تازما نیکه زن های مسلمان ، گرفتار حجاب وبرقع اجباری با شند ، جا معه های مسلمان نمی توا نند پیشرفت کنند

این تبصره را درباره ی مقا له ی زیر عنوان " متفکران عرب وما جرای حجاب " نوشته ی مهدی دلیر، نشر شده در سا یت " دین " ارا یه کرده بودم. ازاینکه در برگه فسبوک / رخنا مه ام پخش شده است، بهتردا نستم که در سا یت " اند یشه " هم پخش ومورد استفاده ی دوستان وفرهنگیان قراربگیرد.درباره نقد حجاب اسلامی، یا حجاب موسوم شده بنام اسلامی ، توسط نو اند یشان عرب ، با تا یید نظر آن ها ، شا یان یاد آوری می دا نم که ،حکومت ها وعلما ومولوی ها وملا ها وقا ضی ها و... درکشورهای مسلمان ، کدام اصلی قرآ نی را درزند گی های سیا سی -اجتما عی- فرهنگی- اقتصادی مسلمان ها رعا یت کرده اند که این قدر به حجاب تحمیلی- اجباری برزن های مسلمان تمرکز واصرار دارند!؟ بطورنمونه ، قرآن مستقیم درامور اجتما عی وسیا سی واداری واقتصادی مسلمان ها ، به شورا وعدل وتقوی تا کید می کند. بد بختا نه ، حکومت ها وقا ضی ها ومفتی ها وعلمای رسمی آن ها وملا های زیر دست شان ، متضاد با آن ها عمل کرده ومی کنند وتنها برای عوام فریبی برحجاب اجباری به خصوص برقع / پوشش همه بدن زن ها بنام اسلام ، پا فشاری می کنند! این رفتار متنا قض حکومت ها وعلمای رسمی وغیررسمی آن ها دررا بطه به زن ها ومسئو لیت نا پذ یری های د ینی خود آن ها ، وادارم کرد تا این آیه های قرآن: اتا مرون الناس بی البر وتنسون انفسکم / مردم را به نیکی امر وخود آن را فراموش می کنید ؛ وافا تومنون بی بعض الکتاب وتاکفرون بی بعض / به بعضی کتاب ، یا قرآن ایمان وبه بعضی آن کفرمی ورزید را آورده ، دغل کاری های زورمندان سیا سی - مذ هبی یا سیا سی -مذهبی نما را برملا کنم. ازسوی د یگر،اسلام آن قدرکه به عفت زن ها تا کید کرده به حجاب / پوشش موی سرآن ها تا کید نکرده است. عفت هم که در جا معه ی مسلمان تنها زن ها را در بر نمی گیرد ، بلکه مرد ها را هم در بر می گیرد. برقع هم که بسیاری مولوی ها وملا ها برآن تا کید می کنند وطا لبان جا هل وتروریست در امارت جهلی وحشی خود برآن اصرار دارند ، ریشه هندی-یا پیشا استعماری آن دارد نه ریشه ی افغا نی. زیرا که ، در قبا یل افغان یا منا طق دو سوی مرز د یورند / افغان های قبا یلی افغان-پا کستان / زاد گاه طا لبان هم برقع وجود ندا شت وندارد. درآن سوی جهان یا غرب / اروپا وامریکا وکا نادا که ، جا معه ها پیشرفت کرده اند ، عا مل عمده ی آن برا بری زن ها ومرد ها سهم با همی آن ها درامورسیا سی -اجتما عی- اقتصادی- فرهنگی- قا نو نی- حقوقی ،می با شد. خلاف آن ، عا مل عمده ی عقب ما ند گی مسلمان ها زندان خا نه سا ختن زن ها ومصروف بچه زایدن کردن آن ها می با شد. بنا برآن ، مسئو لیت نو اند یشان د ینی وسکولار/ این جها نی اند یش ، می دا نم که برای آزاد کردن زن ها ازچنگال جهل وتوحش حکومت های ستمگروعا لمان کا سه لیس آن ها وملا های جا هل وطا لبان جا هل ترین وتروریست وقا تل وحجاب وبرقع اجباری آن ها ،مبارزه کنند. با این مبارزه ی تاریخی- سرنوشت ساز، هم زن ها آزاد می شوند هم مسلمان ها وارد جهان مدرن / نو / پیشرفته می شوند. درغیرآن ،کشورهای مسلمان درچنگال استبداد مذهبی - نظا می وتروریسم ملای- طا لبا نی ، با قی می ما نند!

خوشحا ل شدم ازاینکه آقای محمد تقی سهرا بی فر" غربت قرآن ودین داری مسلمان ها" را مطرح کرده است

ابرا هیم ورسجی این تحلیل را درپیوند به مقا له آقای محمد تقی سهرا بی فر، زیرعنوان :" غربت قرآن ود ین داریی مسلمان ها " ونشر شده در تارنمای " دین " دررز 14 سرطان ، سا ل 1401، ارا یه کرده ام. ازاین نگاه که دربرگه رخنامه ام پخش شده است ، بهتردا نستم که در سا یت " اند یشه " هم پخش شود ، تا مورد استفاده ی دوستان وفرهنگیان قرار بگیرد.ازاین نگاه که ، در افغا نستان وپا کستان وهند ، مولوی ها وملا ودرایران ، همان مولوی ها روحا نی ودرمصر و... شیخ نا میده می شو ند وازاسلام برا ست ودروغ نما یند گی می کنند ، طرح نقش قرآن درزند گی عملی مسلمان ها تو سط سهرا بی ، برا یم دارای اهمیت ویژه می با شد. همچنان ،ازاین نگاه که به تاریخ مسلمان ها وتحولات علمی-فرهنگی در کشورهای مسلمان علاقمند می با شم ، بحث درباره قرآن وتا ثیرآن برزند گی مسلمان ها برا یم ارزشمند می با شد. ازتاریخ مسلمان ها به این خاطر نام بردم که تاریخ اسلام همان دوره ی رسول ص وتکمیل نزول قرآن می با شد؛ وبعد ازآن تاریخ مسلمان ها شروع می شود. تاریخی که تا کنون ادا مه دارد. ازاینکه قرآن در جا معه ی بدوی - بی سواد عرب نازل شده است وبیشترازدو دهه بعد از نزول به صورت کتاب جمع آور شده است ، طرح این گونه پرسش ها مهم می با شد. به این خا طر که ، عرب های بی سواد تنها با اعلام مسلمان شدن بنام فتوحات بر ایران وخرا سان در بخش شرق وتا مصر دربخش غرب ، برای تحمیل ظا هری اسلام ودر اصل برای غنیمت وکنیز گیری مسلمان گری کرد ند. بنا برآن ، به صرا حت ، می گو یم که اسلام صوری را بر مسلمان ها شده ها تحمیل کرده اند. اسلام صوریی که با 90 سال حکومت وحشی اموی ها از معا ویه تا مروان،جزتوحش کاری نکرد. دردوره ی عبا سی که از 750 تا 1257 ادا مه یا فت، از این نگاه که درنتیجه ی خیزش ابومسلم خرا سا نی علیه اموی ها ، ایرا نی ها وفارسی زبان های خرا سان بزرگ سهیم قدرت با عبا سی ها شده بود ند ، فارسی زبان ها علم ودا نش را بزبان عربی مطرح وگسترش داد ند. بطور نمونه ،ابن خلدون که دراصل از عربستان می با شد ودر اند لس وقا هره وتونس بزند گی ادا مه داده است ." باور دارد که عرب ها درنوشتن وکارهای علمی ضعیف می با شند." وقتیکه عربستان را دیدم ودرآن غیر از چند رسا له قشری ازابن عبد الوهاب نوشته ی ارزشمندی نیا فتم ، به سخن ابن خلدون باورمند شدم. ازاینکه صفاریان وسا ما نیان فارسی زبان با مرکزیت هرات وبخا را ،هم زبان فارسی را تقویت هم فقه حنفی را گسترش هم فا را بی هم ابن سینای فارسی زبان ، فلسفه ی یونا نی را با زبان عربی وفارسی پیش کش مسلمان ها کرد ند ، بیا نگراین حقیقت می با شد که غیر عرب ها برای عرب ها فرهنگ سازی کرد ند. ازسوی د یگر، ازاین نگاه که در اند لس ومصر که غیر عرب بود ند وتنها عرب زبان شده بود ند ، فلسفه ابن رشد را به عرصه اند یشه ورزی آورد. تاریخ اند یشه ورزیی مسلمان ها ، نشان می دهد که جفنگیات گوی های غزا لی علیه ابن سینا به عنوان " تها فت الفلاسفه " ابن رشد را وادار کرد تا "تها فت التها فه " را بنویسد ودر دهن غزا لی مشت دندان شکن بکو بد. افسوس که در جا معه ی خلیفه وسلطان وشاه وشیخ وجنگ سالارزده ی مسلمان ها ،بیهوده گوی های غزا لی رونق یا فت واند یشه ورزی های ابن سینا وفا را بی وابن رشد ، کنارزده شد ند. با جنگ های دوقرنه ی صلیبی علیه مسلمان ها وبعد ازآن هجوم مغل ها به بغداد وبر دا شتن جنازه خلا فت عبا سی،در وا قع جنازه ی اند یشه ورزی بردا شته شد. ترک های عثما نی که جا نشین عبا سی ها شدند در لشکرکشی تا اروپا موفق اما در اند یشه ورزی نا توان بود ند. قا بل یادآوری می دا نم که ،مغل های مسلمان شده ومسلط شده بر هند وفارسی زبان شده هم کمک به ترقی فرهنگ مسلمان ها هم هندوها کرد ند. ازاین نگاه که فقه های سنی وشیعه را خلیفه ها وسلطان ها وشاه ها وشیخ ها ونظا می ها مسخ کرده بود ند وعلم کلام / عقا ید هم رنگ با خته بود ، عارفان وارد میدان شد ند. نماد بارز عارفان : مولانای بلخ درقونیه در ترکیه ی کنو نی ومجدد الف ثا نی / هزاره ی دوم در هند می با شد. در پاد شا هی های مسلمان هم که صفوی ها در ایران ووها بی ها در عربستان ،بنام دین ومذ هب ،ستمگری ها وخرافه آفرینی ها بسیار کرد ند. طوریکه تاریخ نشان می دهد ، استعمار غربی هم عثما نی را درخاورمیا نه هم مغل ها در هند براندا خت. وجای صفوی ها را قا جاری ها گرفتند وبساز روسیه وانگلیس رقصید ند. تنها درترکیه وایران ، اتا ترک ورضا شاه ، با کنارزدن ملا ها ، مدرنیسم را راه اندازی کرد ند. در جهان عرب ، هم استعمار مسلط شد هم اسرا ئیل را ایجاد کرد وا کنش عرب ها در برا برآن ها: اول ، اخوان المسلمون ؛ ودوم، ملی گرای عربی به رهبریی جمال نا صر ، ودر ایران ، وا کنش مدرنیسم رضا شاه ، ولا یت فقیه خمینی ودر اصل احیای صفوی گری می با شد. با رفتن بریتا نیا از هند ، هند وپا کستان برآمد کرد ند. افسوس که پا کستان بنام اسلام علیه اسلام مبارزه کرد. مبارزی که طا لبان را درافغا نستان ببارآورد وخود پا کستان واسلام دروغینش را زبا له کرد! بنا برآن ، آینده ی روشن مسلمان ها منوط به فهم عصری ازقرآن وبهره برداری از اند یشه ورزیی غربی به دموکرا سی وحقوق بشریی آن وکنارزدن استبداد شاه ها وشیخ ها ونظا می ها می با شد. درغیرآن ، جا معه های مسلمان درچنگال فقر واستبداد وتروریسم مذ هبی نما ،گرفتار خوا هند ما ند!

تاریخ رنسا نس / نوزای درغرب ، نشان داده است که نوسازی زبان ها بد ون نوسازیی سا ختاراجتما عی-سیا سی -اداری، نتیجه دلخواه نمی دهد

ابرا هیم ورسجی بیست وهشتم ماه سرطان ، سا ل 1401 این تبصره را درپیوند به مقا له ی زیرعنوان :" النهضه ؛ رنسا نس عربی درقرن نزدهم " نشر شده در سا یت فارسی شرق میا نه ، درروزنزدهم ماه ژوئیه - 2022-بیست وهشتم ماه سرطان، سا ل 1401 خورشیدی ،ارایه کرده ام. ازاینکه درصفحه / برگه رخنا مه / فسبوکم بخش شده شده است ، بهتردا نستم که در سا یت " اند یشه " هم پخش شود تامورد استفاده دوستان قرار بگیرد.رنسا نس / نوزای عربی در جا بجای واژه های غربی-اروپای بزبان عربی ودر واقع عربی سا ختن آن ها وکمک به ایجاد ادبیات نوین عربی موفق اما دربخش های سیا سی واداری واجتما عی وراه اندازیی تحولات سیا سی -اجتما عی موفق نه شد. علت اصلی عدم موفقیت دربخش های نا مبرده ، این می با شد که استعمار انگلیسی-فرا نسوی جا یگزین امپرا توری عثما نی درکشورهای عربی شد وموقع به تحولات اجتما عی - سیا سی-فرهنگی درخورخوا سته های مردم نداد. به سخن دیگر،استعمار غربی که جا نشین ترکیه ی عثما نی درکشورهای عربی شد ، برای تا مین وادا مه ی منا فع استعماریی خود حکومت های مستبد را بر عرب ها تحمیل کرد. حکومت های مستبدی که با رفتن استعمارکهنه نوکران استعمارهای نوین امریکای وشوروی شد ند. جا لب این بو که ، استعمارکهنه همزمان با ایجاد حکومت های مستبد عربی تا مین کننده ی خوا ست خود ، اسرا ئیل را هم در منطقه ایجاد کرد. طرفه اینکه ، استبداد راست وچپ عربی ازگونه های جمال نا صری -مصری وبعثی عرا قی-سوری ووها بی عربستا نی ، درمبارزه علیه دموکرا سی خوا هی واسلام خوا هی عربی ازگونه ی اخوا نی موفق اما درمبارزه با اسرا ئیل شکست خورد ؛ وتاوان این شکست ذلت باررا بیشترفلسطینی ها پردا ختند. دربخش خاوریی خاورمیا نه یا افغا نستان هم ، همان تجربه ی شکست خورده ی عربی تکرار شد. البته این گو نه که ، هند بریتا نیا رفت وامیران افغان دست نشا نده ی آن شد ند نوکران شوروی وفروپا شی شوروی هم این کشوررا زمین بوس وامریکا هم موفق درحکومت سازی درآن نشد. شکست دموکراسی دروغین امریکای در افغا نستان ، را بطه به قبیله اند یش بودن نوکران افغان آن وخود فروشی شان به پا کستان دارد. بطورنمونه ، افغا نستان را بدا من تروریسم قبا یلی افغا نی-پا کستا نی-همتبار اندا خت. ازاینکه پا کستان ما نند افغا نستان یک کشورپو شا لی دست سا خت استعمارکهنه می با شد، هم خود هم افغا نستان را بد بخت سا خت. شا یان یاد آوری می دا نم که ، درمقا یسه با عرب ها وافغان ها ، ایران وترکیه ی اتا ترک ورضا شاه پهلوی ، در نو سازی موفق شد ند. افسوس که اسلام گریی ابزاری وقدرت طلب هم ما نع ادا مه ی نوسازی وتوسعه ترکیه هم ما نع توسعه ونوکاری درایران شد. بنا برآن ، به صرا حت می گو یم که ، نو سازیی رنسا نسی / نوزای زبان ها وفرهنگ ها بدون نوسازیی سا ختار های اجتما عی ومذ هبی-آموزشی-پرورشی ی جا معه های سنتی کمک به ترقی وپیشرفت کشورها نمی کند. افزون برآن ، تند روی وتروریسم مذ هبی را تقویت می کند. تجربه ی تلخی که ازافغا نستان تا نیجریه درغرب افریقا ، دیده می شود.

رقا یت قدرت های بزرگ برای سلطه برموقعیت استراتژیک افغا نستان وتحمیل حکومت های قبا یلی-وطن فروش بر آن ؛ عا مل عمده بد بختی مردم این کشورمی با شد

ابرا هیم ورسجی این تحلیل را درپیوند به نوشته ی زیرعنوان " افغا نستان ، درسی برای فروتنی ابرقدرت ها" نوشته ی پیترا اشپیگل ونشر شده درسا یت " آسو" درروز25 ماه سرطان ، سا ل 1401 ارا یه شده است. ازاین که در برگه / صفحه رخنامه / فسبوکم ، پخش شده بود ، بهتر دا نستم که در سایت " اند یشه " هم پخش ومورد بهره برداری دوستان وعلاقمندان قرار بگیرد.ابرقدرت ها از هند بریتا نیا وروسیه ی تزاری تا شوروی وامریکا ،راجع به افغا نستان دشواری های زیررا دا شتند ودارند ؛دشواری های که هم بزیان خود شان هم بزیان مردم این کشور تمام شد ند: نخست ، ابر قدرت ها در فکرسلطه بر موقعیت جغرافیای-استراتژیکی افغا نستان بود ند ودراین را ستا، حکومت های نا مردمی-قبیلگی را برمردم این کشور تحمیل کرد ند ؛ دوم ، مردم افغا نستان همواره با حکومت های دست نشا نده ی هند بریتا نیا وشوروی وامریکا مشکل دا شتند ودارند؛ سوم ، امریکا هم مصرف بسیار بیهوده در افغا نستان کرد هم آن را به پا کستان تحویل وعقب نشینی کرد؛ چهارم ،پا کستان که تنها با قبا یل عقب ما نده ی افغان را بطه مرزی دارد ازآن ها طا لبان را سا خت واول آن ها را علیه فارسی زبان ها ودوم علیه افغان های وطن فروش ونوکردوگا نه ی امریکا وخود ش استعمال وسوم افغا نستان را به تروریستستان تبد یل هم خود هم طا لبان جا هل وتروریست را منفور عام وخاص در کشورما ومنطقه وجهان سا خت. نگاهی به سا بقه ی این بازیی کثیف نشان می دهد که ،شرکت هند شرقی وهند بریتا نیا بزرگ نما یان از دوقبیله وطن فروش سدوزای ومحمد زای را در خد مت گرفتند وآن ها را از 1747 تا 1947 برمردم تحمیل وآن ها را بد بخت سا ختند. ازاینکه قبیله وطن فروش محمدزی با وفات هند بریتا نیا درسال 1947 بی بادار شده بود ، حلقه ی غلامی شوروی را به گردن گرفت. داود مشهور بد یوا نه که غلام شوروی شده بود اول پشتونستان خوا هی علیه پا کستان کرد ودوم وقتیکه شوروی از پشتونستان خواهی او حما یت نکرد،ازطریق شاه ایران به سازش با پا کستان پرداخت. بنا برآن ،شوروی با کود تای ثور 1357، خلقی نما ها از قبا یل غلزی را بالا کشید واورا دفن کرد. توحش خلقی نما ها به خصوص حفیظ الله امین که مردم که خیر حتا تره کی رهبر خود را به قتل رسا ند ؛با عث شد که ارتش سرخ مدا خله وکارمل ونجیب را به میدان بیاورد که آورد. ازاینکه هم جمهوریت داود هم جمهوریت خلقی نمای تره کی-امین -کارمل-نجیب ، با منا فع مردم سازگار نبود ند جمع خیزش جهادی ها وجنگ سرد مسکو وواشنگتن ،امریکا را وارد منطقه کرد. بازیی که کمک به نا بودی شوروی وفروپا شی حکومت دست نشا نده ی آن درافغا نستان کرد. ازاینکه سیا ست امریکا دررابطه به افغا نستان فرصت طلبا نه بود، اول ازموقعیت آن علیه شوروی ودوم آن را دراختیار پا کستان نوکرد خود سپرد. پا کستان با کمک به تروریستان به خصوص القا عده با عث رخ داد یازدهم سپتا مبر 2001 درامریکا وجنگ آن علیه تروریسم ورا ندن طا لبان ریشو-تروریست به کو یته وپشاور شد. درحا لیکه امریکا طا لبان ریشوی افغان را به پا کستان زاد گاه شان رانده بود،بسیار احمقا نه طا لبان دریشی پوش را جا یگزین آن ها درافغا نستان کرد. ازاینکه هم طا لبان ریشوهم طا لبان دریشی پوش ،جا هلان در حکومت داری وموفق دردزدی وقبیله گری بود ند، هم کمک های امریکا را غارت هم کمک به بازگشت طا لبان ریشوی همتبار خود هم کمک به شکست جنگ امریکا علیه تروریسم کرد ند. امریکای زیر اداره ی ترمپ که به بیهودگی طا لبان دریشی پوش وطا لبان ریشو متوجه ومصارف کشور خود درافغا نستان را بیهوده می دا نست ،درواقع زمینه سازی برای امارت دوم طا لبان کرد ودراین بازیی کثیف خلیلزاد افغان نا قل وپا کستا نی تبار هم همکاراوشد. وجوی با یدن برنا مه ی ترمپ -خلیلزاد را در ماه اوت 2021- ماه اسد 1400 تکمیل وافغا نستان را به تروریستان تحویل داد. طرفه اینکه ،امریکای زیر اداره با یدن هم افغا نستان را به طا لبان تحویل داد اجازه ی برسمیت شنا خته شدن امارت بدوی- قبیلگی آن ها توسط جا معه ی جها نی را نمی دهد. زن ستیزی امارت طا لبان ومخا لفت آن با درس خواندن دختران هم عامل عمده برای خود داریی جا معه ی جها نی ازبرسمیت شنا خته شدن آن شد. خلاصه سخن اینکه ،بازیی کثیف قدرت های بزرگ ونوکران قبا یلی -بومی شان از سد وزای ها ها محمدزای ها وغلزای ها تا تروریسم طا لبا نی سد وزای ها وغلزای ها ونوکریی آن ها به پا کستان یا غلام غلام شدن تروریستان سدوزای-محمدزای -غلزای ، افغا نستان را بدوزخ برای با شندگان آن تبد یل کرده است!

تا زما نیکه استبداد شاهی-شیخی-نظا می برمسلمان ها غا لب با شد ، فیلسوفان وشا عران ، تا ثیری برزند گی آن ها گذا شته نمی توا نند

ابرا هیم ورسجی بیست وسوم ماه سرطان ، سا ل 1401 این تحلیل را درپیوند به مقا له ی "فیلسوفان وشاعران کجا غا یب شد ند" نوشته ی فا ضل سلطا نی ونشر شده در سا یت " شرق الاوسط " درروزدوازدهم ماه ژوئیه - بیست ویکم ماه تیر-سرطان ، ارا یه کرده ام. ازاین که در برگه ی رخنا مه / فسبوکم پخش شده است ، بهتردا نستم که در سا یت " اند یشه " هم پخش شود تا مورد استفاده ی دوستان وعلاقمندان قرار بگیرد.تاریخ علمی-فرهنگی بشر، سه برهه ی درخشان را نشان می دهد که درآن فیلسوف ها وشا عران ، سربلند کرد ند واند یشه های فلسفی واد بی شان رونق یا فتند: نخست، یونان دوره ی سقراط وافلا تون وارسطو ؛ دوم ، دوره ی حکمت وفلسفه در بغداد ؛ سوم ، دوره ی رنسا نس / نوزای دراروپای غربی. نگا هی به تاریخ اند یشه ، نشان می دهد که آتن هم اند یشه ی فلسفی وسیا سی هم فلسفه وسیا ست را در قا لب اند یشه های افلاتون وارسطو هم دموکرا سی را به جا معه ی بشری به میراث گذا شت. ویل دورانت مورخ ودا نشمند امریکای باوردارد که " وقتیکه مسیحیت وارد یونان شد، شاخ ضعیف با قی ما نده ازعقل را شکست." درروم ، هم جمهوریت ادا مه نیا فت هم مسیحیت اند یشه های یونا نی - رومی را براندا خت. درتاریخ اند یشه ی- فرهنگی مسلمان ها ،دوره ی رسا لت دوره ی پیش کردن اسلام به مسلمان ها ودوره ی خلیفه ها دوره گسترش جنگی- غنیمت درآوری - تحمیلی اسلام ودوره ی نود سا له ی اموی ها دوره وحشت وبر بریت می با شد. بربریت هم بیشتربر مردم های خراسان بزرگ وفارس یا فارسی زبان ها تحمیل شد. بر بریتی که وا کنش آن خیزش ابومسلم خرا سا نی ودفن اموی گریی وحشی وایجاد دوره ی عبا سی متشکل ازعرب ها وفارسی زبان ها می با شد. درهمین دوره ، جنبش عقل گرای معتزله که بیشتر متشکل ازفارسی زبان ها بود ودر اخیر دوره ی اموی ،ظهور کرده بود، میوه داد. میوه در قا لب " خا نه ی حکمت" که مشوق آن مامون رشید بود. ابن مقفع ، ابو حنیفه ،حسن بصری ، وشماری دیگری اند یشه ورزان فارسی زبان ظهورکرد ند. افسوس که با ظهور حنبلی گری که نماد بارزکنونی آن وها بیگری می با شد، جنبش معتزله کمرنگ سا خته شد. درحا لیکه بغداد را حنبلی گری به مرکز قشری گری ودا نش ستیزی تبد یل کرده بود ، خوشبختا نه ،ظهورسفاریان وسا ما نیان در هرات وبخا را ، هم سلطه ی خلافت بغداد را کنارزد هم هم سا ما نیان روشنگری را درخراسان بزرگ راه اندازی ورونق داد ند. روشنگریی که ابن سینا یک نماد بارزآن می با شد. بد بختا نه ، همان گونه که حنبلی گری به روشنگریی دوره ی مامون رشید پا یان داد ، محمود غزنوی به روشنگری دوره ی سا ما نی به نفع خلا فت حنبلی زده ی بغداد پا یان داد. وهجوم چنگیزخان به خرا سان وفارس وبغداد ، دوره ی سیا هی را رقم زد. دوره ی که یک ونیم قرن بعد ، با ظهور تموریان فارسی زبان شده درهرات ، تا حدی علم ودا نش رونق یا فتند. در شرایطی که تموریان تباه کاری های چنگیزخان را مهارکرده بود ند ،رنسا نس / نوزای در قرن های چهارده وپا نزده دراروپای غربی ، فصل نورا رقم زد. البته این گونه که ، پیشگام های رنسا نس / نوزای با بازنگری به فلسفه وسیا ست ومنطق وهنریو نا نی فصل نو را رقم زد ند. یعنی عقل گرای را بر مذ هب گرای کلیسایی غا لب سا ختند. درادا مه ی رنسا نس / نوزای بود که لوتر جنبش اصلاح مذ هبی را درمسیحیت براه اندا خت. جنبشی که بنام پروتستان / معترض ، یعنی اعتراض علیه کلیسا درتاریخ مذهبی اروپا وامریکا وکا نا دا و..مشهورمی با شد. اگرچه جنبش پروتستان با عث جنگ ها طولا نی مذ هبی درغرب اروپا شد، اما موفق شد که کلیسا وامپرا توریی مقدس روم تضعیف واروپای غربی را وارد عصر سکولار کند.عصر سکولاری دو تفسیردارد: نخست، بر تری بخشیدن انسا نیت انسان بر باورهای مذ هبی اش؛ دوم ، جدا کردن دین ازدولت. دروا قع ، همین دو اصل به کمک رنسا نس / نوزایی ، اروپای نورا رقم زد ند. نوگرایی پروتستا نی اروپای غربی یا بریتا نیای- فرانسوی امریکای شما لی را وارد عصرنو وسنت گرای کلیسایی اسپا نیای امریکای جنو بی را گرفتارعقب ما ند گی کرد. عقب ما ند گی ی که تا کنون ادا مه دارد. افسوس که مسلمان ها بجای بازخوا نی اند یشه ورزیی دوره ی ما مون رشید ودوره ی سا ما نی ، در قرون میا نه با قی ما ند ند. استبداد عقل گریزی شا هی- شیخی- نظا می که نماد بارز آن استبداد نظامی درپا کستان ومصر ونماد بارز استبداد مذ هبی حکومت ملای عربستان وحکومت وهابی عربستان می با شند. تروریسم طا لبان وتحمیل برافغا نستان هم زاده ی نظا می های منا فق وستمگرپا کستان می با شد. بنا برآن ، برای آینده بهترمسلمان ها ، با ید به اسلام گرایی عقلی - فلسفی اند ونیزی وما لیزی چشم بست. درغیرآن ،مسلمان ها نمی توا نند وارد عصرمدرن شوند. عصری که خوا ست فلا سفه واد یبان مسلمان می با شد.

ازاین نگاه که طا لبان جا هلان وقا تلان می با شند ، با ید به قتل مسلمان های افغا نستان ، ادا مه دهند

ابرا هیم ورسجی بیست ویکم ماه سرطان سال 1401 این تحلیل را درپیوند به گزا رشی زیرعنوان " طا لبان وقتل مخا لفان ؛ گزارشی ازنشست علما وحوا شی آن درباره ی مخا لفان " پخش شده در تارنمای " دین" ارا یه کرده بودم که دربرگه ی رخنا مه / فسبوکم پخش شده بود. بنا برآن ، بهتردا نستم که در سا یت / تارنمای " اند یشه " هم پخش شود ، تا مورد استفاده ی دوستان قرار گیرد.آغازتبصره را هم از فقه ونظر فقیهان درباره ی قتل شروع کردم. درباره فقه ونظر فقیهان را جع به قتل مسلمان ها ابراز نظر نکرده وبه تبارز نظر قرآن در باره ی قتل مسلمان ها ونا مسلمان ها تمرکزمی کنم. در فقیه ها هم ابو حنیفه نظر روشن درباره ی مبارزه ی مسلمان ها ومظلوم ها در برا بر ظا لمان وستمگران حکومتی وبیرون حکومتی ارا یه کرده است. اگر توسط خلیفه های ستمگر اموی وعبا سی ، ابو حنیفه شکنجه شده است ،بر می گردد به مخا لفت او با ظلم وستم حا کمان بر مظلومان وستمد ید گان. ازاینکه این حد یث را داریم : الد نیا یبقی مع الکفر ولا یبقی مع الظلم / دنیا با کفر با قی ما مند وبا ظلم با قی نمی ما ند ،بیا نگر زشتی ظا لم وظلم او از نگاه اسلام می با شد. در قرآن هم که ،به عدل وشوری وتقوی تا کید شده است. افسوس که درتاریخ سیاه -سیا سی نمای مسلمان ها ،هم خلیفه ها هم سلطان ها هم پاد شاه ها هم شیخ های درباری شان تحمیلی ومتضاد با اصل عدل وشوری وتقوی قرآ نی عمل کرده اند. ازاین رو،سه خلیفه ی اولی توسط مسلمان ها وپسین خلیفه ی جنا یت کاراموی توسط سربازان ابومسلم خرا سا نی واخیرین خلیفه جنا یت کار عبا سی توسط هلاکو نوا سه چنگیز خان مغل در بغداد کشته شد وهیچ مسلما نی به مرگ او اشک نریخت! دستاورد خلیفه ها وسلطان ها وشاه های ستگر وشیخ های ریا کاربرای مسلمان ها ، ادا مه حکومت های شا هی وشیخی ستمگروزوال مسلمان ها وسلطه ی استعمارهای کهنه ونو غربی وملی گرای های ستمگر ودروغین وکود تا های نظا می زاده ی استعمارهای سرخ وسیاه از پا کستان وافغا نستان تا مصر وسودان والجزایر ، می با شد. همان حکومت های ستمگرشا هی -نظامی ، تند روی مذ هبی را خلق کرد ند وتند روی مذ هبی تروریسم مذ هبی نمای طا لبا نی والقاعده ی ودا عش های شیعه وسنی را در خا ورمیا نه بوکو حرام / علم ودا نش نو حرام را در نیجریه ونیجر وکا مرون وما لی در غرب افریقا خلق وسلام را دین تروریست پرور معرفی کرد ند. در باره طا لبان وقتل مسلمان های افغا نستان توسط آن ها که موضوع محوری گزارشی می با شد که در باره ی آن این تبصره یا تحلیل را ارا یه می کنم ، شا یان تا کید وتذ کر می دا نم که ، طا لبان وامارت آن ها دو ویژه گی نفا قی وجا هلی وضد اسلامی دارد:نخست ، 98 در صد اعضای طا لبان هم توان تلاوت قرآن را ندا رند هم خا ستگاه آن ها بخشی قبا یلی-بدوی افغا نستان وپا کستان می با شد: دوم ، طا لبان را نظامی های منا فق وتروریسم وجنا یتکار پا کستا نی ایجاد وبرای کشتار مسلمان های افغا نستان صادر کرده اند. نظامی های پا کستا نی هم که هم قا تل مسلمان ها هم دشمنان اسلام می با شند. همین نظامی های وحشی طا لبان افغان را برای دو هدف پلید سا ختند: نخست ،افغا نستان را به تروریستستان تبد یل کنند؛ دوم ، درآن ، تروریستان پا کستا نی را تربیت وبه کشمیر زیر اداره ی هند صادر کنند. در حا لیکه کشمیر زیر اداره ی هند هم توسعه اقتصادی دارد هم جا ذ به ی بزرگ برای جهان گردان دارد. وارونه ی آن ،کشمیر زیر اداره ی پا کستان ما نند ما نند منا طق قبا یلی شمال غرب آن عقب ما نده وبد بخت می با شد. از همین منطقه ی قبا یلی بد بخت می با شد که نظا می های منا فق پا کستا نی ،طا لبان پا کستا نی را برای تقویت طا لبان افغان سا ختند. بنا برآن ، هم نظا می های منا فق پا کستا نی هم طا لبان پا کستا نی هم طا لبان افغان یا شا خه ی ریشو-تروریست ارتش پا کستان در افغا نستان ، ما موریتی غیر از کشتارمسلمان ها وزن ستیزی ودشمنی با درس خوا ندن دختران مسلمان وبد نام کردن اسلام درکشور بد بخت ما ومنطقه وجهان ندارند.

فرارسیدن عید سعید قربان را به هم وطنان عزیز وجفا کشیده ام مبارکباد می گویم

ابراهیم ورسجی عید آمد و عید آمد ، یاری که رمید آمد / عیدا نه فرا وان شد ، تا باد چنین با دا مولا اگرچه مردم افغا نستان ، گرفتارتباه کاری های حکومت فا سد طا لب کرزی وطا لب غنی وتروریسم طا لبا نی زاده نا توا نی ای آن ها و مورد حما یت پاکستان می باشند وآرا مشی ندارند که به آن ها عید قربان را مبارک باد بگویم ! با وجود آن ،به این خا طرکه عید قربان ومرا سم حج وقربا نی انجام رکن پنجم اسلام می با شد، بهترمی دا نم که فرارسیدن آن را به هم وطنان عزیزوجفا کشیده ام مبارک باد بگویم! وقتی که ازنبود صلح که زاده ی حکومت داریی فا سد وتروریسم طا لبا نی در افغا نستان یاد کرده وعید قربان را به مردم جفا کشیده ای آن مبارک باد می گویم ، درضمن عید مبارکی ، پیامی هم به مردم به خصوص فرهنگیان آن ها ومدا فعان جا معه ای مد نی وحزب های بی شمارسیا سی-مذ هبی ودوستان فسبوکی ام دارم وآن این هست که ، به انجام مرا سم حج وبرگزاریی عید قربان وقربا نی کردن چند بزوگوسفند وگا و بسنده نکرده بهتراست که درباره مشکلات اصلی کشوروراه بیرون رفت ازآن هم توجه وتمرکزنما ییم. همچنان ، با وردا شته با شیم که توا فقنا مه ای امریکا با تروریستان دردوحه که درروزدهم ماه حوت 1398 امضا شد وعقب نشینی آن ،نه تنها کمک درمهارتروریسم وتا مین صلح درافغانستان نکرد بلکه آن را تحویل تروریستان داد! وافزایش حملات تروریستی طا لبان از روزامضای توا فقنامه دوحه تا فرار طا لب غنی دزد وغارتگروتحویل کا بل به طا لبان توسط او ، نشان می دهد که توا فقنامه برای آشتی میان خارجی ها وتروریست های دوسوی مرزدیو رند وخشونت های بیشترعلیه مردم افغا نستان امضا شده است! واقعیت این هست که ، حکومت داریی فا سد - نا بکار، وابستگی مرگبار آن به امریکا ، تروریسم واردا تی ازپاکستان ، پارلمان د ومنزله که برای تطبیق قا نون به ارگِ گرفتاریک بیمارعصبی- روا نی فشاروارد کرده نه نتوا نست ، شورای بیهوده ملاها وشورای عا لی صلح ، کمیسیون بیهوده ی حقوق بشر، و نبود یک حزب سیا سی فرا قومی که توقع مردم را به حیث بد یل حکومت مسخره برآورده نما ید، سیا ست بازی های با ندی- قبیلگی درارگ وکاخ سفیدار ،تلف شدن چیزی کمتراز یک صد و هفتاد میلیارد دا لرکمک های بیرونی که 146 میلیارد دا لرآن کمک های امریکا می با شد ؛ ومنا بع هنگفت درونی برای دولت سازی وتا مین امنیت وبازسازیی که تحقق نیا فتند، وفرارشبه بزرگان حکومتی دربیست سا ل گذ شته ازابرازنظر درباره شکست دولت سازی، بازسازی وغارت سرما یه های هنگفت یاد شده ، فرب شدن ما فیای مواد مخدر وافزا یش شمارمعتا دان ، حضورشش میلیون آواره دربیرون کشوربه خصوص درپاکستان وایران که مواد خام تروریست پروریی آن ها دروطن ما شده ومی شود ، مشکلات اصلی مردم افغا نستان می با شند. افزون برآن ها، بی ارزش ساخته شدن ارزش های ما نند جهاد، یا مبارزه درراه تحقق آزادی وعدا لت، نظام اسلامی خوا هی که طا لبان آن را به تروروکشتارافغا نستا نی ها تبد یل ود ین اسلام را به حیث د ین تروریست پروروافغان ها را درجهان تروریست معرفی کرده اند. همچنان، بی ارزش ساخته شدن جمهوری اسلامی ،حکومت قا نون، دموکراسی، حقوق بشروحقوق زن خوا هی وآزادی رسا نه ها توسط حکومت فا سد ودرما نده وتوا فق بیمار طا لب غنی- عبدالله ، که حکومت کرده نه توا نستند وجاده سازی برای امارت تروریستی طا لبان کرد ند ، چنان نا با وری وبحران ارزش ها را درجا معه گسترانده است که مشکل است درصورت تهیه وارا یه ی استرا تژیی ملی ای نجات بخش هم بتوان حما یت مردم به خصوص آگاهان را درجا معه ای چند قومی افغا نستان کمای کرد. ازاین رو، ازهمه ای فرهنگیان وآگاهان وطن دوست می خواهم که درجهت مهاربحران سیا سی- اداری وتروریسم روبه گسترش وواردا تی-طا لبا نی ازپاکستان، دست بد ست هم داده مبارزه دوام دار وجدی را آغازنما یند. درغیرآن، باورنما یند که تروریسم طا لبا نی رو به گسترشی مورد حما یت پاکستان ، آینده ی سیاه تری را برای افغا نستان رقم خواهد زد!

امارت طا لبان ؛ بد ون پذ یرش حقوق بین الملل ومنشورجها نی حقوق بشروبرا بریی حقوق زنان ودرس خوا ندن دختران ، نمی توا ند مشروعیت ملی وبین المللی کمای کند

ابرا هیم ورسجی روز شنبه ، یازدهم ماه سرطان ، سا ل 1401 این تبصره را درپیوند به گزارش خبرگزاری اروپا زیرعنوان " قطعنا مه " گردهمای بزرگ روحا نیون افغا نستان "دولت طا لبان را برسمیت بشنا سید، ارا یه کردم. ازاین که در صفحه ی فسبوک / رخنا مه ام پخش شده است ، لازم دا نستم که در سا یت " اند یشه " هم پخش شود. متن اصلی تبصره هم قرار زیرمی با شد: نشست سه روزه ی اعضای طا لبان ، با خوا ست برسمیت شنا ختن امارت آن ها توسط جا معه ی جها نی به پا یان رسید! ازاین که ما درافغا نستان ، عا لم های دینی نداریم وتنها مولوی ها وملا ها وطا لبان / شا گردان آن ها را داریم ومهتمم یا رئیس مدرسه " دیو بند " مرکز فقه حنفی درهند ، مولوی را عا لم نمی دا ند ، گردهمای علما نا میدن نشست طا لبان را خلاف واقعیت دا نسته سرزنش می کنم. به این خاطر سرزنش می کنم که ما درافغا نستان تنها شماری کمی مولوی ها وبیشترملا ها وطا لبان داریم نه عالمان. درباره ی طا لبان هم ، اطلا عات وا قع بینا نه وگسترده دارم که 98 در صد اعضای آن ها توان تلاوت قرآن را ندارند. یعنی آن ها طا لبان هم نمی با شند. به این خاطر طا لبان نمی با شند که طا لبان حد اقل توان تلاوت قرآن را دارا می با شند. سخنرا نی ملا هبت الله امیر نام نهاد طا لبان را شنیدم وآن را بی را بطه با اسلام ونیازمندی های فوری وروزا نه ی مردم افغا نستان می دا نم. طرفه اینکه ، امیر نام نهاد طا لبان به حا ضران جرگه ی طا لبا نی پشت داده واز پس بروی آن ها سخنرا نی ودراصل " گ " پرت کرده است. همین که امیر نام نهاد طا لبان ازعقب با شرکت کننده های جرگه ی طا لبا نی " گ " زده است ، نشان می دهد که نه شعور دینی دارد ونه نیازمندی های جاری وفوریی مردم افغا نستان را درک کرده می توا ند. تاریخ مسلما ن ها ، نشان می دهد که خلیفه ها وسلطان ها وشاه ها وشیخ های ریا کار وتوجیه گرجنا یت های آن ها، در مسجد ها درحضورآن ها حاضر وخود را معرفی کرده اند. وارونه های تاریخ نا شاد خلیفه وسلطان وشاه وشیخ زده ی مسلمان ها ، مردم افغا نستان نه ملا عمر نه ملا منصور، دوامیرمتوفای طا لبان ونوکران نظا می های پا کستا نی را د ید ند وملا هبت الله ، امیرکنونی طا لبان ودست ساخت آی اِس آی / شبکه ی جا سوی ارتش تروریسم کارپا کستان درافغا نستان هم ، بعد از ده ماه وهفده روز غیبت ، درگردهمای طا لبان ودراصل جا هلان حا ضر وازعقب سخنرانی یا " گ " پرت کرده است. دراین را ستا ، تاریخ نا شاد مسلمان ها ، نشان می دهد که خلیفه ها وسلطان ها وشاه های ستمگر وشیخ های ریا کار ومداح آن ها در مسجد ها وگردهمای ها و... حاضر وبا ابراز سخنرا نی ها ازآن ها کسب کمک می کرد ند. کارهای که امیران نام نهاد طا لبان کرده نتوا نستند! افزون برآن ، درده ماه وهفده روزعمر سیاه امارت تروریستی - پا کستا نی طا لبان ، دزدی ها وتجاوزها وتوهین های به مردان وزنان افغا نستان صورت گرفته است که درتاریخ مسلمان ها که خیر حتا درتاریخ سیاه امیران انگلیسی -روسی -امریکای افغانستان هم دیده نشده اند. همچنان ، تاریخ فرهنگی مسلمان ها ، نشان می دهد که ستمگر ترین امیران هم ما نع درس خواندن دختران نشده است. یعنی خلیفه ها وسلطان ها وشاه های ستمگر تحمیل شده بر مسلمان ها مشوق درس خواندن پسران ودختران مسلمان ها حد اقل درکنارمسجد ها بود ند. وجهان مدرن هم که پیشرفت نا مسلمان ها وپس رفت مسلمان های شاه وشیخ زده را نما یان سا خته است. بنا برآن ، بد ترین وستمگرترین شا هان هم اهمیت درس خواندن پسران ودختران مسلمان را درک وحد اقل ما نع آن نه شده اند! افسوس که ملا هبت الله امیر طا لبان ، چنان جا هل می با شد که درسخنرا نی خود درگردهمای طا لبان ودراصل جا هلان ، اشاره ی به بازکردن مکتب های دختران نکرد! بنا برآن ، مسئو لیت مردم افغا نستان به خصوص با سوادان آن ها چه ملا های مخا لف طا لبان چه دانشگا هی های آن ها می دا نم که کمر به مبارزه ی سازمان یا فته علیه امارت جا هلی- تروریستی طا لبان / شا خه ی ریشو-تروریستی ارتش پا کستان بسته کنند وادا مه دهند! درغیر آن ، طا لبان افغا نستان را به جا هلستان وتروریستستان تبد یل می کنند!

گروه های تروریستی مسلمان نما ضربه ی را به اسلام ومسلمان ها درشرق وغرب زده اند که ، استعمارهای کهنه ونو زده نتوا نستند

ابرا هیم ورسجی دهم ماه سرطان ، سال 1401 این تبصره را درپیوند به گزارشی زیرعنوان " محا کمه درپا ریس وپرسش های آینده " گزارشگر امیر طا هری ونشر شده درسا یت ایران گلوبل ، درروزاول ماه ژوئیه -دهم ماه سرطان ، ارا یه می کنم. محا کمه هم که درپیوند به عملیات تروریستی ماه نوامبر 2015 درپا ریس صورت گرفته است که مسئول آن 23 جوان ساده مسلمان می با شند.ازتروریستان تنها صلاح سلام زده مانده است. دراثر تروریسم آن ها ، 130 تن کشته وصد ها تن زخمی شده بود ند.بنا بر آن ، به نفع داد گاه فرا نسه می دا نم که عا ملان اصلی ترور2015 درپاریس را عا دلا نه محا کمه وکیفردهد ؛ وبه نفع دا نشمندان مسلمان می دا نم که تقسیم جهان به دار الاسلام ودار الحرب را تفسیرمجدد کرده اسلام را دین تروریسمزا معرفی نکنند. به گو نه ی که ولا یت فقیه ، امارت طا لبان ، دا عش های شیعه وسنی در عراق وسوریه ولبنان وبوکوحرام / علم ودا نش نو حرام در نیجریه ونیجروکامرون وما لی در غرب افریقا والشباب در صوما لی ، یا ازافغا نستان تا افریفای غربی معرفی کرده اند. تاریخ اسلام درمکه ومد ینه ، نشان می دهد که دردومی مشرکان مکی بر محمدص ویا را نش هجوم آورد ند وبا عث جنگ دفاعی او ویا را نش شد ند. طرفه اینکه ، درده سال اخیر رسا لت یا اسلام که درآن جنگ های دفا عی صورت گرفته اند، به گفته ی سید ابوالاعلی مودودی در " بر نا مه ی انقلاب اسلا می" تنها هزار نفر مسلمان ومشرک کشته شده اند. کشته شدن هزار مسلمان ومشرک درده سا ل جنگ های هجومی مشرکان وجنگ های دفا عی مسلمان ها که به مها جران وانصار مشهور می با شند ،نشان می دهد که اسلام ارزش خاص بزند گی انسان ها چه مسلمان چه نا مسلمان قا یل می با شد. وقتیکه محمدص مکه را بدون جنگ فتح ومخا لفان خود را عفو کرد ، دروا قع ، ازانتقام خود داری وارزش خاص به انسا نیت قا یل شد. افسوس که خلا فت ها وسلطنت ها وحکومت های مستبد شیخی وشا هی- مخا لف قرآن ورسا لت ، چنان اسلام را مسخ کرده اند که اسلام کنو نی را یج درمیان مسلمان ها دراصل اسلام صوری می با شد وکمترین را بطه با اسلام قرآنی دارد. نماد بارزی اسلام صوری در حکومت داری های کنو نی ، ولا یت خشن فقیه درایران ووها بیت خشن در عربستان وامارت های اول ودوم طا لبان درافغا نستان، می با شند. نظا می ها وملا های منا فق وتروریسم کار پا کستا نی که افغا نستان را به تروریستستان طا لبا نی تبد یل کرده اند ،شاخ ودمی دراز تر وتیزتراز ولا یت فقیه انقلابی نما ووها بیت قبیلگی - سنتی-عربستا نی دا رند! بطور نمونه ، نظا می های تروریسم کارپا کستا نی از 25 مارس 1971 تا پا نزدهم دسا مبر همان سال ، سه ونیم میلیون مسلمان را درپا کستان شرقی کشتند ( رک به شرق دورسرخ هست، بخش گفت وگوی هیکل روزنا مه نگار مصری با شیخ مجیب الرحمن اولین رئیس جمهور بنگله دیش بعد از وفات پا کستان متحد). همان نظا می های منا فق وتروریسم کارپا کستا نی که درچند جنگ با هند برای گرفتن کشمیر شکست خورده بود ند ، به تروریسم کاری در کشمیر وافغا نستان دست زد ند. ازاینکه هند قوی وافغا نستان ضعیف می با شد، نظامی های پا کستا نی دومی را به تروریستستان تبد یل کرده اند. بطورنمونه ،طا لبان افغا نی وپا کستا نی وگروه حقانی متشکل از افغان های دوطرف مرزدیورند والقا عده ولشکر طیبه ولشکرانصار وچند گرو تروریستی د یگر ، تولید نظا می های منا فق وتروریسم کارپا کستا نی می با شند. القا عده هم که آغازگر تروریسم در خا ورمیا نه می با شد. وبعد ترازآن ، جنگ احمقا نه جورج بوش درعراق ورقا بت ولا یت فقیه ووها بیت در خاورمیا نه ، دا عش را درمنطقه تولید کرد. الشباب درصوما لی وبوکوحرام درنیجریه ونیجر وکا مرون وما لی ، نماد های بارزطا لبان والقا عده در شرق وغرب افریقا می با شند. جمعیت مسلمان فرا نسه که اکثرا عرب وافریقای -آسیای می با شد، زمینه تروریسم کاری های طالبان والقا عده ودا عش وبوکوحرام شده است. تروریسم کاریی که کمک به اسلام هراسان درمبارزه با اسلام ومسلمان ها درفرا نسه ودیگرکشورهای اروپای وامریکا کرد. بنا برآن ، به نفع مسلمان ها دراروپا وامریکا ، می دا نم که ازتروریستان مسلمان نما دوری اختیارکنند وبه نفع حکومت های دموکرا تیک غربی می دا نم که حساب مسلمان ها واسلام را از تروریستان بومی وغیر بومی جدا کنند. درغیرآن ، تروریستان را قوی ترمی کنند.