طا لبان وامریکا

بخش دوم دکتر چنگیزپهلوان روز دوشنبه ، سی اُم ماه ثور، سا ل 1403 دربخش نخست این مقا له ، دکترچنگیز پهلوان طا لبان را زا ده ای فقرفرهنگی افغان ها معرفی کرده است. دراین بخش ،از را بطه آن ها با امریکا پرده برداری می کند. بطورنمونه ، ... امریکا ازبد و ورود طا لبان به کا بل سیا ست های متنا قض وآشفته در پیش گرفت. نشریه نیویارک تا یمزانتر نشنل بتاریخ 23 اکتو برنوشت: حکومت کلنتن پس از معا شقه کو تاه با جریان طا لبان اکنون می کو شد ازاین جنبش فا صله بگیرد. امریکا این تصمیم را با توجه به شرا یط نا پا یدار افغا نستان انتخا ب کرده است. بقول این نشریه نمی خوا هد به هنگام انتخا با ت با جریا نی همد لی نشان دهد که علیه زنان عمل می کند واجازه نمی دهد دختران به مدرسه بروند. وازاین گذ شته برمنا طقی تسلط دارد که درآن ها تریا ک کشت می شود. نیویارک تا یمز سپس می نو یسد درست چند هفته پیش ازآنکه طا لبان برکا بل چیره شوند، وزارت خارجه امریکا به این جریان به عنوان گروهی می نگریست که می توا ند سرانجام درافغا نستان ثبا ت به ارمغان بیاورد. در 27 سپتا مبر1996 گلین دیویس سخن گوی زارت خارجه امریکا گفت امید واراست مقا ما ت جد ید کا بل بتوا نند به سرعت نظم وامنیت برقرارسازند وبا برپای یک حکومت موقت که نما یند گی مردمی دا شته با شد روند آشتی ملی را راه بیندازند ( صص 239-40). حکومت مجا هد ین با مسا یلی درگیر شد که تما می سازمان های مجا هد ین در عصر جهاد ازمقا بله با آن می گریختند: حقوق اقوام ، موقعیت مذا هب مختلف در قا نون اسا سی وبا الآخره حقوق زنان وجوا نان در جا معه اسلامی. حکومت مجا هد ین نتوا نست به همه ای مسا یلی که در برا برش قرارگرفت پا سخ قا نع کننده بد هد (ص 248 ). دستگاه های خبرگزاری غربی تا آن هنگام حکومت استاد ربا نی را تجلی بنیاد گرای اسلامی می دا نستند. نا گهان استد لال خود را چرخا ند ند وازجریان طا لبان به عنوان یک جنبش را ستین اسلامی یاد کرد ند وآن را جلوه ای منطقی فرهنگ اسلامی مردم افغا نستان معرفی کرد ند ( ص 246 ). اسلام طا لبان سه خصوصست برجسته دا شت: نخست ، بازگشت به ابتدای ترین شیوه ای زند گی بر اسا س محرو میت زنان ازهرگو نه حقی درجا معه ، به خصوص حق اشتغال وحضور درمجا لس اجتما عی، سیا سی فرهنگی. دوم ، حذ ف ف فرقه های اسلامی غیر حنفی به ویژه شیعیان واسما علیان از شرکت درتصمیم گیری های سیا سی فرهنگی. سوم ، با الآخره نا بود سازی تمام د ستگاه اداری ود یوان سا لاری افغا نستان به بها نه ای برپای حکومتی به سبک خلفای را شد ین. بد ین طریق حکومت طا لبان می توا نست بی آنکه درزمینه کشورداری اثری از خود برجای بنهد با یک شورای چند نفره ( حد اکثرپنج تا هفت نفر ) امورکشور را بگردا ند وازتما می دشواری های که عصر مجا هد ین در زمینه حقوق اقوام ، زنان ، اقلیت ها سر برکشیده بود خلا صی پیدا کند ( ص 249 ). سلطه طا لبان برکا بل نه سنت پیشین کشورداری را تداوم بخشید ونه سیمای تازه ای از شیوه ای حکمرا نی را به نما یش گذا شت. حضور طا لبان درکا بل فقط بیا نگر شکل ازقد رت نمای های است که دسته جا ت عشیره ای یا صحرا نورد به هنگام غلبه برتمدن برتر به اجراء می گذا رند. همه چیز کوروتجربی است ، هیچ فکر واند یشه ای به چشم نمی خورد ( ص 250 ). طا لبان دروا قع آخرین فریا د مقا ومت جا معه ای سنتی افغا نستان دربرا برظهور، گسترش ورواج دگر گو نی به معنای عام آن به شمارمی رود. طا لبان حکومت جا نشین به شمارمی رود ونه الگوی تازه از اسلام درزمینه ای کشورداری. نیروهای خارجی به وا قع توا نستند به ته کیسه ای وا پس ما نده ای سنتی جا معه ای افغا نستان دست بیندازند وهرآنچه که درآن است یا هست بیرون بکشند ( ص 254 ). نظام سنتی مشروعیت در اسا س مبتنی بود به نظام سلطنتی ، اسلام به تفسیر فقه حنفی وزعا مت قوم پشتون ( ص 260 ). این خصلت عام همه ای جنبش های است که با شعار جها نی به میدان می آیند. در مرحله نخست اند یشه های جها نی گرا یا نه غا لب است ودرمرحله ای بعدی به تفکرات ملی گرا یا نه ، آنچه با قی می ما ند یا ثا بت می ما ند همان آرمان های سیا سی واقتصادی وفرهنگی. این جنبش ها است که این ها هم به تد ریج دستخوش تغییرود گرگو نی می شوند ( ص 262 ). جا معه افغا نستان حتی درقرن بیستم براسا س اتحا د اقوام وقبا یل گو نا گون به وحد ت سراسری د ست می یا فت نه بر اسا س شهروندی. بنا بر این ، طبیعی می بود که حکومت مرکزی پا سداری ازتمام کشور را با استقرار نوعی مرکزیت استبدادی که به اقوام کشورقبو لا نده می شد، ممکن گردا ند ( ص 264 ). " کشور حا یل " نا پختگی ایران فرصت های برای پا کستان ومتحدا نش فرا هم آورده بود ، ایران بجای آنکه دولت ربا نی را حما یت کند ، مخا لفان این دولت را یاری می دا د ( ص 272 ). افغا نستان از نظر استعمارگران در طرح های استرا تژیک مقام ومنزلتی بین المللی یا فت که بتوا ند بازدارنده ای پیشرفت روسیه ای تزاری وسپس اتحاد شوروی به نیم قاره بشود. کشورحا یل کشوری است که موقعیت میا نه دارد وهیچ گاه به صورت یک کشورمتکی به خود نمی توا ند پا به صحنه ای جها نی بگذارد. قرار داد ها ود خا لت های کشورهای اروپای ، بویژه انگلیس در طول قرن هجد هم ونزدهم وحتی بیستم در امور افغا نستان حکا یت ازاین دارد که به افغا نستان نقش معین ومحدود وا گذار شده است واین کشور به همین سبب می با یست درچار چوب اند یشه ای کشورحا یل به حیا ت خود ادا مه بدهد وبه همین اعتبارسیا ست ها یش را تنظیم وتوسعه ای سیا سی وفرهنگی اش را طرا حی کند ( ص 281 ). جمهوری اسلامی در مد ت زمان طو لا نی در افغا نستان تمام توجه خود را معطوف به شیعیان کرده بود ، آن هم نه همه ای شیعیان بلکه گروهی از آنان ( ص 274 ). عده ای وارد امور افغا نستان شده بود ند که با ارزیا بی های نا درست شان مسئولان وحکومت را به بیرا هه می کشا ند ند وصد البته ازاین راه منا فعی هم برای خود د ست وپا می کرد ند ( صص 273-74 ). طرح طا لبان در اصل با توجه به اظهار خا نم بو تو و من جمله در شبکه تلویزیون بریتا نیا با مشارکت پا کستا نی ها ،انگلیس ها وامریکای ها وبا همیاری عربستان به اجراء در آمد ( ص 22 ). ایران در افغا نستان سیا ست های منسجم ودور نگرا نه ندا شته است. در مقطع انقلاب اسلامی سخن از همبستگی اسلامی می رفت وشماری از نیروهای جهادی افغا نستان به ایران می آمد ند. اما حتا درهمان هنگام برای انقلا بیان درایران فلسطینیان اهمیت بیشتری دا شتند تا افغا نستا نیان. ازاین هم که بگذریم ، در ذهن اسلام خوا هان ایرا نی ،شیعیان لبنان مهمترمی نمود ند ومی نما یند تا شیعیان افغا نستان. ازاین رو ، جهاد افغا نستان جا یگاه وا لای تاریخی خود را در ایران نیا فت. تجا وزعراق به ایران اجازه نداد که ایران سیا ست شرقی درستی بر گزیند. منظورم از سیا ست شرقی یعنی سیا ستی که به همسا یگان شرقی ایران دلبستگی همه جا نبه نشان دهد. درپا یان نوشته ای دکترپهلوان ، قا بل یا د آوری می دا نم که نوشته او را ازاثرگران ارجش به عنوان " افغا نستان عصرمجا هدان وبرآمد ن طا لبان " که ازآن درآغازبخش نخست مقا له یا د آورشدم گزینش کرده ام. اثری که به جنگ طا لبان علیه دولت اسلامی مجا هد ین واما رت نخست آن ها تعلق دارد. همچنان ، قا بل یا د آوری می دا نم که ، دکترپهلوان طا لبان را زا ده ی فرهنگ عشیره ی - قبیلگی افغان ها معرفی کرده است که با او صد درصد موا فقم واین مطلب را به آن می افزا یم که طا لبان همزمان با عشیره ی - قبا یلی بودن ، شا خه ی ریشو- تروریست ارتش منا فق وتروریسم کار پا کستان نیزمی با شد. ارتش تروریسم کارپا کستان هم بد و علت یا انگیزه طا لبان را ایجا د کرد: نخست ، دولت اسلامی مجا هد ین ازآن اطا عت نکرد ؛ د وم ، ارتش پا کستان طا لبان را ازافغان های قبا یلی- بی فرهنگ د و طرف مرزد یورند سا خت وخوا ست که با مسلط کردن آن ها بر افغا نستان ، موضع خود را در برا برهند درکشمیر تقویت کند. وارونه ای خوا ست فرصت طلبا نه- منا فقا نه ای پا کستان ، مودی نخست وزیر هند که یکی از هند و های متعصب ودراصل یک طا لب هند ومی با شد ، هند وهای زیا دی را از د یگربخش های هند به کشمیر انتقا ل ومسلمان ها را به یک اقلیت تبد یل کرد. به اقلیت تبد یل کردن مسلمان ها درکشمیر، در اصل جمع کردن گلیم کشمیرخوا هی پا کستان می با شد. ازآن هم مسخره تراینکه ، مصروفیت بلند مد ت پا کستان در طا لبان کاریی تروریستی- تباه کا را نه - زن ستیزا نه درافغا نستان ، فرصت منا سب به مودی داد تا به شمارهند وها درکشمیر بیفزا ید و مسلمان ها را به یک اقلیت تبد یل کند! وخود داری کشورهای منطقه وجهان از برسمیت شنا ختن اما رت زن ستیز- حقوق بشرگریز طا لبان هم ضربه کمرشکن به پا کستان می با شد. بنا برآن ، به نفع پا کستان ، می دا نم که کار خا نه ی تروریسم کاریی طا لبا نی خود در افغا نستان را بسته کند. درغیرآن ، به نفرت ازخود در افغا نستان وجهان می افزاید!