پا کستان در لب پرتگاه

بخش نخست ابرا هیم ورسجی روز چهار شنبه ، نهم ماه جوزا ، سا ل 1403 پا کستان درلب پرتگاه ، آینده امریکا ، پا کستان وافغا نستان ، نما یه ، یا عنوان کتا بی می با شد که احمد رشید نویسنده ی پا کستا نی نو شته وآن را در سا ل 2012 ترسای -1391 خورشیدی ، پخش کرده است. شا یان یا د آوری می دا نم که ، اوضاع سیا سی ،اقتصادی ، اجتما عی وموقعیت منطقه ی وجها نی کنو نی پا کستان وافغا نستان ، بسیار بد تر یا نا بسا مان ترازسا ل نشرکتا ب نا مبرده می با شد. امریکا هم متوجه د وگا نه بازیی پا کستان با منا فع خود ش درمنطقه شده است وگرا یش به سوی هند درجهت مهارنفوذ چین درآسیا وجهان پیدا کرده است. چرخشی بی سا بقه که ذهن نظا می ها وسیا سی های پا کستا نی را پریشان کرده است! ازاین نگاه که ، درحا ل به پا یان رسا ندن کتا بی درباره ای تباه کاری های طا لبا نی- تروریستی پا کستان درافغا نستان می با شم ، و احمد رشید هم سه کتا ب به عنوان های زیر: طا لبان ، اسلام مبارز، تیل وبنیاد گرای درآسیای مرکزی ،فرورفتن درآشوب وپا کستان در لب پرتگاه را نویشته است. ونوشته ای سوم احمد رشید را تا حدی همساز با نوشته های قبلی وخود ونویشته ی که در حا ل تکمیل آن می با شم یا فتم. بنا برآن ، به بازتا ب بخش های ازآن که به اوضاع نا بسا مان افغا نستان وبحران اقتصادی- سیاسی پاکستان مربوط می با شد ، می پردازم. همچنان ، بهتر است یا د آورشوم که ، احمد رشید درنوشته خود اوضاع پا کستان را ما نند اوضاع افغا نستان نا بسا مان معرفی کرده است. شا یان یاد آوری می دا نم که ، نوشته ام درباره کتا ب احمد رشید نه دریک مقا له بلکه درچند مقا له بازتا ب دا ده می شود. نا گفته نما ند که ، در نوشته ای احمد رشید ،در باره ی اوضاع افغا نستان وپا کستان ،کمبودی های می بینم که زا ده ای ترس از آی اِس آی / شبکه ی در ظاهرامنیتی ودراصل تروریسم کارارتش پا کستان درافغا نستان وکشمیرزیراداره ای هند ، می با شد. ازاینکه احمد رشید دا نش تخصصی خبرنگاری دارد نه سیا سی وروا بط بین الملل ، کمبودی در نویشته ای او موجه می با شد. با وجود کمبودی درنویشته احمد رشید که آن را زا ده دا نش خبرنگاری وکمرنگی دا نش سیا سی او می دا نم ، در باره ای بخش های ازآن که همسان با عنوان ومحتوای مقا لا تم می با شند ، ابرازنظر می کنم وابراز نظر را هم با بررسی پیش نویس نو یشته ای او می آغازم. شا یان یا د آوری می دا نم که ، نویشته احمد رشید درپسین سا ل دوره نخست ریا ست جمهوری بارک حسین او یا ما رئیس جمهورسیاه پوست وافریقای تبارامریکا پخش شده است. قا بل تذ کر می دا نم که با شروع ریا ست جمهوری بارک او با ما درماه ژا نویه 2009 ،امریکای ها واروپای ها امید وارشد ند که تعهدا ت امریکا به افغا نستان را دربخش های ما لی ، نظا می ، پیشرفت اقتصادی ، حکومت سازی وبا لا تر ازآن ها راه حل سیا سی برای پا یان جنگ عملی کند. واوبا ما وعده کرده بود که با همکاری همسا یه های افغا نستان صلح را درآن کشورتا مین کند. همچنان ، اوبا ما وعده کرده بود که دربخش های آموزش وپرورش وبهدا شت ، رسا نه ها ، سا ختن ارتش نوو کنارزدن القا عده ،درافغا نستان بهبود های آورده شود. با وجود آن ، افغا نستان در بخش های: نظا می ، سیا سی ، اقتصادی ، انسا نی رو به وخا مت گذا شت. خشونت فزونی یا فت وخیزش طا لبان گسترش پیدا کرد. به گونه ترا ژدی ، وقتیکه پا یان بازی فرا رسید ، حکومت امریکا استرا تژی سیا سی ندا شت وارتش ونهاد اطلا عا تی امریکا درچوکی نخست را نند گی جنگ نشسته بود ند. امریکا ونا تو هم برنا مه بیرون رفتن ازافغا نستان را درسا ل 2014 روی دست دا شتند. وحکومت امریکا بیا نیه های درباره ای سپردن اختیا را ت به حکومت افغا نستان وارتش آن را رسا نه ای کرد. بیا نیه های نا شفا ف وسوا ل برانگیز ؛ ازاین نگاه که ، ازپا یان جنگ درآن ها سخنی گفته نه شده بود! دشواری امریکا در افغا نستان این بود که ، درباره ای اوضاع آن یا آگا هی ندا شت واگر دا شت آگا هی مسخ شده وارا یه شده توسط نوکران افغان آن بود. طرفه اینکه ، نوکران افغان امریکا نوکران پا کستان هم می با شند. ازاینکه افغان ها ریشه ای هندی دارند وتوسط شرکت هند شرقی وجا نشین آن هند بریتا نیا بر خرا سان تحمیل شده اند وفرهنگ ندارند وتاریخ دروغین هم سا خته اند ، با ید که به امریکا با دار خود اطلا عا ت دروغین می دا د ند! همین که ،طا لب غنی پا نزده روزپیش از تخلیه میدان هوای کا بل توسط امریکا ، ازآن گریخت ، بیا نگر فقر تاریخی- سیا سی - فرهنگی ووطن فروشی استعمارزی های افغان می با شد. پا کستان هم می خوا ست که با سلطه برافغا نستان از طریق تحمیل طا لبان برآن ، موضع خود را در برا برهند برای گرفتن کشمیرتقویت کند! وارونه ی آن ، هم افغا نستان را به تروریستستان تبد یل کرد هم نارند را مودی نخست وزیر هند که یک هند وی بنیا د گرا یا طا لب هند ومی با شد با انتقا ل شماری زیا دی هند وها به کشمیر، مسلمان ها را درآن به اقلیت تبد یل کرد! به سخن د گر، پا کستان هم به مردم افغا نستان هم به کشمیری ها خیا نت کرد! خیا نت هم بنام تطبیق شریعت تروریستی- طا لبا نی- پا کستا نی! بطورنمونه ، پا کستان بنام تطبیق شریعت تروریستی- طا لبا نی درافغا نستان به فکر تقویت موضع خود در برا برهند بود. بنا برآن ، هم افغا نستان را تخریب کرد هم خود را درمنطقه وجهان منزوی ترومنفورترسا خت! معلوم است که گسترش جنگ وتروریسم طا لبا نی درافغا نستان توسط پا کستان ، طا لبان پا کستا نی را تحویل تروریسم کارداد. بطور نمونه ، گسترش جنگ بحران ژرفی را تحویل پا کستان دا ده است ؛ اما رهبران سیا سی ونظا می آن نه جرئت دارند ونه آگا هی تا اصلا حا ت در اقتصا د وسیا ست خارجی کشورخود بیا ورند. و دولت پا کستان چند ین گروه افرا طی- جنگی- جهادی ازجمله طا لبان پا کستا نی را تقویت کرده است. گروه های که اکنون پا کستان را تهد ید می کنند. ارتش پا کستان از طا لبان افغان وشا خه ها ورهبران آن ها حما یت وجا یگاه امن ازسا ل 2001 تا کنون به آن ها فراهم کرده است. امریکا هم می دا نست که پا کستان طا لبان کاری می کند اما نا کام در مما نعت از آن شد. در نتیجه ای طا لبان کاریی ارتش ( درپا کستان وافغا نستان )، ارا یه خد ما ت شهری مختل ، تطبیق قا نون کمرنگتروبد بختی اقتصادی ژرفتر شد! همچنان ، رخ دا د های طبیعی وا قع شد ند وحکومت کمترین کمک هم به مصیبت د ید گان کرده نتوا نست واکثریت مردم هم از امنیت محروم شد ند. به گو نه ی بارزوغیرقا بل انکار ، اوضاع نظا می وسیا سی درافغا نستان وپا کستان در دوره بارک او با ما نا بسا مان ترشد ند. افزون برآن ، برای دوسا ل روا بط امریکا وپا کستان به مرز فروپا شی رسید. فروپا شی که اوبا ما ومقام های حکومتی او تا حدی زیادی مسئول آن بود ند. به این خا طرکه ،نا کا می آن ها درکارکرد گروهی وسیا ست های متنا قض وبرخورد های گروهی ونا باوری درباره پا لیسی امریکا درمنطقه وضع را بی ثبا ت ترکرد. و به بازی گران منطقه ی هم وقت داده شد تا از آن تنا قض ها بهره برداری کنند. میراث جنگ سرد وجنگ علیه تروریسم هم خود نمای می کرد ند.... چین وهند هم پیشرفت های اقتصادی بارزی کرد ند وکشورهای مسلمان هم موج دموکرا سی خوا هی بنام بهارعربی درکشورهای گرفتار استبداد دا شتند ؛ وزن ها هم خیزش های حق طلبا نه ی جها نی کرد ند! متا سفا نه ، خیزش های نا مبرده در آسیای جنوبی ومرکزی خود نمای نکرد. بخش مهم جهان ، زاد گاه القا عده ،گرفتارگروه های تند رو وسلاح های اتومی شد. هنوز افغا نستان وپا کستان تا ثیری زیا دی بر ثبا ت جهان نبست بد یگر بخش های آن دارند وما به تلاش ها برای صلح وثبا ت کمتراهمیت داد یم... دراین را ستا ، احمد رشید می نو یسد : این سومین کتا ب من درباره ی جنگ درافغا نستان ورویداد های سیا سی درپا کستان وآسیای مرکزی می با شد که امریکا آن ها را برای منا فع خود راه اندازی کرد. احمد رشید می نویسد : برای سه دهه سفرکردم ونوشتم وگزارش دا دم وسخن گفتم درباره جنگ ورویداد های سیا سی که شا هد آن ها بودم. دراین مد ت سی سا ل که سپری کردم ، کوشش کردم کمک کنم به سیا سی ها ودپلمات ها یا سفیرها که راه حل برای دشواری های افغا نستان پیدا کنند... و نوشته اولم به عنوان طا لبان می با شد که رویدا د های افغا نستان در دهه های 1980 و1990 را دربرمی گیرد. در زمان ظهورطا لبان والقا عده ، شا هد آن بودم وگزارش ها هم ارا ئه کردم که دراصل کتا ب گزارشی بود. نویشته دومم فرورفتن درآشوب می با شد. نویشته ای که به گونه گسترده رویداد های هشت سا له بعد ازیازده سپتا مبررا دربرمی گیرد. مد ت زما نیکه درآن امریکا وارد جنگ درافغا نستان شد وپا کستان هم به گونه نا خوا سته همکار آن شد. این کتا ب رویداد های دوره ی جورج بوش را جع به پا کستان وافغا نستان وآسیای مرکزی را ازنگاه های متفا وت بررسی می کند. نویشته سوم من پا کستان در لب پرتگاه می با شد. این کتا ب نه یا د دا شت های گزارشگریا گزارش تاریخی نه تاریخ همه جا نبه می با شد. در اصل کتا بی می با شد که رویدا د های گزینشی دوره نخست ریا ست جمهوری اوبا ما را بر رسی ومتمرکز به بحران جاری وجستجوی راه حل برای تا مین صلح در آینده می با شد. این مشا به کتا بی متشکل ازمقا لاتی می با شد که از نگاه های گونه گون به یک مشکل نظر اندازی می کند وهر مقا له آن روندی را بررسی می کند که به بن بست کنونی رسیده اند. بنا برآن ، بهتر است که هربخش آن جدا از بخش د کرمطا لعه شود. همه گروه های درگیردرافغا نستان وخرا بی اوضاع د ر پا کستان ، مرتکب اشتبا ها ت ترسنا ک شد ند. همه بازی گران بزرگ خود خوا هی و سرسختی و... ازخود نشان داد ند. به سخن د یگر، همه درگذ شته زند گی می کرد ند و حا ضر نبود ند که ذهنیت خود را مطا بق وضع کنو نی تغییر دهند. به حیث یک نا ظررویدا د ها دچارترد ید توام با امید واری بودم! هیچ کس ما نند من رویدا دهای جنگ های دوام دار افغا نستان را پیگیری نکرده است. بنا برآن ، امید وارهستم که خوا ننده های جوان روزی هر سه نو یشته من را به گونه یک سند که برهه ترسناک تاریخ بشر را نما یش دا ده ومی دهد بخوا نند وبیا موزند وتکرار رویداد های تباه کا را نه ومرگباررا نا ممکن بسازند. ادا مه دارد.