روابط امریکا وعربستان؛آینده ی روشنی پیشِ روندارند

ابراهیم ورسجی
13-1-1393
ساعتِ پیش،این تبصره را درارتباط به مقاله ی غسان الامام، زیرعنوان"آینده ی روابط سعودی وامریکا"درسایت"فارسی شرق میانه"ارایه کرده بودم.چون،موضوع مقاله وتبصره ی بنده به اوضاع افغانستان هم گره می خورد،لازم دانستم که آن رابه فسبک بگذارم تادوستان فسبکی ام هم آن رابه خوانش بگیرند.واقعیت این است که؛باوارد شدن اوباما درکاخ سفید،امریکا تاکید برخود محوری درمنابع انرژیی درونی را روی دست گرفت تاازاتکا مانند گذشته به نفت خاورمیانه بویژه عربستان بکاهد.پرسمانی که برای عربستان خوشایند نیست.ازسوی دیگر،جورج بوش باسرنگونی صدام حسین وزمینه سازی برای قدرت گرفتن شیعه های طرفدارایران دربغداد،ضربه ی مهلکی به عربستان زده بود که هرگزریاض آن رافراموش نمی کند؛وهدف بوش ازکمک به مسلط شدن شیعه ها درعراق،دوگونه تعبیرشده بود:نخست،دامن زدن به جنگ ها ودرگیری های شیعه وسنی درمنطقه که تقابل شیعه گری ووهابی گری درسوریه،اوج آن می باشد.به سخن روشن تر،وضع بحرانی عراق وسوریه ،زاده ی درگیری های شیعه وسنی می باشد که درآن تهران وریاض براه راست درگیرمی باشند.دوم،مبدل کردن عراق به رقیب عربستان درتولید نفت دربازارجهانی تاازاهمیت عربستان کاسته شود.برخی تحلیل گران عرب ومسلمان این علت راهم مزیدبرعلت کردند که براندازیی صدام حسین،کمک به امنیت اسرائیل هم می باشد.
باتوجه به آنچه گفته شد،هرتلاشی که اوباماوملک عبدالله برای بهبود مناسباتِ دوطرفه نمایند؛بدون شک،باچالش های ربرومی باشند که آینده ی دوستی هردوکشوررابسیاردرخشان به نمایش نمی گذارد.بطورنمونه،ملت های خاورمیانه ازتونس تاکویت،باخیزش های آزادی خواهانه شان درجهت رسیدن به آزادی،دموکراسی،حقوق بشر،حکومت قانون و...ساختارظالمانه ونابکارقبلی رابه چالش گرفته اند.چالشی که طبقه ی حاکمه ی فاسد بجای بازکردن فضای فرهنگی وسیاسی به کودتاازنوع مصروتجاوزنظامی ازنوع عربستان دربحرین دست زده است که امریکاازروی فرصت طلبی یابهانه های دیگرنمی تواند به کمک عربستان وکودتاچی های مصری بشتابد.ازجانب دیگر،ازافغانستان تالیبی وازتونس تایمن،عربستان مخفی ازگروه های تروریست وتندرومذهبی حمایت کرده ومی کند که زیاد به نفع امریکانیست.بطورنمونه،طالبان افغانی وپاکستانی باکمک مالی عربستان وامارات متحده ،علیه حضورنظامی امریکادرافغانستان فعالیت های تروریستی می کنند.وقتیکه تماس های دوستانه ی امریکاباایران رادرکناردیگرناراحتی های باهمی واشنگتن وریاض بگذاریم،روشن می شود که این دو دوست دیروز،فردای دشواری پیش رودارند.
ازهمه مهم تراینکه،خاورمیانه اکنون به میدان جنگ ودرگیریی سه نیروی زیرتبدیل شده است:نخست،میانه رویی اسلامی ای تاحدی سازگاربادموکراسی وحقوق بشر،برهبریی نهضت اخوان المسلمین/برادران مسلمان.دوم،تروریسم اسلامی متشکل درماعش/ملیشه های ایران درعراق وسوریه، وداعش/دولت اسلامی عراق وشام که دومی توسط عربستان حمایت می شود.سوم،نظامی ها،شاهان وامیران فرسوده ی نفتی- عربی که تنهادرجهت نگهداریی ساختارکهنه وسرکوبگرتلاش می نمایند.ازهمه ناخوشایندتربرای عربستان اینکه،ترکیه به حیث یک کشورغیرعرب ومسلمان باحکومت متمایل به اسلام مدرن وقطر،حکومت محافظه کارعربی،ازاخوان حمایت می کنند.پرسمانیکه باعث تخریب اعصاب نظامی های مصری،عربستان ،امارات وبحرین شده است.درواقع،همین کشمکش باعث شد که گردهمائی سران عرب درهفته ی گذشته درکویت بی نتیجه پایان پذیرد.ازسوی دیگر،عربستان هم ازکودتاچی های مصری حمایت می کند وهم علیه بشاراسد، مبارزه می نماید.برخلاف،کودتاچی های مصری درجهت مبارزه بااخوانِ سوریه،ازحکومت اسد،حمایت می کنند.ازاین رو،به صراحت می توان گفت که خاورمیانه به سه بلاک رقیب زیرتقسیم شده است:نخست،ترکیه،قطر،اخوان وحماس.دم،ایران،عراق،سوریه وحزب الله لبنان.سوم،عربستان،کودتاچی های مصری،کویت،امارات وبحرین.دراین دسته ی اخیری،کویت باتروریست اعلام کردن اخوان توسط نظامی های مصری،عربستان وامارات،موافق نیست.روشن است که وارد شدنِ امریکا، دراین باتلاق عمیق جرئت وهزینه می خواهد.هزینه ی که امریکائی هاآماده ی پرداختِ آن نیستند.مثلن،عربستان ازامریکاتوقع دارد که هم بشاراسد رابردارد وهم اخوان راتروریست اعلام نماید.بهرحال،من به این باورهستم که تلاش های نظامی های مصری وعربستان ودیگرامیران درجهت نگهداشت وضع موجود،دستاورد کوتاه مدت دارد.پرسمانی که امریکامی تواند پیش بینی نماید.ازاین رو،بهترین راه کاربرای حکومت های عرب چه نظامی وچه شیخی، این است که فضای سیاسی رابازکرده به تغییرساختاری دست بزنند. زیراکه، ملت هاتغیرکرده وساختارسرکوبگرقبلی راتحمل نمی کنند. درغیرآن،اسلام میانه رورامی کوبند واسلام تروریست- وهابی - القاعده ی رابه این خاطرکه دموکراسی وحقوق بشررامانندِ طبقه ی حاکمه رد می کند،فربه می نمایند.پرسمانی که امریکا وکشورهای غربی می توانند ازآن نگران شوند.ابراهیم ورسجی