استبداد سیا سی- مذ هبی ، ما نع عمده ی نو اند یشی د ینی می با شد

این تبصره یا تحلیل را در پیوند به مقا له ی زیر عنوان " بحثی در ضرورت نو اند یشی د ینی " نوشته ی فرهاد همتی ، نشر شده در سا یت " انقلاب اسلامی در هجرت " در روز دوشنبه 16 ماه اسفند - حوت ، ارا یه می کنم. ازاین که در صفحه ی فسبوک / رخنا مه ام پخش شده بود ، لازم دا نستم که در سا یت " اند یشه " هم پخش شود تا دوستان وفرهنگیان ازآن بهره مند شوند. بحث درباره ی نو اند یشی د ینی وضرورت به آن در جا معه های مسلمان ؛ از افغا نستان تا پا کستان وازآنجا تا نیجریه واز نیجریه تا ژا کارتا ، از بحث های مهم ودرد سرخیز می با شند. درد سرخیز؛ ازاین نگاه که ،در اول قرن دوم خورشیدی ، یا هجری ، فقه ها وعقا ید یا کلام ظهورکرد ند تا به سوا ل های مطرح شده دررا بطه به اسلام ازطرف مسیحی ها ویهودی ها وزرتشتی ها ، پا سخ دهند. قبل یا همزمان با فقه ها ، گفتمان فکری-فلسفی معتزله خود نمای کرده بود. گفتما نی که باورمند به اسلام ومتا ثر از فلسفه ی یونان به خصوص افلاطون وارسطو بود. به گوا هی تاریخ اند یشه در جا معه ی اسلامی ، گفتمان معتزله وابوحنیفه پا یه گذار فقه حنفی ، دا شتند خوب می درخشید ند ؛ البته تا دوره ی خلا فت ما مون رشید وبیت الحکمه / خا نه حکمت ودا نش ورزیی او. ازاینکه مادر ما مون فارسی زبان هرا تی وخود ش چند سا ل وا لی در خرا سان بود ، معتزله گرای وحکمت گرای او اثر پذ یرفته از خراسا نی ها بود. بد بختا نه ، زندا نی وشهید سا ختن ابوحنیفه ومسخ فقه او توسط ابومسلم ومحمد شیبا نی برای قا ضی شدن در خلا فت عبا سی ودر ادا مه ی آن تقویت فقه حنبلی توسط خلا فت ،تحجر وقشری گریی مذ هبی را بر مسلمان ها تحمیل کرد. ازاین نگاه که قبل ازظهور فقه ها ، معا ویه ملا ها را برای امامت نماز وعوام سواری سا خته بود ، همان ملا ها در همرا هی با فقه تا بع خلا فت سا خته شده وحنبلی گری ، جنگ علیه علم ودا نش را راه اندازی کرد ند. علم ودا نش دوره ی عبا سی هم درمجموع میوه سهم برمکیان بلخ درآن می با شد. ازاین رو،حق با ابن خلدون است که گفت: عرب ها استعداد نوشتن وخواندن ندار ند. بنا برآن ، همه نوشته های علمی بزبان عربی تولید غیر عرب ها به خصوص فارسی زبان ها می با شد. نماد تحجر عرب ها هم مذ هبی حنبلی می با شد. نماد قبلی حنبلی گری ابن تیمیه ونماد کنونی آن وها بی گری می با شد. به گواهی تاریخ اند یشه ، در حا لیکه فقه حنبلی به کمک خلا فت گردن کلفتی می کرد، سا ما نیان فقه حنفی وزبان فارسی را تقویت کرد ند. فتوای ابوحنیفه به نمار خوا ندن مسلمان های خرا سان بزرگ بزبان فارسی ، عصبا نیت مذ هبی های متحجر عرب به خصوص حنبلی گری را که نماد امروزی اش وها بیت وتروریسمش القاعده وطا لبان می با شد برانگیخت. سا ما نیان نه تنها زبان فارسی وفقه حنفی را تقویت کرد ند بلکه کمک به رشد فلسفه وعرفان واد بیات فارسی هم کرد ند. نماد فلسفه وعرفان زاده ی روشنگریی عصر سا ما نی ابن سینا وخیام ومولانای بلخ می با شند. متا سفا نه ،هجوم ازبک های عقب ما نده وچنگیزخان به خرا سان ، کمک به تضعیف اند یشه ورزی کرد. نا گفته نما ند که ، نسل بعدی ازبک های مهاجم وتمورلنگ ،همه فارسی زبان شد ند. فارسی زبان های که نماد بارزشان تموریان هرات وسلجویان می با شند. قا بل یادآوری می دا نم که ، هم تموریان هم سلجوقیان فارسی شده تا حدی کمک به رشد فرهنگی هم کرد ند. اگرچه ترقی فرهنگی دوره ی سلجوقی ها بیشتر دستا ورد خوا جه نظام ملک توسی وزیر آن ها می با شد ،با وجود آن ، میا نه روی سلجوقیان کمک به آن کرد. بد بختا نه ، در دوره ی سلجوقیان ،غزا لی ظهور وبا نوشتن "تها فت الفلاسفه " فلسفه ستیزی کرد وخلا فت بغداد هم مشوق آن بود. ابن رشد اند لسی هم با نوشتن " تها التها فت التها فه " در دهن غزا لی لگد کوبید. متا سفا نه ،با سقوط سا ما نیان در شرق وسقوط اند لس در غرب کشورهای مسلمان ، ضربه کمر شکن به فلسفه وخرد ورزی وارد شد. ضربه ی که با عث عقب ما ند گی مسلمان ها شد. در شرا یطی که ، مسلمان ها با فرود فلسفه گرفتار عقب ما ند گی وتحجر شده بود ند ،در غرب ، اول رنسا نس / نوزای ودوم ، نهضت اصلاح مذ هبی وسوم نهضت روشنگری بوقوع پیوست. نوزای درغرب هم ، بازخوا نی فلسفه یونان وجمهوریت وتمدن روم می با شد. شا یان یاد آوری می دا نم که ،هرسه تحول نا مبرده غرب را مدرنیزه کرد. مدر نیزه کاری همراه با مدرنیته / نو اند یشی در جا معه های غربی که با کمک فناوری نو د ستگاه های صنعتی و ابزار نوین جنگی را تو لید واستعماررا به کشورهای مسلمان تحمیل کرد. در حا لیکه فنا وریی نوین غربی استعماررا به مسلمان ها تحمیل کرده بود ، برخی عا لمان نو اند یش مسلمان نهضت اصلاح مذ هبی ونو اند یشی را راه اندازی کر د ند. ازسوی د یگر،استعمار به کمک استبداد بومی شتا فت واستبداد هم به کمک سنت گرای مذ هبی برای ادا مه خود نیاز مبرم پیدا کرد. بنا برآن ،استبداد شا هی وشیخی ونظا می کمک به کو بیدن نو اند یشی د ینی درهمه جا معه های مسلمان کرد ند. و کوبیدن نو اند یشی د ینی کمک به سنت گرای د ینی کرد.عربستان که وها بی گریی متحجر مذ هب رسمی آن می با شد با دا لرهای نفتی خود به تقویت تند روی مذ هبی در پا کستان شتا فت ونظامی های پا کستا نی برای هدف های شوم خود،القا عده وطا لبان وطا لبان دا عش نا میده شده وگروه حقا نی را برای تروریسم کاری درافغا نستان سا ختند. حکومت ملای ایران هم دا عش شیعه را درعراق وسوریه ولبنان وعربستان به رقا بت آن دا عش سنی را سا خت. شماری از متعصبان در شما ل نیجریه بوکوحرام / علم ودا نش نو حرام را سا ختند. بنا برآن ، در اخیر، به صرا حت می گو یم که نو اند یشی د ینی با دموکراسی وحقوق بشر همنوای دارد. ازاین رو،مستبدان برای کو بیدن آن، تروریسم مذ هبی را از شکم گند وفرسوده ی سنت گرای قبیلگی -مذهبی بیرون کرد ند. شبکه های خاص غربی به خصوص امریکای هم همکار مستبدان در سا خت وراه اندازی ورشد تروریسم مذ هبی شد ند. راه بیرون مسلمان ها از استبداد وتروریسم مذ هبی ، گسترش نو اند یشی د ینی وترویج دموکراسی وحقوق بشرمی با شد.