مرگ مهند س بازرگان ؛ پا یان روشنفکری دینی درایران بود

ابراهیم ورسجی
سوم ماه حوت 1396
این تحلیل ؛ درپیوند به مقاله : " روشنفکری دینی مرد ، زنده باد روشنفکری دینی " ، نویشته: محسن حسام مظاهری ، نشر شده درسایت ایران امروز، بتاریخ بیستم فوریه برابر به دوم ماه اسفند / حوت ارایه شده است.ازاین که درصفحه فسبکم پخش شده است، بهتردانستم که درسایت اند یشه هم پخش شود، تا دوستان ازآن مستفید شوند! من که نویشته های همه نو اندیشان د ینی نیم قاره هند، ایران ومصررا خوانده ام ؛ به این نتیجه رسیده ام که کودتای آخوند خمینی علیه دولت موقت بازرگان درخزان 1358 که درتهران بودم وبعدا مرگ آن بزرگ واردرسال 1373،شروع وتثبیت سلطه آخوندیسم منحط ومرگ سیاسی وفکری روشنفکری دینی درایران بود. خوب است که روانشاد بازرگان پیش ازدرگذ شت خود گفته بود که:" مسلمان های اولیه کارهای خوبی کردند که باعث فوج فوج وارد شدن نا مسلمان ها به اسلام شد. برخلاف، اکنون بنام دین کارهای درایران می شود که فوج فوج مسلمان ها ازاسلام بیرون می شوند"! معلوم است که ، دین گریزیی کنونی زاده آخوندیسم درایران، تایید کننده سخن بازرگان می باشد. ازاین رو،من فارسی زبان افغانستانی- کانادای؛ روشنفکران یا اصلاح طلبان نشسته درکنارحکوت آخوندی ایران را نه اصلاح طلب می دانم ونه روشنفکر. دکترسروش هم چنان درعرفان مولوی غرق شده است که دیگروقتی برای روشنفکریی د ینی کردن ندارد.
ازاین رو، منِ فارسی زبان امید به روشنفکران دینی درنیم قاره هند ومصربسته ام. مثلا، نوشته های علامه اقبال ،ابوالکلام آزاد ، وسید ابوالاعلی مودودی، ازفارسی زبان های هند، امید روشنفکری دینی دربرابرآخوند یسم تاریخ زده بودند ومی باشند.ازپاکستان هم ، دکترفضل الرحمن،نیرومند ترین روشنفکردینی واستاد سابق اسلام شناسی دردانشگاه مکگیل درکانادا واستاد مضمون"دین وتغییرات اجتماعی" دردانشگاه شیکاگوی امریکا ومتوفای سال 1988 بود که ازتوحش وتکفیرملائیزم ، پاکستان را خداحافظی کرد وبعد ازسال ها تدریس دردانشگاه شیکاگوونوشتن کتاب های:اسلام واسلام ومدرنیته وچند اثرومقاله دیگرجهان فانی را وداع ودرامریکا به خاک سپرده شد.
درمصرهم ، معلوم است که محمد عبده (وفات 1905) ، پایه گذار نواندیشی دینی بود.محمد عبده ، نو اندیشی بود که به شاگردان وهمفکران خود گفت که:" فقه وتفسیر وبسیار باصطلاح علوم رایج دینی را کنارگذا شته قرآن را مطابق شرایط کنونی تفسیرنمائید! ازشاگردان محمد عبده،داکترطه حسین ، قاسم امین وشیخ علی عبدالررازق ،کارنامه درخشانی بجای گذاشتند. درحالیکه نوشته های همه شاگردان محمد عبده قابل ستایش می باشند،اما کتاب" اسلام واصول الحکم" ازشیخ عبدالررازق، برای آزاد کردن دین اسلام ازچنگال فقه واستبداد شاه وشیخ، بسیارسود مند می باشد.ازدیگرنواندیشان دینی عرب،زینب بنت شاطی وابوزید ازمصر،مالک بن نبی ومحمد ارکنون ازالجزایر،جابری ازمراکش، نوشته های خوبی برای نسل نو مسلمان ها به میراث گذاشته اند که برای مبارزه با سنت گرای وفقه شاه وشیخ زده بسیارموثرمی باشند. ازاین رو، با ستایش ازنواندیشان نیم قاره هند ومصر،حمید عنایت را ازایران بخاطرنوشته هایش: سیردراندیشه سیاسی عرب وتفکرنوین سیاسی دراسلام معاصرستایش کرده ازهمه مسلمان های که دغد غه دین داری درشرایط کنونی دارند،می خواهم که :" روشنفکران عرب وغرب" ،نوشته هشام شرابی وتمام نوشته های دکترفضل الرحمن بخوانند!