کرده است که درجهان کنونی دموکراسی نا میده می شود. البته با این فرق که ، قرآن درکنارشورا به عدل هم تا کید کرده وآن را نزد یک به تقوا معرفی کرده است. قرارداد مد ینه هم که رسول بعد ازهجرت ازمکه به مد ینه با مهاجران وانصارویهودی ها امضا کرد ، غیرمستقیم تا یید کننده ای نظام سیا سی دموکراتیک فد رال به شیوه را یج در سویس می باشد. متاسفا نه ، ابوبکر وعمر درسقیفه با مخا لفت با سعد به عباده بزرگ انصار، خلافت نام نهاد خود را مخا لف آیه های نامبرده سا ختند. خلافتی که دربخش سوم مقاله ، نگاه انتقادی عشماوی درباره ای آن بازتاب دا ده شد. میوه خلافت هم به گونه ای قتل عمروعثمان وظهور خوارج وقتل علی وظهور حکومت مفسد - سلطا نی معا ویه وقتل فرزندان رسول درکربلا ونزاع شیعه با سنی وحکومت های استبدادی شاهی وشیخی - نظامی بود که تا کنون مسلمان ها ازشرآن ها رها یی پیدا نکرده اند.
بهر صورت، درپسین بخش نوشته ، ازاین نگاه که شماری از افراد یا د سته های جا هل ومتعصب سلفی- وها بی درافغانستان با کمک ما لی عربستان علیه مذ هب ابو حنیفه فعا لیت دارند ، بیان یک مسئله نا شاد تاریخی را مفید می دانم وآن این که ائتلاف ابن عبدالوهاب با خانواده السعود یک ائتلاف قبیلگی - شریرانه بود. ائتلافی که بعد از جنگ جهانی اول ، استعمار انگلیس که قبلا شریف مکه را علیه امپراتوریی عثما نی استعمال کرده بود ، فرزندان اورا حاکمان بغداد واردن ساخت وملک عبدالعزیز را در سال 1932 درعربستان کنونی امیر ساخت. امیری که بعد ازجنگ جهانی دوم ، یا بعد ازوفات استعمار انگلیس ، دروقت باز گشت روزولت ، رئیس جمهور امریکا از جزیره یا لتا بعد از تقسیم میراث جنگ جهانی دوم با ستا لین ، در سا حل دریای سرخ توقفی داشت، وعبدالعزیز وارد کشتی او شد ودربدل نفت خواستارادامه حکومت وحشی خود شد. ازاین رو، روزولت وجا نشینا نش حکومت های بدوی خانواده السعود را تا کنون در قدرت نگهداری کرده اند. بنا برآن، حق با پروفیسور اکبر احمد می باشد که گفت:" عربستان بدون نفت وزیارت حاجی ها صفر می باشد." تاسفبار این است که ،حکومت بد وی عربستان با سپردن بخش از همان نفت به دستگاه تاریخ زده ای وهابی گری ، در پاکستان وافغانستان ، هم به ملا های جا هل سلفی هم به تروریستان طالبانی - القاعده ی و... کمک های ما لی می کند تا هم علیه مذ هب ابوحنیفه تبلیغ کنند هم اسلام را د ین تروریست پرورمعرفی کنند که کرده اند. ادامه دار.
پا نو یس:
1-bbc.com / Persian/ blog-view points-48 96 42 85# share-tools
حسن ما لکی کیست وچه می گوید؟ نو اند یش د ینی عربستان درخطراعدام
یاسر می دامادی ، پژوهشگر د ینی 12 ژانویه 2019-21 تیر1398