جان کری ، بنیان گذار حکومت غنی- عبدالله وبا ورمند به نبود حکومت درافغانستان

بخش سوم
ابراهیم ورسجی
یازدهم ماه سنبله 1398
دربخش های نخست ودوم نوشته ، یاد آوری کرده بودم که جان کری این سخن پا تریک ما ینهان را درکتاب خود " هرروزارزشمند است " درج کرده است که :" پاکستان حکومت دارد وکشورنیست وافغانستان کشوری است که حکومت ندارد." طرفه اینکه ، جان کری ، هم افغانستان را کشوری بد ون حکومت نا میده هم حکومت غنی- عبدالله را درآن پا یه گذاری کرده است! ازاین نگاه که ، عزم کرده ام که برداشت های همه سیاست مدا ران ونوسند گان امریکا یی درباره افغانستان ، یا کشوری بد ون حکومت وسیا ست کاران پسا یازدهم سیپتامبر2001 آن تا کنون را که همه یا بیشتر شان نوکران سازمان اطلا عات مرکزی امریکا ، سازمان ایم آی شش انگلیس وآی اِس آی پاکستان می باشند را مستند بررسی وبه آگا هی مردم برسا نم. بنا برآن، نوشته ام را ازبررسی انتقاد یی کتاب جان کری آغازیده ام که بخش نخست ودوم آن به ترتیب درباره افغانستان وپاکستان پخش شده وبخش سوم آن را که درباره افغانستان می باشد را نیزنوشته وپخش وپس ازآن به سراغ دیگرسیاست مداران ونوسند گان امریکا یی ونگاه های آن ها درباره افغانستانِ بد ون حکومت وسیاست کا ران حکومت گرآن که دروضع بی حکومتی هم دست نشانده امریکا وانگلیس وپاکستان می باشند هم به باورخود سیا ست وحکومت می کنند را بررسی وبه خورد مردم بدهم.
بنا برآن ، نخست ، نگاه جان کری در با ره کرزی را با زتاب داده پس ازآن به سراغ نگاه او درباره حکومت غنی- عبدالله وشخصیت شان می روم. جان کری: من درباره افغانستان مشغول شده بودم ونخستین تماس تلفونی را درماه فوریه 2013، با کرزی گرفتم. تجربه من با کرزی دشواربود وبا ید گپ می زدم واز اومی شنودم حتا اگرچیزی خاصی با او ندا شته باشم. قبلا کرزی به من گفته بود که بسیاری امریکای ها به من دیکته می کنند ( ص 696). وقتیکه کرزی ازدیکته کاری یا فرماندهی امریکای های با دارش گیلا یه می کند ، معلوم است که موقعیت خود به حیث نوکر امریکا را یا نمی فهمد یا به سخن نغزفارسی خود را به کوچه حسن چپ می زند. واقعیت این است که ، کرزی غلام وامریکا با دارش می با شد. پس ، غلام حق ندارد که ازبا دار خواستارسخن شنوی شود. یعنی تنها فرمان برداری کند! اینجا ست که ، باز تاب این شعر اقبال لاهوری درباره کرزی اهمیت برازنده پیدا می کند: ای غلام ابن غلام ابن غلام / حریت اند یشه تو را حرام !
جان کری: کرزی گفته بود که سا ل 2013 ، سا لی دشواری می باشد.همچنان ، به انتخا بات ریاست جمهوری سال 2014 ترسای برابر به سا ل 1393 خورشیدی چشم دوخته بود تا هم کناربرود هم به حیث بازی گر آشکارونهان درمیدان بما ند. من تصمیم گرفتم که یک سفری ازقبل پلان نا شده به کا بل البته یک ماه بعد از سوگند خوردن به حیث وزیرخارجه داشته با شم ومی خواستم که با کرزی گفت وگوهای تنهای برای پیشبرد دوردوم انتخا بات ریاست جمهوری سال 2014 داشته باشم....این زما نی بود که برخی اعضای کنگره آماده شده بود ند که افغانستان را ترک کنیم تا درآشوب فروبرود....کرزی مصروف این بود که حکومت بعدی را بسازد تا قرارداد ادامه حضورنیروهای امریکای و ناتو را امضاکند وما می خواستیم که به حیث همکاربما نیم. نگرانی ما فروپا شی درونی حکومت بود که توان هماهنگ سازیی خود را ندا شت ومن جنگ شهری را نزد یک می دانستم. دور اول انتخا بات ریاست جمهوری درماه جون با کا ند ید های چند خوب پیش رفت. غنی وعبدالله رای های بیشتری گرفتند. غنی ملی گرای پشتون ( ملی گرای ملت موهومی ؛ به این خاطرکه ، پشتون ها قبا یل مانده وتا کنون قوم نشده اند ؛ پس ، ملت شدن شان ناممکن وغنی هم ملی گرای ملت نا پیدا می باشد) طرفدارغرب با تجربه تکنوکراتیک ( البته تکنو کراسی منوط به فرهنگ قبیلگی نه فرهنگ مدرن ) که با مد تی کاردربا نک جها نی درامریکا آن را کمای کرده است. نا گفته نما ند که غنی بخاطرحضوردرازمد ت در غرب، دشواری های بسیاری درتامین رابطه با سیاست مداران بومی یا محلی داشت. اوذهن خوب دارد اما سیاست کار نا پخته می باشد. مثلا ، دربسیاری یا برخی وقت ها واکنشی رفتارمی کند. اوهمچنان ، مرد درون گرا وخصوص کارودارای گرایش به اداره کوچک می باشد که برای خود ش هم سود مند نمی باشد.
برخلاف ، عبدالله سرد وآرام ونرم سخن می باشد. او نگاه وتجربه ای تکنوکراتیک غنی را ندارد ، اما مرد موقع شناس وائتلاف سازمی با شد ومی دا ند که چگونه درپشت صحنه کارکند؟ نگاه امریکای های فعال درمیز افغانستان این بود که اگرغنی وعبدالله به قد رت برسند ، بهترازکرزی می باشند. هردو همکاروخواستار روابط دوستا نه با امریکا به نظرمی رسند وهرد و را خوب می شنا سم ورهبران خوب با نگاه های متفا وت می باشند. عبدالله یک سیاست کارطبیعی وغنی دا رای ذهن بیمار وشکننده درپا لیسی وقدرت طلب وفرصت طلب می باشد ( ص ص 699-698). دراین رابطه ، بهتر است که کمی به تاریخ رجوع کنم ! تاریخ سیا سی جهان نشان می دهد که بزرگترین اشتباه قد رت های بزرگ این است که به نوکران کوچک خود مسئولیت های بزرگ می سپارند ؛ به گونه ای که ، امریکا در افغانستان سپرده است.
بطور نمونه ، من که هم سیا ست وتاریخ خوانده ام هم شا هد رخ داد های نا شاد افغانستان در45 سال گذ شته می باشم ؛ به صراحت می گویم که با لا کشیدن کرزی- غنی- عبدالله به قدرت درافغانستان را اشتباه بزرگ امریکا تلقی می کنم. اشتبا هی که وضع فاجعه بارکنونی افغانستان وگیرماندن امریکا در با تلاق با وجود هزینه های بزرگ ما لی وتسلیحا تی وجا نی ودستا ورد نا چیز آن می باشد. البته که ، منظورم ازدستاورد های ناچیز امریکا ، با لیدن آن به حکومت های درمانده وفاسد ازکرزی تا غنی- عبدالله ، قانون اساسی تمرکز گرا وارگی کننده ای قد رت ، وزارت نام نهاد امورزنان که در دولت اسلامی جهادی ها هم وجود داشت، کمیسیون نا بکار حقوق بشر، بازشدن مکتب ها بروی دختران وافزایش رسا نه های بی مضمون می باشد. اگر دستاورد های کمرنگ نامبرده را با بازگشت تروریستان وگسترش تروریسم وبسته شدن مکتب ها دربخش های قبیلگی- افغانستان ، گسترش مواد مخدر وافزایش معتادان وهزینه ای 132 میلیارد دالریی امریکا برای اموردفاعی وبازسازیی صورت نگرفته جمع نما یم ؛ بدون شک ، دستاورد امریکا که مورد نظر جان کری می باشد ، پشت معرکه می افتد!
بهر رو ، تا اندا زه ی که علت های پشت معرکه افتادن دستاورد امریکا درافغانستان را پیگیری کرده ام ؛ برایم ثا بت شده است که عا مل اصلی اشتبا هات خود آن می باشد. بطورنمونه ، امریکا ، طالبان ریشوی افغان را بنام جنگ علیه تروریسم روا نه ای پاکستان کرد وطالبان دریشی پوش افغان را بنام تکنوکرات درارگ ووزارت های افغانستان مسلط ساخت! آن هم این گو نه که ، دسته های رزمی- جهادی مخالف طالبان از تاجیک ها ، هزاره ها ، ازبک ها وافغان های همکار شان شریک نمره دوم قد رت با آن ها سا خته شد ند. با زیی خا می که حکا یت از آگا هی کمرنگ مسئولان امریکا یی درباره افغانستان واطلا عات دروغین کسب کرده شان ازطریق خلیلزاد ،غنی ،کرزی ودسته های اطراف شان داشت. کسا نی که نوکران سه گا نه ای سازمان های: اطلاعات مرکزی امریکا ،انتلجنس سرویس انگلیس وآی اِس آی ، یا سازمان اطلاعات ارتش پاکستان بود ند ومی باشند. معلوم است که ، ما نع ها درسر راه تلاش های جان کری ، همان ها وفقدان پایگاه مردمی شان درمقا یسه با تروریستان می باشد. ازاین رو، جان کری با ید تلاش های بسیاری می کرد که کرد. پسین تلاش او هم تلاش درجهت مهار بحران پس ازدور دوم انتخا بات تقلب زده ای ریاست جمهوریی سال 2014 ترسا یی برا بر به سال 1393خورشیدی بود که درآن کرزی فرمانده تقلب برای نشاندن غنی درارگ درجای خودش بود وبحران زا یی کرد. بحرا نی که باعث شد تا جان کری برای مهارآن به کا بل آمده حکومت نام نهاد باصطلاح وحد ت ملی را بسازد.
بنا برآن ، تلاش های جان کری برای ساختن حکومت باصطلاح وحد ت ملی را بررسی نقا دانه کرده نوشته را پا یان می دهم. جان کری: واقعیت این است که دوردوم انتخا بات ریا ست جمهوری افغانستان نزاع برانگیزبود. فکرمی کردم که غنی برنده می باشد. اما سخن ها درباره تقلب وفریب درانتخا بات بیانگر چیزهای دیگر یا خلا ف توقع ما ومردم افغانستان بود. بهرحال ، مسئولیت ما نبود که فیصله کنیم که چه کسی برافغانستان حکومت نما ید وما ازهیچ کدام ازکا ند ید ها حما یت نکرد یم. بلی می دانستیم که مسئولیت نهاد انتخا باتی افغانستان می باشد که ازفرایند انتخا بات اعاده حیثیت کند به خصوص نا بسا ما نی های انتخا با تی درولایت های پکتیکا وخوست. درحالیکه ، هردو کا ند ید ادعای موفقیت می کرد ند؛ برای عبدالله مشکل تربود. به این خاطر که ، فکرمی کرد که انتخا بات 2009 را برده بود وعقب نشینی برای بهبود اوضاع کرده بود واکنون چنان نمی کند. عبدالله درساحه های رای گیری اش دست به گردهمای ها زد وآشکاربود که رای دهنده ها به او عصبا نی می باشند.
درماه جولای ، حامی های قوی عبدالله سخن از تشکیل حکومت موازی در 13 ولایت به میان آورد ند. یکی ازمعاون های من گفت که فکر می نما ید که تجزیه طلبی وجنگ داخلی به میان آمده است. سفیر ما درکا بل از احتمال کود تا سخن گفت. ازتیم خود پرسان کردم که قطع کمک های ما به افغانستان چه اثراتی می توا ند دا شته با شد؟ پاسخ دریا فتی ام تکان دهنده بود وآن اینکه ارتش وپولیس را که نان می دهیم فرومی پا شند ودستاورد های ما ازبین می روند. یعنی کلینیک ها ومکتب ها بسته می شوند ومیلیون ها دختر وپسردا نش آموز بی سرنوشت می شوند وافغانستان برمی گردد به جنگ های دهه 1990. ازاین رو، با ید کنترول اوضاع را پیش از خراب شدن بد ست داشته باشیم. این را هم می دانستم که کنگره ما یل به قطع کمک ها می باشد وکرزی هم مناسبات دوجا نبه را زهرآلود کرده بود وتلفات امریکا روبه فزونی داشت ( معلوم است که زهرالود کردن روابط افغانستان وامریکا توسط کرزی زیرفرمان آی اِس آی ، برای بازگشت طالبان می باشد). بنا برآن، اگرما دوکا ند ید طرفدارغرب را به تشکیل حکومت برای ما نع شدن ازجنگ داخلی بعد ازاین همه سرما یه گذاری واین نظرکه برای چه جنگ می کرد یم حما یت نکنیم وبسیاری اعضای کنگره آماده شده بود ند که ازافغانستان دست بشویند؛ حالات بسیاربد بود وبرخی مرا تشویق می کرد ند که وارد معرکه نشوم ومی گفتند که سرما یه ما را تلف نه نما یید. فکرکردم که نگرا نی ها بی اساس می باشند وامریکا حاضرنمی شود که به کناره برود وافغانستان درآتش بسوزد! دردیپلماسی ،معلوم است که نما یش نیم جنگ می باشد وما اکنون هم فرصت داریم که مانع رخ داد بد شویم.
بنا برآن ، درفکرسفردیگربه کا بل شدم تا اتا قی برای دیپلما سی بسازم وبد ین طریق به عبدالله امکان می داد یم تا حامی های خود را آرام بسازد. به غنی وعبدالله گفتم که به کا بل می رسم وبه من کمک نما یید تا کار کنم. نگاه من این بود که بشنویم وبیا موزیم. من ؛ تیمم های اثرگذار وپرا پوزل / پیشنهاد هم داشتم. یک هد ف هم این بود که درباره بی نظمی های انتخا با تی کارکنیم تا راه حل سیا سی پیدا کرده بتوا نیم. درهرگفت وگوی ، با ید بدا نید که چه می خواهید ونیازدارید که علت عمده عدم اتفاق وسیا ست را بدا نید. عبدالله می خواست که رای ها درچهارولایت عمده ی پشتون بازشماری شوند که درآن ها رای دهنده ها پنج برا بر رای ها درانتخا بات قبلی رای داده اند آن هم صد درصد برای غنی. تیم عبدالله می خواست که همه رای های آن ولایت ها بیرون کرده وباز نگری شوند. تیم غنی ادعا می کرد که پشتون ها را تشویق به رای دادن کرده است. درغیرآن ، جذب طالبان می شو ند و به چا لش گرفتن مشارکت آن ها کشوررا بی ثبات می نما ید. ما بحث درباره نقش سازمان ملل درزمینه کرد یم. روزدوم جولای، وضعیت تاریک معلوم می شد وما دواختیارداشتیم: کوشش برای آشتی ومشارکت دوطرف درقدرت. ما دروضع حسا سی قرارداشتیم که غنی نظر ساختن حکومت وحدت ملی را مطرح کرد. من نگران بودم که این نظر درشاخه های اتحاد شمال دیده می شود واوچیزی می گوید که عبدالله می خواهد بگوید ومسئله اشتراک درقدرت بما امید داد. من با دان فیلد من ، نما ینده خاص مان درامورافغانستان وپاکستان ازنزد یک کارکردم وهردومان با هردو طرف به تماس ها وگفت وگوهای 24 ساعته ادامه دا د یم....
بعد ازیک گفت وگوی طولا نی، هردو طرف وتیم های آن ها را به نشیمن گاه سفیردرسفارت دعوت وتنها تنها با آن ها گفت وگوکردم وبه آن ها گفتم که امریکا وکشورهای دیگرهزاران سربازتلفات دا د ند ومن به پد روما در انسمید ینگ حاف ، دخترجوان امریکای که درافغانستان جان باخت ، با ید بگویم که مردانی این کشوررا اداره می کنند که ارزش قربا نی انسمید را دارند. کشورهای که تعهد به آینده افغانستان دارند ؛ امید وارهستند که آینده ای مورد نظرشان توسط دونفرخواهان ریاست جمهوری افغانستان دزدی نشود. به این خاطرکه، نتوانستند اختلافات خود را حل کنند. بنا برآن، هرچه واقع می شود مسئول آن خود شان می باشند. رهبران با ید رهبری کنند واحساست شخصی را کناربگذارند. به آن ها گفتم که به سوی جنگ وانفجارمی روید. بعدا دست خود را به شا نه غنی گذا شتم وگفتم اشرف، شما با ید رئیس جمهوروعبدالله همکارشما درتطبیق برنامه یا آژندا شود. اما شما باید قدرت را به او انتقال دهید تا حکومت مشارکتی رونق بگیرد؛ به این خاطرکه، به نفع کشورتان می باشد. بعد از45 دقیقه افطارروزه ونمازمغرب ، آن ها برگشتند وتوافق به حکومت وحد ت ملی کرد ند. عبدالله به من گفت که این یک نقطه حساس بود. اشرف به من گفت که هردو طرف کاری کرد ند که مانع جنگ می شود ودرواقع قرارداد دوطرفه حفاظت زند گی صد ها حتا یک میلیون انسان را می نماید...البته که تیم هردوکا ند ید ، درباره موقعیت رئیس اجرائیه وچگو نگی کارکرد او به خصوص قد رت تعیینات اختلاف نظرداشتند...درماه اگست ، یک سفردیگربه کا بل کردم ومسئله های چند را مشخص کردم وازغنی وعبدالله خواستم که به حل وفصل آن ها بپردازند. روزسوم سیپتامبر، باهردو گفت وگوی تلفونی کردم وبه اهمیت مسئله های مورد توافق وکمک عمل کردن به آن ها به مشروعیت رئیس جمهوروچگونگی درک درج مشکلات درجریان انتخا بات دربیا نیه تا کید کردم. غنی مصروف توجه به نتیجه کارها به ریا ست جمهوری بود وتا یید کرد که بررسی رای با تقلب همراه بود وگفتم که با بد بخشی ازیاد واره ها درفرایند انتخا با تی باشد...گفت وگوی من با عبدالله متمرکزبرما نع های پیش نویس موافقت نامه سیا سی بطورخاص اما درباره اداره نشست های هفته وارکا بینه نبود.
در چند مورد ، اشاره به پیشنهاد غنی دررا بطه به سپردن قدرت توسط او به رئیس اجرائیه کردم... این گونه نتیجه گیری هم کردم که اگرشما دررسیدن به موا فقت نا کام شوید درحا لی که مردم افغانستان به کمک های ما لی بیرونی ها نیازمبرم دارند، ما خارجی ها نمی توانیم ثبات را به افغانستان بیاوریم به گونه ای که شما آورده می توا نید. ما آینده بهتر ما نند شما به کشورتان ساخته نمی توانیم....روز 18 سیپتامبر، تیم من سا عت ها گفت وگوهای تنهای با هردو کا ند ید داشتند ؛ به این خاطرکه، بزبا نی که با ید توافقنامه تهیه شود موافقت نمی کرد ند. ما درگفت وگو ها پیشرفت کرد یم ؛ ازاین لحاظ که یک لغت به زبان دری ایجاد کرد یم. لغت اکویتبل یا برابر که به با ور جان کری دردری وجود نداشته است. ( خوب شد که جان کری زبان شناس هم ازآب برآمد! واقعیت این است که ، زبان فارسی دری واژه مورد نظرجان کری را بسیاردارد. شا یان یادآوری می دا نم که ، درگردهما یی ایجاد حکومت پو شا لی کرزی ، درآغازسال 2002 برا بربه هفته دوم ماه جدی 1380 خورشیدی ، همین غلطی را لخد ا ربراهمی نما ینده سازمان با کاربرد نادرست زبان فارسی درحالیکه ازآن اطلاعی نداشت کرده بود ودکترکمال خرازی وزیرخارجه ایران دردهنش کوبیده بود. کوبید نی که اورا وادار به پوزش خوا هی کرد. ازاینکه عبدالله وتیمش بی سواد وخود فروخته می باشند، به غلطی جان کری چشم بستند یا ندا نستند که بادارشان درباره زبان دری بیراهه رفته است!) ...سرانجام ، روز 21 سیپتامبر( 2014 برا بر به اول ماه میزان 1393 خورشیدی) غنی وعبدالله رسما معا هده حکومت وحد ت ملی را امضا کرد ند ( صص 700-707). حکومتی که دستاورد پنجسا له ای آن شکست درحکومت داری ، گسترش تروریسم ، گفت وگوهای خلیلزاد به حیث نما ینده ای امریکا با تروریستان دردوحه وخود داریی آن ها ازگفت وگو با حکومت لرزان کا بل می باشد.
پس ازبررسی تلاش های جان کری دررا ستای امضای توا فقنا مه میان غنی وعبدالله در جهت تشکیل حکومت وحد ت ملی که ازدستاورد آن یاد کردم، نگاه انتقاد یی خود را درباره کارنامه ای اوودستاورد شکننده اش ارا یه ونوشته را پا یان می دهم. همه می دانند که حکومت غنی وعبد الله دست ساخت جان کری می باشد. همچنان ، اتفاق نظروجود دارد که حکومت داری درافغانستان ازکرزی تا غنی- عبدالله ، فاسد ودرمانده می باشد. حکومت داریی فاسد ودرمانده ای که هم تروریستان وحا می شان ، یا پاکستان را گستاختر کرده است هم امریکا را وا دار کرده است تا دروازه گفت وگو وسازش با تروریستان را دردوحه بازنما ید. گفت وگو های که هم حکومت غنی- عبدالله را لرزان تر هم مشوق تروریستان در عدم گفت وگو با آن شده است. بنا برآن، حکومت وحد ت ملی دست ساخت جان کری نا بسا مان تروترامپ ،رئیس جمهور امریکا ، وزیر خارجه اش وخلیلزاد ، نما ینده آن ها بنام گفت وگو های صلح با تروریستان دردوحه ،آب به آونگ می کوبند! به سخن دیگر،سیاست افغا نی امریکا از بوش تا ترامپ ضرب صفر شده است.
پا نو یس
Every Day Is Extra
John Kerry
Thorndike Press
Large Print Edition
Copy right© 2018 by john Kerry
Credits
Published in 2018 by arrangement with Simon & Schuster, Inc
Printed in the United States of America
1 2 3 4 5 6 7 22 21 20 19 18