حکومت ازبکستان ، ازرقصید ن به ساز پا کستان تروریسم کار در افغا نستان ، چه می خوا هد؟

ابرا هیم ورسجی روز سه شنبه ، بیست وهفتم ماه میزان ، سال 1400 دو ماه وسه روزمی شود که پا کستان تروریسم کار، موفق دربازگردا ندن امارت تروریستی دوم طا لبان به افغا نستان شده وهیچ کشوری درمنطقه وجهان ، آماده نه شده است که آن را برسمیت بشنا سد. بی میلی جهان دربرسمیت شنا ختن امارت تروریستی دوم طا لبان ، با عث شده است که خود پا کستان هم ازبرسمیت شنا ختن آن خود داری کند. می دا نم که خود داریی پا کستان ازبرسمیت شنا ختن امارت تروریستی دوم طا لبان هم توهین به خود ش هم توهین به طا لبان می با شد. خنده آوراین است که ، پا کستان وامارات متحده ی عربی وعربستان ، امارت تروریستی اول طا لبان را برسمیت شنا ختنه بود ند وآماده نیستند که امارت دوم آن ها را برسمیت بشنا سند. دررا بطه به برسمیت شنا ختن امارت تروریستی اول طا لبان ، توسط عربستان ،شا یان یاد آوری می دا نم که سال 2012 ، درجریان سفرمیان کا بل وکا نا دا ، به مکه ومد ینه برای ادای مراسم حج عمره رفتم وبیست روز درآنجا ما ندم . درروزهای ما ند نم در مکه ومد ینه ، شماری از تا جیک ها درآن شهرها به من گفتند که پا کستان ونوکران افغا نش تا جیک ها را شیعه وطرفدارایران معرفی کرده اند تا جیب های عرب ها را خا لی وجیب های خود را پُرکنند که کرد ند! بنا برآن، به دفتررا بطه ی عا لم اسلامی رفتم ود یدم که رئیس آن یک فرد مفلوک می با شد وبا نشان دادن گذرنا مه ی کا نا دای به د بیر دفتراوگفتم که یک انگلیسی دان را به من معرفی نما یید تا با او گفت وگودرباره ی چند مسئله / پُرسمان نما یم وبا بسیار احترام مرا به یک دفتر برد ومنتظرما ندم که فردی جوان وبا سواد وانگلیسی دان آمد وگفت وگومان شروع شد. به فرد انگلیسی دان گفتم که من شهروند کا نا دا ونویسنده وتا جیک افغا نستا نی می با شم وگفت وگومان داغ ترشد. به او گفتم که ابو حنیفه پا یه گذار فقه حنفی ، مذ هبی که بیشتراز 70 در صد سنی های جهان پیروآن می با شند را می شنا سید؟ اوگفت که آری! به او گفتم که ابوحنیفه ازتا جیک های کا بل ودرواقع ازمرکزخراسان بود. وسال هاست که،یک مدرسه ی د ینی- حکومتی بنام مد رسه ای ابوحنیفه در کا بل فعال می با شد. بخش مرکزیی خراسان را هم که روسیه ی تزاری وهند بریتا نیا درسا ل 1880 ترسای ، برای کوبیدن زبان وفرهنگ فارسی وتا مین سلطه ی استعماری وفرهنگی خود افغا نستان نا مید ند! به او گفتم ازتا جیک بودن ابوحنیفه به شما به این خاطر یاد آوری کردم که پا کستان ونوکران طا لبا نی - تروریستش تا جیک ها را درکشور شما شیعه وطرفدارایران شیعه معرفی کرده اند تا جیب های شما را خا لی وسیا ست منا فقا نه ی خود را به پیش ببرند. آری! تاجیک های افغا نستان با ایران همزبان وهمفرهنگ می با شند اما هم مذهب آن یا شیعه نیستند؛ودرآن کشورهم که مذ هب حنفی پیروان بسیار دارد. ازاین رو، امید وارهستم که پیام مرا به پا لیسی سازان کشورتان برسا نید تا فریب دغلکاریی پا کستان ونوکران افغا نش را در پیوند با تاجیک ها نخورند. همچنان ، به او گفتم که افغان ها / پشتون ها 32 در صد مردم قبا یلی جا معه ی افغا نستان را شکل می دهند وامیران افغان همه به کمک استعمارها برآن تحمیل شده اند وتا جیک ها هم که حضورشان درآن برا بر به حضورزبان فارسی می با شد. یعنی افغا نستان همان خراسان می با شد وامیران خود فروش ووطن فروش افغان را هند بریتا نیا وروسیه ی تزاری در پیش وجریان بازیی بزرگ خود در جنوب ومرکزآسیا ، برآن تحمیل کرد ند ؛ وگفت وگو مان پا یان یا فت. چندی بعد ازآن ، در یک رسا نه ی انگلیسی خوا ندم که ترکی فیصل دپلمات مشهورعربستا نی گفته بود که اداره ی طا لبان را براسا س اطلا عات نا درست پا کستان برسمیت شنا ختیم که اشتباه بود! بعد ترازآن اعتراف ، امارات متحده ی عربی شماری از فرهنگیان تا جیک را بد وبی دعوت وبه آن ها گفت که شما مردمی با فرهنگ ومخا لف طا لبان تروریست می با شید وما دربرسمیت شنا ختن اداره ی آن ها اشتباه ودرواقع به شما رفتارکرد یم که نبا ید می کرد یم. نتیجه همان اشتباه ها می با شد که اکنون عربستان واما رات متحده ود یگر کشورهای عربی درخواست طا لب شاه محمود قریشی وزیر خارجه حکومت عمران خان مشهوربه طا لبان مبنی بربه رسمیت شنا ختن اما رت طا لبان را رد ودروا قع در دهن او نه تنها مشت بلکه لگد زد ند! بطورنمونه ، گفت وگوی طا لب شاه محمد قریشی وزیر خارجه پا کستان با رئیس شورای همکاری های اسلامی را ازطریق رسا نه های معتبر پیگیری ودریا فتم که حسا بی اورا توهین کرده است. ازسوی د یگر، عربستان وامارات متحده ی عربی ود یگر امارت های نفتی عرب ،معا مله ی کلان تجاری- نفتی را با هند شروع کرده اند. هند هم که معلوم است که پا کستان را حا می تروریسم می دا ند وهمکارسرسخت مخا لفان تروریسم کاریی پا کستان در افغا نستان می با شد. در حا لیکه کشورهای منطقه وفرا منطقه ، ازبه رسمیت شنا ختن اداره ی تروریستی طا لبان ود ست سا خت پا کستان خود داری کرده اند ، حکومت ازبکستان مصروف رقا صی به سازآن می با شد! رقا صی ی که علت های آن را منتقدا نه بررسی می کنم. همه با سوا دان افغا نستان می دا نند که پیش از تحمیل امارت دوم طا لبان توسط آی اِس آی بر افغا نستان ، ازبکستان چند بارمیزبان طا لبان تروریست بنام گفت وگوهای صلح بود وهمزمان با شروع کار اداره ی تروریستی طا لبان ،د وماه وسه روزمی شود که ضیا ازبکوف رئیس جمهور ازبکستان وکا ملوف وزیر خا رجه ی او ، سرگرم بازی با طا لبان ورقصیدن به سازپا کستان تروریسم کاردرافغا نستان می با شند. کا ملوف هم که سفری به کا بل وگفت وگوها با سران اداره ی جا هل وتروریستی طا لبان کرد. پیش ازاو هم ضیا ازبکوف رئیس جمهورازبکستان به تر کیه نزد اربکان رفته بود تا به باورفا شیستی ی خود ترک گری را در منطقه به خصوص در افغا نستان با کمک به طا لبان تقویت وضربه به تا جیکان بزند. ازآن هم خنده آوراین هست که ،دو روز پیش ،ازبکستان میزبان یک هیات طا لبان بود ودوطرف گفتند که درباره ی پروژه ی اعمار خط آهن " مزاروپشاور" گفت وگو کرد ند. بنگرید! طا لبان توان ما لی پرداخت معا ش های ماهوارکارمندان اداره ی خود را ندارند ودزدی های بسیاری هم در کا بل وکلان شهر ها کرد ند وتلاش برای اعمارخط آن " مزار- پشاور" به کمک ازبکستان را هم می کنند. می دا نم که ازبکستان هم توان ما لی ندارد هم حا ضر نیست که قیمت یک ماه برق فروشی خود به افغا نستان به طا لبان هد یه کند! بنا برآن ، بهتراست که علت های رقضیدن ازبکستان به ساز پا کستان تروریسم کاردرافغا نستان را منتقدا نه وا کاوی کنم. در وا کاوی هم ، لازم است که تاریخ را ورق بزنم. درتاریخ گفتاری ونوشتاری تاجیک ها وازبک ها وترکمن ها وهزاره ها حتا افغان های افغا نستان ، واژه های " ما وراء النهر وترکستان " یا "فرارود وترکستان " رواج تام دا شت. فرا رود هم که منطقه ی میان دریای آمو یا جیحون ودریای سیحون دروسط ازبکستان می با شد. منطقه ی تا جیک نشین با مرکزیت سمرقند وبخا را / مرکز حکومت سا ما نیان ( 819- 1005 ترسا ی ) وآن سوی سیحون هم که ترکستان بود ومی با شد. البته که درمیان رودان ، تا جیک ها اکثریت وازبک ها اقلیت ودرآن سوی سیحون هم که ازبک ها اکثریت وتا جیک اقلیت بود ند ومی با شند. طرفه اینکه ، منطقه ترکستان / ازبکستان وترکمنستان وترکستان شرقی زیرسلطه ی چین وقرغیزستان وقزا قستان در دوره ی سا ما نیان به اسلام گروید ند. ازاین نگاه که زبان فارسی زبان نیرومند وتاریخی-فرهنگی در منطقه بود ومذ هب حنفی هم دردوره سا میان در آن را یج شده بود، تا جیک ها وازبک ها ود یگرقوم ها همه حنفی وبا هم نزد یک ترشد ند. ترکان سلجوقی ومغل ها وترکان تموری هم که یکی بعد ازد یگر درخراسان بزرگ وفارس بقدرت رسید ند با اینکه ریشه ی ترکستا نی دا شتند اما فارسی زبان شد ند. یعنی تاجیک ستیزی نکرد ند وازنظر زبا نی وفرهنگی هم فارسی زبان شد ند که نماد شان تموریان هرات وامپراتوری مغلی فارسی زبان در هند ( 1525- 1857) می با شد. طرفه اینکه ، وقتیکه روسیه ی تزاری درقرن نزده ترسای در منطقه اعمال سلطه وشا هان وزورمندان بومی مسلمان را کنارزد ،سیا ست فارسی ستیزی وجدای انگیزی میان تا جیک ها وازبک ها را بکارنبرد. برخلاف تزاریسم ، زما نیکه بلشویک ها جای تزارها را در ماه اکتوبر 1917 گرفتند وسلطه برآسیای مرکزی یا فتند ، هم اسلام ستیزی هم تا جیک ستیزی کرد ند. استا لین هم که فرما نروای تا جیک ستیزی وفارسی ستیزی درآسیای مرکزی شد وعلت تا جیک ستیزی او فراگیری ونیرومندی زبان وفرهنگ فارسی درمنطقه بود. زبان وفرهنگ دارای اند یشه ی د ینی وعرفا نی وفلسفی که می توا نست کمونیسم روسی را به چا لش بگیرد. بنا برآن، استا لین در سال 1926 ،به شش میلیون تا جیک در فرا رود که مرکزهای فرهنگی وسیا سی آن سمر قند وبخارا بود بزور شنا سنا مه ی ازبکی توزیع وبه کسا نیکه فارسی سخن بگو یند پنج کپیک پول وقت شوروی جریمه تعیین کرد. به گوا هی تاریخ نا شاد تا جیک ها درزیر سا یه ی استا لین وحشی ، یک دا نشمند تا جیک به او شکا یت واز محوهویت تاریخی -فرهنگی - زبا نی تا جیک ها توسط او گیلایه کرد. بنا برآن، استا لین در شرق بخا را جمهوری تا جیکستان را سا خت. یعنی مرکز تا جیکستان را ازبکستان ودر کناره ی آن تا جیکستان کنونی را سا خت تا عوام فریبی کند. در حا لیکه تا جیکستان سا خته شد ، اما زبان شان مملو از واژه های روسی شد وازبک سازیی زبا نی- تا جیک ها درازبکستان جبرا ادا مه یا فت. تاجیک های میا رودان در حا لیکه تد ریس زبان شان از مکتب ها ودا نشگاه ها حذف شده بود اما زبان خود را در خا نواده ها نگهداری وتا جای زنده نگهدا شتند. وقتیکه در سال 1985 ،میخا ئیل گوربا چوف سیا ست بازوانسا نی را در شوروی براه اندا خت ، یک خوا ست عمده ی تا جیک های ازبکستان از او اجازه ی تد ریس زبان فارسی در مکتب ها ودا نشگاه ها بود. اگر چه خوا ست تا جیک ها دردوره ی فضای باز گوربا چوف رسما پذ یرفته نه شد اما نرمش های درزمینه به میان آمد. نرمش های که تاجیک ها ازآن ها بهره برداری وکمر به بازسازی وتقویت زبان وفرهنگ خود بسته کرد ند. خوشبختا نه ،شوروی در پسین روز سال 1991 ترسای وفات کرد. وفات آن هم که نقطه ی آغازنهضت هویت یا بی تا جیک ها درازبکستان شد. نهضت هویت یا بی تا جیک های ازبکستان ، سیا سی های استا لین منش ازبک را نگران سا خت. سه سال بعد ازوفات شوروی ، حکومت دست نشا نده ی آن در مرکزافغا نستان نا بود ومجا هد ین پیروزووارد کا بل شد ند ودولت اسلامی را اعلام کرد ند. در دولت اسلامی جهادی ها متشکل ازسازمان های هفت گا نه ی مجا هد ین ، جمعیت اسلامی که رهبرآن استا دربا نی تا جیک بود رئیس آن شد. پیروزی مجا هد ین وشکل گرفتن دولت اسلامی به رهبریی استاد ربا نی تا جیک ، نه تنها در ازبکستان بلکه درتا جیکستان ود یگربخش های آسیای مرکزی به شمول تا جیک های هما لیا در چین ، با عث خرسند ی واعتماد به نفس بیشتری تا جیک ها شد. بطور نمونه ، ازاین که رئیس روابط بین المللی دولت اسلامی مجا هد ین بودم وکشمکش میان اسلام گرایان وحکومت تازه خود مختار شده ی تا جیکستان شروع وشماری از تا جیک ها به شمال افغا نستان پناه آورده بود ند، سفری به خجند درشمال تا جیکستان برای گفت وگوبا امام علی رحمن رئیس جمهور تازه بکارآغازکرده ی تا جیکستان دا شتم. هدف ازسفرم کمک درحل نزاع میان حکومت تا جیکستان واسلام گرایان بود وسفرم هم ازطریق مزار- ترمیز- تا شکند- خجند ، صورت گرفته بود. درسفر نا مبرده ، هم در ترمیزهم در تا شکند ، د یدم که تا جیک ها بیش از اندازه ازپیروزی مجا هد ین درافغا نستان ود ست بالای تا جیک ها دردولت اسلامی خرسند می با شند. یک تا جیک عضو گروه پرچم حزب دموکراتیک خلق که در سفارت افغا نستان در تا شکند که آن وقت نه سفارت بلکه کنسولگری بود هم از خرسندی تا جیک های ازبکستان هم از ترس ونگرا نی ازبک های استا لینی حا کم آن برا یم اطلاعات گسترده داد. وقتیکه آی اِس آی / شبکه ای امنیتی ارتش پا کستان به حکمتیار فرمان داد تا علیه دولت اسلامی مجا هد ین جنگ را شروع کند وژنرال دوستم سردسته ی ملیشه های ازبک زیرفرمان حکومت نجیب الله با او ائتلاف کرد، دریا فتم که جوجه های استا لین در تا شکند به او فرمان داده اند تا علیه تا جیک ها به نفع افغان ها / پشتون ها با قربا نی کردن منا فع ازبک های افغا نستان جنگ کند. دراین بازی ، ازازبک ها به حیث قربا نی به این خاطر یاد کردم که ، منا فع آن ها در افغا نستان در همرا هی با تا جیک ها می با شد نه با افغان ها. افغان های که ازجنگ های ژنرال دوستم زیر فرمان شبکه ای امنیتی حکومت های کارمل ونجیب ، مشهوربه خاد / خد مات امنیتی دولتی ، زیان های انسا نی وما لی بسیارمتحمل شده بود ند وحکمتیاررا بخاطر ائتلاف با او نفرین هم کرد ند! بهر حا ل ، تاریخ مصرف حکمتیار برای پا کستان تمام شد وطا لبان را ایجاد ودرجای او نشا ند. پا کستان با کمک به طا لبان والقا عده ، دولت اسلامی را به کمک ما لی امریکا وعربستان ازکا بل بیرون کرد اما ازدوسوی هند وکش به خصوص از پنجشیرواندراب ونهرین وبد خشان وبخش های اطراف تخار، بیرون کرده نتوا نست. در آن وقت ، با اینکه طا لبان زیر فرمان آی اِس آی ،درجنگ با فرما نده درشمال کا بل به خصوص درپنجشیر، شکست خورده بود ند اما مزار وجوزجان را اشغال ودوستم را فراری به ازبکستان سا ختند. بعد تر ، دوستم رفت به پنچشیروبخشی ازنیروهای رزمی فرما نده مسعود شد. فرارژنرال دوستم از مزاربه ازبکستان ورفتنش ازآنجا به پنجشیر، بیا نگر این است که منا فع ازبک ها درکنار تا جیک ها خوبتر حفظ وتا مین می شود. وزبان ازبکی را در شمال افغا نستان ، حکومت های افغان نا بود کرده بود ند نه تا جیک ها. بطورنمونه ، درتمام افغا نستان ، ده فرهنگی ازبک یا فت نمی شود که بزبان ازبکی نوشته کرده بتوا ند. امیران افغان نه تنها زبان ازبکی را حذف بلکه زمین های ازبک ها را هم به افغان های پا کستا نی نا قل در شمال افغا نستان دا د ند. بطور نمونه ،در سا ل 1361 ،یک مولوی ازبک از ولایت کندز در بندرعبا س در ایران ،ازستم های حکومت های افغان به ازبک ها در شمال افغا نستان به من اطلاعا تی داد که تکان خوردم. بنا برآن، به استا لینیست های ازبک حا کم بر ازبکستان می گو یم که رقص تان بساز پا کستان تروریسم کار، نه به نفع خود تان می با شد ونه به نفع ازبک های افغا نستان. خطری را هم که از تاجیک های کشورخود به خود خلق کرده اید خطرموهومی واستا لینی می با شد نه خطر وا قعی. این هم درزما نیکه ، ما درعصر جها نی سازی ودهکده ی جها نی زند گی می کنیم. عصری که درآن هویت های سرکوب شده سربلند می کنند. دراین سربلند کردن هویت های سرکوب شده ، معلوم هست که هویت سرکوب شده ی تا جیک های ازبکستان هم سربلند می کند وراه حل آن هم نه دشمنی وهویت ستیزی بلکه پذ یرفتن کثرت گرای واحترام متقا بل میان قوم ها ومذ هب ها می با شد. ممکن است که برای مدت کوتا هی بتوا نید ما نع کثرت گرای شو ید ، اما برای مد ت طولا نی ترجز تن دادن به آن چاره ی برای شما نمی بینم. نا گفته نما ند که ، تنها شما فا شیست نیستید که در کشورتان با کثرت گرای دشمنی می ورزید ، در افغا نستان هم فا شیست های مخا لف کثرت گرای وجود دارند وسرسختی ولج بازی می کنند. لج بازیی که در نها یت لجباز را روا نه ی زبا له دان تاریخ می کند. ازاین رو، در پسین بخش نوشته ،ازسران استا لین منش حکومت ازبکستان ، می خوا هم که به رقا صی بسازپا کستان وتروریسم کاریی طا لبا نی آن درافغا نستان ، پا یان دهند. به این خا طرکه ، رقا صی آن ها بسازپا کستان تروریسم مذ هبی کارنه تنها نفرین تا جیک ها ، بلکه نفرین ازبک ها وترکمن ها وهزاره های افغا نستان را هم به آن ها هد یه می کند. همچنان ، ازبک های استا لینی وفا شیستِ ترسنده از سربلند کردن دو باره زبان وفرهنگ تا جیک ها درسرزمین طبیعی شان یا ازبکستان به خصوص جنوب آن دقت کنند که ما وشما درعصرجها نی شدن ودهکده ی جها نی قرار داریم. عصری که درآن منا فع تا جیک ها و ازبک ها وترکمن ها وافغان ها و...درکثرت گرای واحترام متقا بل ونفی تروریسم وتند رویی مذ هبی بهترتا مین می شود. درغیرآن ،تروریسم طا لبا نی- پا کستا نی ادا مه وافغا نستان را بد وزخ با شند گان آن وپا یگاه تروریسم وتهد ید بزرگ برای همسا یگان آن به ویژه ازبکستان تبد یل می کند.