نگا هی به علت های نها د ینه شدن دموکراسی در هند ؛ وکمرنگی آن در پا کستان وما نع های آن درافغا نستان

بخش نخست ابرا هیم ورسجی روزسه شنبه ، نزدهم ماه د لو ، سا ل 1400 این مقا له را دردوبخش تهیه وارا یه می کنم: نخست ، بررسی علت های نهاد ینه شدن دموکرا سی در هند وکمرنگی آن درپا کستان ؛ دوم ، بررسی ما نع های دموکرا سی درافغا نستان. بخش نخست این مقا له را برپا یه ی ارزش های دموکرا تیک وپا یه گرفتن آن ها در هند ولاغرما ندن آن درپا کستان ؛ با پیش نو یس کوتاه نو شته وپیش کش با سوا دان وفرهنگیان هموطن خود می کنم. هموطنا نی با سوا دم که قبیله سا لاریی کهنه ونواستعمارزی وکمک آن به عقب ما ند گی ما دی وفرهنگی وتروریسم قبیلگی- طا لبا نی زا ده ی آن وزیرفرمان پا کستان ، وا دارشان کرده است تا گه گا هی درنوشته های روزمره ی خود سخن ازتجزیه ی افغا نستان ودراصل آه وفغا نستان سا خته شده توسط نوکران بومی استعمارهای کهنه وسرخ و نو وجا ده سازیی اخیرین های آن ها به امارت تروریستی طا لبان همتبارخود وتبد یل کشوردارای تاریخ نا شاد ما به یک ولا یت پا کستان ، سخن بگو یند! اصل سیا ست مقا یسه ی هم ایجا ب می کند که فربه شدن دموکراسی درفرهنگ های سیا سی وادا ریی هند ولا غرترما ندن آن درفرهنگ های سیا سی واداریی پا کستان وراه نیا فتن آن به افغا نستان ، منتقدا نه بررسی شود. پُرسما نیکه ایجا ب می کند به سراغ تاریخ سیا سی- فرهنگی- آموزشی هرسه کشوربه خصوص دوکشوری اولی بروم. نگا هی به تاریخ سیا سی هند وافغا نستان ، پد یده ها ورویداد های سیا سی-فرهنگی متنا قض را نما یش می دهد. نا گفته نما ند که ، سلطه های مستقیم وغیرمستقیم بریتا نیا برهند وافغا نستان ، نماد های خوشا یند ونا خوشا یند را نما یش می دهند. بطورنمونه ، شرکت تجارتی انگلیسی هند شرقی وروسیه ی تزاری ، تاریخ طولا نی بازی بزرگ درخرا سان بزرگ دا شتند. به گوا هی تاریخ ( رک به مقا له ی بازی بزرگ ، در ج نخست جهاد افغا نستان وجنگ سرد قدرت های بزرگ ، ازنویسنده ) ،روسیه ازشما ل به سوی جنوب تا بخا را پیش روی وبریتا نیا در سا ل 1857 ، به عمر امپرا توریی مغل پا یان وهند بریتا نیا را رقم زد. دربازیی بزرگِ هرد و قدرت استعماری- اروپا یی ، براندا ختن فرهنگ وزبان فارسی را که ازشرق به غرب ازهما لیا وسینکیا نگ چین تا قونیه درترکیه وخلیج فارس وازشمال به جنوب ، ازقزا قستان تا حید ر آباد د کن درجنوب هند سیطره دا شت ؛ دراسترا تژی های استعماریی خود روی د ست دا شتند. بطورنمونه ، انگلیس در سا ل 1831 ، زبان فارسی را ازدفتر ود یوان دهلی / پا یتخت امپرا توریی روبزوا ل مغل های فارسی زبان شده بیرون وزبان انگلیسی را به جای آن تحمیل کرد ( رک ،به نا مه های پدری بد خترش ، نوسنده : نهرو نخست وزیر هند مستقل. نهرو درآن نا مه ، می نو یسد که :" اگرانگلیس زبان فارسی را درهند کنارنمی زد ، اکنون ، این نا مه ها را به تو بزبان فارسی می نوشتم). ازاین نگاه که هند بریتا نیا وروسیه ی تزاری ، قدرت های استعماریی اروپای بود ند ؛ ازرقیبان اروپا یی خود هراس دا شتند نه ازقدرت های لرزان آسیا یی وآسیا یی -افریقای ازگو نه های امپرا توری روبه مرگ عثما نی وفارس / ایران صفوی . دراروپا هم ، تنها دولت پروس رقیب ودرد سرروسیه ی تزاری وبریتا نیا بود. اگر چه دولت پروس دولت بزرگ نا متمرکزبود ، اما درعرصه ی صنعت وپیشرفت های علمی-فنی واقتصادی ، بسیار پیشرفته تر ازروسیه وبریتا نیا ودارای آرزوهای بلند استعماری هم بود. ازاین رو، وقتیکه ژنرا ل بسمارک ، نظا می وسیا ست مدارپروسی کشوربزرگ پروس را درسا ل 1870 ، به آلمان تغییر نام ومتحد ومتمرکزبه شیوه ی مدرن / نوسا خت ؛ دروا قع ، برای روسیه وبریتا نیا ، پریشا نی ذهنی وروا نی وسیا سی ونظا می خلق کرد. بنا برآن ، هردو قدرت نا مبرده درسا ل 1880 ، به بازیی بزرگ خود درخرا سان بزرگ وغرب آسیا پا یان ودرمرکزاولی کشورپوشا لی افغا نستان را به حیث منطقه ی حا یل بین خود ودراصل زندان بی بام به زندان با نی امیرعبد الرحمن بی فرهنگ وخشن وتروریست ایجاد کرد ند. در شرا یطی که ، بریتا نیا برهند وروسیه ی تزار برآسیای مرکزی مسلط وفارس / ایران کوچک وامپرا توریی عثما نی لرزا نتر شده بود ؛ ودرلرزا نتر شدن آن ، بریتا نیا وروسیه وفرا نسه ، نقش بارزی دا شتند. بریتا نیا درهند زیر سلطه ی خود درفکرسهیم سا ختن سیا سی های بومی درپروسه ی سیا سی - اداری شد. ودراین را ستا ، در سا ل 1885 ترسا یی ، "حزب کنگره " را سا خت. حزب سیا سی همسان با حزب محا فظ کار بریتا نیا. وقتیکه بریتا نیا د ید که هند وها به حزب کنگره جذ ب ومسلمان ها ازشمو لیت درآن خود داری می کنند ، در سا ل 1906 ، دریک گردهمای در " دا که " مرکزبنگا ل شرقی / بنگله د یش کنو نی ، "حزب مسلم لیگ " را برای مسلمان های هند سا خت. قبل ازسا ختن حزب های نا مبرده ، بریتا نیا دا نشگاه ها ودا نشکده ها ومکتب ها به سبک لندن را در هند سا خته بود. سرسید احمد خان دا نشمند نو اند یش مسلمان هم دا نشکده ی علیگررا سا خت که در سا ل 1919 به دا نشگاه علیگر ارتقا داده شد. هند بریتا نیا دا نشگاه پنجاب را در لاهور ودا نشگاه همسان آن را در پنجا ب هند هم ساخت وازاین طریق فرهنگیان هند و و مسلمان را وارد عرصه ی اند یشه های علمی وفرهنگی وسیا سی نو سا خت. طوریکه یاد آوری شد ، حزب های سیا سی " کنگره " و"مسلم لیگ " ، ابزار های سهیم سا ختن یا وارد سا ختن هند وها ومسلمان ها در فرا یند دموکرا تیک غربی- بریتا نیای بود ند. دراین را ستا ، هند بریتا نیا در سا ل 1935 ،انتخا با ت های شهری- ولا یتی را برای انتخا بی کردن شهردار ها ووا لی ها در هند راه اندازی کرد. ازنگاه بریتا نیا ، نه پیوستن مسلمان ها به "حزب کنگره " وهند وها به "حزب مسلم لیگ "وبیرون شدن محمد علی جناح ازاولی بد لیل ذهنیت هند وی مسلط برآن ، نماد بارزی شد برای تجزیه ی هند. تجزیه ی که در سا ل 1947 تحقق یا فت وهند بریتا نیا به هند وپا کستان تقسیم وراه خود را ازهم جدا کرد ند. شا یان یاد آوری می دا نم که ، هند وپا کستان قبل از جدا شدن از هم دو رهنمای معنوی- فکری دا شتند: مها تما گا ندی ومحمد اقبال. اقبا ل شخصیتی بود که از جناح خوا ست که ازلندن بیا ید به هند ورهبریی مسلمان ها را بد وش بگیرد. جناح که قبلن یکی ازرهبران حزب کنگره بود وازآن جدا وبه لندن رفت ودفتر حقوقی برای پیشبرد اموراقتصا د یی خود بازکرده بود ؛ مطا بق خوا ست اقبا ل به هند آمد و رهبر "مسلم لیگ شد. و" حزب کنگره به رهبری گا ندی وحزب مسلم لیگ به رهبریی جناح ، در روز 14 اوت سا ل 1947 ، ماه وسا ل عقب نشینی بریتا نیا ، هند بزرگ را تجزیه کرد ند. قا بل تذ کرمی دا نم که ، گا ندی رهبر معنوی حزب کنگره وهند و ها بود نه رهبر سیا سی آن ها. وقتیکه درجریان تجزیه ی هند بریتا نیا به هند وپا کستان ، هند و ها به قتل مسلمان ها درهند ومسلمان ها به قتل هند وها درپا کستان د ست زد ند ، گا ند ی برای دفاع اززند گی مسلمان های هند البته مطا بق خوا ست ابوالکلام آزاد ، اعتصاب غذای کرد. بنا برآن ، توسط یک هند وی تند رو ومسلمان ستیزکشته شد. ازاینکه جوا هر لعل نهرو رهبرسیا سی هند بود ، قتل گا ندی اختلال دراوضاع سیا سی ایجاد نکرد ؛ و درپا کستان هم جناح بنام قا ید اعظم رهبریی خود را استوارکرده بود. بنا برآن ، نهرو رهبر هند وجناح رهبرپا کستان شد. جا لب این است که ، هم نهرو هم جنا ح ، خوا ستارتحقق شیوه ی دموکرا تیک حکومت درکشورهای خود بود ند. درحا لیکه هم نهرو هم جناح ، حا می دموکرا سی وتحقق آن در هند وپا کستان بو د ند ، دومی مشکل ایجاد توازن میان پا کستان غربی وپا کستان شرقی را دا شت که ازنظرجغرا فیا یی هند میان هرد و وا قع شده بود. افزون بر فا صله ی جغرا فیا یی ، زبان اردو وزبان بنگا لی هم هردو بخش را ازهم جدا کرد. بطورنمونه ، جناح درسا ل 1948 ، در یک گردهمای در " دا که " مرکزپا کستان شرقی ، برزبان ملی سا ختن ارد و اصرار وبنگا لی ها با اومخا لفت کرد ند. دراصل ، اصرار جناح برزبان ملی سا ختن ارد و وتحمیل آن بر بنگا لی ها ، گام نخست درسمت تجزیه ی پا کستان بزرگ بود. همین فا صله جغرا فیا یی ومسئله زبان ، در سا ختن قا نون اسا سی هم مما نعت ایجاد کرد. درحا لیکه جناح درفکر سا ختن قا نون اسا سی نظام سیا سی فد را ل درپا کستان بود ، درماه سپتا مبرسا ل 1948 وفا ت کرد و لیا قت علی خان نخست وزیر مورد تا یید وهمکارمبارزه ی دوام داراو در سا ل 1951 ترورشد. وفات جناح وترورلیا قت علی خان ، بحران ژرف رهبری در پا کستان ایجاد کرد. وبحران رهبری سا ختن قا نون اسا سی را تا سا ل 1956 به تعویق اندا خت وپا کستان را بجای رئیس جمهور منتخب ، فرما ندارمعرفی شده توسط شاه انگلیس اداره می کرد. وارونه ی پا کستان گرفتار بحران رهبری وفا قد قانون اسا سی ، جواهر لعل نهرو در سا ل 1948 ، قا نون اسا سی هند مستقل - دموکرا تیک را سا خت وتا 1962 به حیث نخست وزیر منتخب هند را رهبری ودموکراسی را درآن نهاد ینه کرد. درحا لیکه نهرو درهند دموکراسی را نهاد ینه کرده بود ، ژنرا ل ایوب خان با کو د تا درسا ل 1958 ، رئیس جمهورسکندرمیرزا را برکناروجنازه ی قا نون اسا سی 1956 را بردا شت. استبداد نظا می ایوب خان با قا نون اسا سی دموکراسی ستیزتا سا ل 1969 ادا مه وزیر فشارمظا هره های حزب عوامی لیگ به رهبریی شیخ مجیب الرحمن درپا کستان شرقی و حزب مردم برهبریی ذوالفقار علی بوتو درپا کستان غربی ، استعفا وجای خود را نه به حکومت منتخب بلکه به ژنرا ل یحی خان فرما نده ارتش سپرد. یحی خان زیر فشار حزب عوا می لیگ وحزب مردم ، در سا ل 1970 انتخا بات برگزار کرد. درانتخا بات ، شیخ مجیب الرحمن برنده شد، اما نظا می ها قدرت را به او انتقال ندا د ند. در حا لیکه نظامی ها شیخ مجیب را از دا که به کرا چی آورده زندا نی کرده بود ند ، اما مردم پا کستان شرقی از25 مارس تا 10 د سا مبر 1971 ، به مظا هرات حق طا لبا نه ادا مه د ند ونظامی ها به سرکوب آن ها پردا ختند. درجریان اعترا ض های مردمی در پا کستان شرقی ، در روزدهم ماه دسا مبر 1971 ، نیروی هوای پا کستان غربی چند میدان هوای نظا می هند را بمبارد کرد وخا نم اند یرا گا ند ی نخست وزیر هند درروز شا نزدهم د سا مبربه فرما نده ارتش فرمان داد واو هم درهمان روز یک لک افسروسرباز پا کستان غربی در پا کستان شرقی را اسیرگرفت وکمک کرد به ظهوربنگله د یش. یعنی نظامی های جنا یت کارپا کستان غربی که سه ونیم میلیون مسلمان را در پا کستان شرقی شهید ( رک شرق دورسرخ است ، گفت وگوی شیخ مجیب الرحمن با هیکل ) وده میلیون مسلمان را به هند آواره سا خته بود ند ، دربرا بر نیروهای مرزی هند بزا نو درآمد ند. ازاینکه بنگله د یش ابرازموجود یت کرده بود وشیخ مجیب الرحمن درکراچی زندا نی بود ، برای مهاربحران سیا سی ورهبری ، ریچارنکسن رئیس جمهورامریکا به یحی خان رئیس جمهورپا کستان غربی تلفون وبه او امرکرد که شیخ را رها کند تا به بنگله د یش برگشته رهبریی کشور خود را بد وش بگیرد وبحران سیا سی را مهارکند واو هم شیخ را رها وشیخ ازکرا چی به لندن وازآنجا به دهلی ودا که رسید ورئیس جمهور بنگله د یش شد. به سخن د یگر، در روزشا نزدهم ماه د سا مبر سا ل 1971 ، جنازه ی پا کستان بزرگ بر دا شته شد! طرفه اینکه ، با رسیدن شیخ مجیب الرحمن به دا که ، سربازان هند که یک لک سربازپا کستا نی را اسیروبه بنگا ل غربی برده بود ند خا ک بنگله د یش را ترک کرد ند! بنگر ید! ارتش هند برای محترم دا شتن حا کمیت ملی بنگله د یش ، خا ک آن را ترک کرد ؛ اما ارتش پا کستان 43 سا ل می شود که در افغا نستان تروریسم کاری وبه قتل وزخمی ومعلول سا ختن مسلمان های آن ادا مه می دهد وپنج ماه وبیست وسه روزمی شود که امارت تروریستی طا لبان متشکل از افغان های بی سواد وتروریست دو سوی مرز د یورند ودراصل شا خه ی ریشو-تروریست ارتش تروریسم کار خود را را برآن تحمیل کرده است. ازاین نگاه که جا معه ی جها نی امارت تروریستی طا لبان را برسمیت نمی شنا سد ، پا کستان هم جرئت برسمیت شنا ختن آن را نمی کند! ازاین نگاه که ارتش پا کستان د شمن انسا نیت ودموکراسی می با شد ، بهتراست که از دشمنی طولا نی ی آن با دموکراسی پرده برداری کنم. وا قعیت این هست که ، نها د ینه شدن دموکراسی درهند ، نظا می ها وبروکرات ها / مد یران رده های با لای سا ختاربروکرا تیک را از سیا ست دور ومصروف انجام کارهای دفاعی وادا ریی حرفه ی آن ها کرده است. وارونه ی آن ،نظا می های کو د تا چی با سه کود تا درپا کستان توسط ژنرا ل ایوب خان در 1958 وژنرا ل ضیاء در سا ل 1978 وژنرا ل مشرف در سا ل 1999، جنازه ی دموکراسی را بر دا شتند. طرفه اینکه ،هرسه کو د تا یک رئیس جمهور منتخب ود ونخست وزیر منتخب را سرنگون کرد ند. ازاین نگاه که ذوالفقارعلی بوتورهبر حزب مردم از ولا یت سند ولا یت کم تا ثیر در سیا ست پاکستان بود ومیا نوازشریف از ولا یت پنجاب ولا یت نیرومند درسیا ست وبروکراسی می با شد، اولی را ژنرا ل ضیاء اعدام وژنرا ل پرویز مشرف جرئت اعدام دومی را نکرد. با اینکه میا شریف سه فرما نده ارتش را برکنار ودرسومی که مشرف بود علیه حکومت منتخب او کود تا وبجای اعدام اورا به لندن تبعید کرد. تبعید یکه تا کنون ادا مه دارد. بهرحا ل ، طوریکه رو یداد های مربوطه را پیگیری کردم ، برا یم روشن شده است که برکناریی میا شریف از مقام نخست وزیری توسط قمر با جوا ، فرما نده ارتش ونشا ندن شا هد خا قان عبا سی از حزب مسلم لیگ او در جا یگا هش ، بر می گرد د به اعتراض او از تروریسم کاریی آی اِس آی در افغا نستان. بطور نمونه ، از ماه ژا نویه ی 2017 تا ماه ژولای ، کشمکش میان میا نوازشریف وقمربا جوا / فرما نده ارتش ادامه دا شت. البته که استدلال شریف این بود که سفیرهای ما در کا بل وتهران ودهلی نو ومسکو وانقره ولندن و پا ریس ووا شگتن و... زیر فشار می با شند که کشورشما در افغا نستان به تروریستان کمک می رسا ند. با رسا نه ی شدن کشمکش میان شریف وبا جوا ، در ماه ژولای 2017 ، دومی اولی را بر کنار وشا هد خان عبا سی ازحزب او را جا نشینش سا خت. ازاین نگاه که شا هد خا قان عبا سی ازیک خا نواده ی نظا می می با شد ، فر ما نده ارتش به او گفته بود که اگر ازشریف جدا شود ، با انتخا بات د ست کاری شده نخست وزیر منتخب می شود که او موا فقت نکرد. بنا برآن ،نظا می ها در یک انتخا بات غیر دموکرا تیک ، درماه سپتا مبر2018 ،عمران خان مشهور به طا لب خان را که حزب " انصاف " او در پارلمان قبلی یازده عضو دا شت را به حزب اکثریت لرزان تبد یل ونخست وزیر نه منتخب مردم بلکه منتخب آی اِس آی تعیین کرد ند. انتخا بات نخست وزیر کننده ی عمران خان را هم حزب مسلم لیگ هم حزب مردم هم حزب های محلی در ولا یت های خیبر وبلوچستان هم حزب های مذ هبی پا کستان تقلبی وجعلی نا میده سرزنش کرد ند. عمران خان نخست وزیر د ست سا خت قمربا جوا فرما نده ارتش ، برای ادا مه حکومت خود دوره ی کاریی ولی نعمت خود را تمد ید کرد. درغیرآن ، زود توسط حزب های مخا لف خا نه نشین سا خته می شد. این است وضع یا موقعیت دموکراسی درپا کستان. پا کستا نی که مردم شریف وحزب های سیا سی دموکراسی خواه آن را نظا می های تروریست پروربه گروگان گرفته اند. نظامی های که افغا نستان را به تروریستستان تبد یل کرده اند. بسیار خوشحا ل هستم که تروریسم کاریی نظا می پا کستا نی درافغا نستان آن هم در قا لب دروغین طا لبان ، اکنون گریبان خود شان را گرفته است. البته این گونه که ، طا لبان پا کستا نی د ست سا خت نظا می ها خوا ستار تکرار امارت طا لبان افغان درپا کستان شده اند ؛ وافزون برآن ، جنبش جدای طلب وآزادی بخش بلوچ ها بازارمبارزان سیا سی- نظا می ی جدای طلبا نه را گرم سا خته است. ادا مه دارد.