جلوکاهش ارزش افغانی باید گرفته شود!
ابراهیم ورسجی
11- 6- 1394
درروزهای پسین،مردم شاهد کاهش شتاب زده ی ارزش افغانی دربرابرارزهای بیرونی به ویژه دالربودند؛کاهشی که ادامه دارد وباعث نگرانی ها،درحکومت وحکومت شونده هاشده است.روشن است که، ارزش پول یک کشورپیوند ناگسستنی با صلح وثبات وگونه ی سرمایه گذاریی بیرونی ها ودرونی ها وکارکرد حکومت درعرصه های تولید وتوزیع سرمایه وسرمایه گذاری دارد.مسایل یا پرسمان های که درآن ها کارکرد حکومت وسرمایه گذاران کمرنگ به نظرمی رسد. بهرحال، پرسش بنیادی این است که ، چرا پول افغانی این روزها این گونه شتاب زده روبه فرود نهاده است؟ برای پاسخ بهترپرسش یاد شده، لازم است به عامل های زیرانگشت گذاشته شود: نخست، دولت افغانستان در 15 سال گذشته نتوانست کارکرد موثری درعرصه های تولید سرمایه وسرمایه گذاری ازخود نشان دهد.دوم، کارکرد کمرنگ دولت درزمینه ؛ باعث شد که، اقتصاد افغانستان متکی به کمک های بیرونی وبه سخن دیگر،اقتصاد مصنوعی شود.
ازسوی دیگر، تقلب در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته وبجای رئیس جمهورمنتخب شکل گرفتن حکومت با پا درمیانی امریکا ، پایان کارکرد جنگی ناتو ونا به سامانی دستگاه دفاعی- امنیتی افغانستان، تروریستان وبادارشان، یعنی پاکستان را امید وارساخت که درحملات بهاری سال جاری که روبه خزان دارد، می توانند دولت را زمین گیرنمایند.مسئله یا پرسمانی که حسب خواست دشمن رقم نخورد؛ اما تا ثیرمنفی خود را بر اقتصاد بویژه کاهش ارزش افغانی به نمایش گذاشت.سوم، طوریکه دیده شد، سه مسئه ی دیگر، یعنی کاروباربزرگ درکابل به دالر ، کاربرد کلدار دربخش های جنوب وجنوب شرق وانتقال پول های مشروع ونامشروع پول داران افغان به بیرون، کمک کرد به کاهش پول افغانی.ازجانب دیگر، آن عده تازه به دوران رسیده های حکومتی که ازگنج باد آورده ی جنگ علیه تروریسم ومواد مخدرسرمایدارشده اند، ازترس گسترش تروریسم که خود شان درگسترش آن نقش بزرگ داشتند ودارند؛ دست به فروش دارای های سیاروثابت خود برای انتقال به بیرون زده اند.درواقع، این گونه خرید وفروش ها، جمع فرارسرمایه گذاران بومی عیربومی ونابکاری حکومت، کمک کرده است به فرود بی سابقه ی ارزش پول افغانی.
اکنون که چنین شده است، پرسش اصلی این است که دولت درجلوگیری ازکاهش ارزش افغانی چه کاری کرده می تواند؟ روشن است که کارکرد حکومت درزمینه پیوند نزدیک دارد با راه اندازی اصلاحات وکارآمد سازیی حکومت وحکومت گران تا اعتماد مردم وسرمایه گذاران را جلب کرده بتواند.اگرچه محمداشرف غنی ورئیس اجرائیه ی ازنظرقانون پا درهوایش، وعده های زیا دی برای حکومت داریی خوب وجلب سرمایه گذاران وبهبود اوضاع اقتصادی - امنیتی مردم دادند،اما دریازده ماه گذشته عملکردشان درسمت مخالف وعده هایشان سیرکرده است.پرسمانی که اثرات منفی آن بیشترازدیگربخش ها دراقتصاد وکاهش ارزش پول افغانی دیده می شود.
بهرحال، فکرمی کنم اگرسران حکومت دست به اقدامات زیربزنند؛ بدون شک، درگام نخست کمک به جلوگیری ازکاهش ارزش پول افغانی ودرگام دوم باعث تثبیت اوضاع سیاسی- امنیتی- اقتصادی کشورخواهند کرد:نخست، طوری برنامه ریزی نمایند که کمک به احیای منابع مالی درونی نماید.دوم، معلوم است که چنان برنامه ریزیی پیوند ناگسستنی با حکومت خوب وکارآمد دارد.سوم، کاربرد درست کمک های بیرونی درپروژه های درونی به گونه ی که همکاردرافزایش درآمد درونی وکاهش وابستگی به کمک های بیرونی شود.چهارم، جلوگیری ازکاربرد پول های خارجی به ویژه دالروکلدارپاکستانی درمعامله های تجاری وخرید وفروش های بزرگ.پنجم، آوردن بهبود درکارکرد گمرکات وبالابردن درآمد گمرکی.ششم، وقتیکه کارکرد گمرک ها بهبود یافت، صادرکردن تولیدات خودی ووارد کردن تولیدات بیرونی هم درست / شفاف می شود هم کمک درنگهداشت ارزش پول افغانی وموازنه میان واردات وصادرات می نماید.دراخیر، به صراحت می توان گفت که تثبیت ارزش پول افغانی کمک به ثبات سیاسی وتامین امنیت هم می نماید.درغیراین صورت،هم کمک های بیرونی کاهش میابد هم ادامه ی بحران مانع مهارتروریسم شده پول افغانی را به دهه ی 1990 سده ی بیستم می راند.پرسمانی که برای حکومت گران وحکومت شوند گان زیان بخش تمام خواهد شد.